جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«فقه گویا یا فقه سنتی، فقه پویا و فقه بشری؟!» نام یکی از کتاب های تالیفی محمد صادقی تهرانی از مجتهدین شیعه است. وی فقه گویا را یک سبک فقهی در برابر فقه سنتی و فقه پویا دانسته که عامه علمای معاصر شیعی بر مبنای آنها فتوی می‌ دهند، در این شیوه، صدور احکام بر پایه محوریت استنباط قرآن و سنت قطعیه که از عرضه احادیث بر قرآن بدست می‌ آید بنیان نهاده شده‌ است. فقهِ قرآن و تَفَقُّهْ در آن، تمامی معارفش را شامل است، و زیر بنای فقهِ احکام شرعیش، فقهِ اکبر یعنی اصول معارف قرآنی است. فقهِ قرآن در تمامی ابعادش «فقه گویا» است، که در بالاترین قله‌ روشن بیانی و روشنگری است، که با بیانی رسا «حجت بالغه» و رسای ربانی را برای مکلفان بیان داشته، و خود این روشن بیانی در بالاترین حد اعجاز و روشن گویی است که به اصطلاح «فصاحت و بلاغتش» که «عربی» به معنی روشن و آشکار است، و زبان عربی هم از این‌ رو عربی است که آشکارترین زبان‌ ها است. فقه، در جمع اکبر و اصغرش - بیست بار با واژه‌ های گوناگون در قرآن آمده و به معنی فهمیدن مجهولی است با چیدن مقدماتی معلوم به گونه ای شایسته، و «تفقّه» همان «فقه» است با زحمتی بیشتر که شرعِ انور الهی آن را بر عهده تمامی مکلّفان نهاده که در اقیانوس مواج زندگی برحسب امکان و استعدادشان، بایستی همیشه مجهولات خود را -در حد امکان- برطرف سازند.

مسئله‌‌شناسی، از اولین، بایسته‌ترین و ضروری‌ترین نیازهای پژوهشی به شمار می‌‌آید. این مهم دربارۀ مسائل دینی و به ویژه قرآنی از اولویتی دو چندان برخوردار است. از طرفی، مسئله‌شناسی نیز همانند بسیاری دیگر از علوم و تحقیقات بشری زمان‌‌مند و حتی مکان‌مند است، پس بر پژوهشگران لازم است تا مسائل و مشکلات هر عصری را شناسایی کرده و تحقیقات خود را متوجه و معطوف مسائل موجود و ارائه راه‌حل‌ها کنند. یکی از مسائل مهمی که در مسئله‌شناسی شایسته بررسی است، امکان سنجی طراحی سامانه‌ای است که روز آمد، اصلاح و ارتقاپذیر، قابل انعطاف، دارای جامعیت و شمول نسبی و به‌گونه‌ای باشد که پژوهشگران با مراجعه به آن سامانه بتوانند از طرفی مسائل هر عصر را شناسایی و دربارۀ آن تحقیق و از طرفی مهم‌ترین مسائل را عرضه کنند. این مقاله با مفروض دانستنِ امکان ایجاد چنین سامانه‌ای، پیشنهادی، دارای سه بخش ورودی، تحلیل داده‌ها و خروجی، ارائه نموده است. بنابر این طرح، ابتدا با دو روش دلفی و گروه‌های کانونی، مسائل قرآنی موجود در جامعه در دو سطح عمومی و نخبگانی شناسایی، اولویت‌بندی و بر اساس ساختارعلوم و معارف قرآن یا دیگر روش‌‌های معمول، طبقه‌بندی می‌شوند. سپس دیگر ورودی‌‌ها، به شکلی که در متن مقاله آمده، به سامانه عرضه شده و با توجه به نیمه هوشمند بودن سامانه، این عناوین دسته‌بندی و مسائل جدید به دو روش یاد شده، استخراج می‌شود.