جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قرائت صحیح قرآن یکی از مباحث مهم فقهی در حوزه قرآن و فقه است، زیرا افزون بر استحباب مؤکد قرائت قرآن به طور کلی، قرائت حمد و سوره در نماز واجب است. بیشتر آیات قرآن از زمان نزول تا کنون، جز با قرائت مطابق با اعراب کنونی آیات قرائت نشده اند و در قرائت صحیح آنها اختلافی نیست، اما در بخشی از آیات، قرائت های دیگری غیر از قرائت مطابق با اعراب آنها گزارش شده و در قرائت صحیح این دسته از آیات، دیدگاه های مختلفی پدید آمده است؛ برخی بر اساس متواتر دانستن قرائت های هفت گانه یا ده گانه، به صحت همۀ آن قرائت ها قائل شده اند، و برخی تواتر آنها را ثابت ندانسته و بر اساس حجت دانستن آن قرائت ها، به صحت آنها فتوا داده اند، و برخی قرائت صحیح را در قرائت مطابق با اعراب کنونی آیات متعین دانسته اند. در این مقاله دلایل این دیدگاه ها بررسی و نقد، و بر تعیین صحت قرائت مطابق با اعراب جز در برخی آیات استدلال و تأکید می شود.

واژه‌ «ال یاسین» در آیه «سلام علی ال یاسین» بخشی از یک آیه‌ قرآنی است که فقط یکبار در قرآن کریم به کار رفته است. مجال تفسیر این آیه با توجه به قرائت خاص آن، معرکه تقابل آرای متفاوت تفسیری است. دورنمایی از شیوه‌های تلاش علمی مفسران و قرآن پژوهان گویای نقش مهم و تاثیرگذار قرائت و روایات در مصداق‌یابی این واژه‌ قرآنی است. بنابر گزارش‌های موجود، نام الیاس نبی، خاندان و پیروان وی، اهل بیت و پیروان پیامبر مهم‌ترین مصادیقی است که در نتیجه‌ تحلیل معنا‌‌شناسانه این واژه ارائه شده‌ است. بررسی تحلیل‌ها و شیوه‌های دستیابی به آنها نشانگر برجستگی دو مصداق اصلی یعنی الیاس نبی با سنجه‌ قرائت آیات و اهل بیت پیامبر از معبر روایات تفسیری و نام «یس» به عنوان یکی از اسامی پیامبر اکرم است. عمده مفسران عامّه با معیار سیاق و قرائت، الیاس نبی را مقصود آیه دانسته‌اند، اما مفسران شیعه عمدتاً به دو گروه در ارائه دو مصداق فوق و بررسی ادلّه آن تقسیم شده‌اند. هر چند تنها تلاش در بازشناسی مفهوم صحیح آیه، ارائه‌دهنده مفاهیم متعدد از این تعبیر قرآنی است، تلاش علمی این پژوهش ترسیم مسیر شیوه‌های دستیابی به مصداق صحیح این تعبیر قرآنی از خلال بررسی جایگاه قرائت و روایات مرتبط در دیدگاه مفسران و قرآن شناسان است.

انسانهایی در عرصه ی اجتماع پدید آمده اند که خود و زندگی خویش را وقف اصلاح بشریّت نموده و راه سعادت را به آنان نمایانده اند. این گروه نه تنها از صفات رذیله ای همچون خودخواهی، تکبّر و غرور پیراسته بوده اند، بلکه جامعه ی بشری را به تهذیب نفس و پاکیزگی روح و نوع دوستی دعوت نموده و حتّی خود را فدای راه و هدف خویش نموده اند. قرآن کریم نیز که یک کتاب هدایت و انسان سازی است، در معرّفى چهره ‏هاى برتر انسانیّت، تنها به انبیاء اکتفا نکرده و سیره و منش چنین افرادی را نیز براى جامعه ی انسانى ترسیم نموده است. دو تن از این شخصیّت های مبارز و دیندار، مومن آل فرعون و مومن آل یاسین اند.مومن آل فرعون فردی از گروه قبطیان و از نزدیکان فرعون بوده، بطوری که برخی او را پسر عمو یا پسرخاله ی فرعون و ولیعهدِ وی دانسته اند. وی مسئولیّت حفاظت ازخزائن وگنجینه‌ های فرعون را برعهده داشته و ظاهرا سازنده ی همان صندوقی بوده که مادرِ موسی (ع) بوسیله ی آن، او را در میان رود نیل انداخت. برخی نیز او را رئیس پلیس فرعون دانسته اند. او به موسی (ع) ایمان داشت، امّا ایمانش را مکتوم می داشت و خود را موظّف به دفاع از او می دید. شخصى بود هوشیار، دقیق و وقت شناس و از نظر منطق بسیار قوى که در لحظات حسّاس به یارىِ موسى (ع) شتافت و او را از یک توطئه ی خطرناک قتل رهایى بخشید، لذا به جهتِ حفظ جان موسى (ع) و مخالفت با فرعونِ ستمگر، مورد ستایش قرار گرفته و داستان اعتراض و سخنان گوهربار وی در برابر فرعونیان، در آیات 28- 45 سوره ی غافر، مطرح گردیده است.مومن آل یاسین نیز فردی از مردم شهر انطاکیه بوده که وقتی حضرت عیسى (ع) رسولانى را براى هدایت مردمِ آن شهر، بدانجا فرستاد و رهنمودها و مواعظ تبلیغی آنان در دلهاى مردمِ شهر تأثیرى نگذاشت، گام به عرصه ی تبلیغ نهاد. وی به محض ورود رسولان، به آنان ایمان آورد و با اینکه خانه ی وی درکنار دورترین دروازه ی شهر بود، وقتی باخبر شد که قومش، رسولان را تکذیب کرده و بر قتلشان کمر بسته‏ اند، شتابان سررسید و با قومش شروع به سخن گفتن نمود و سعی در ارشاد و راهنمایی ایشان داشت. گفتنی است که سخنان گوهربار وی در آیات 20- 27 سوره ی یاسین، مطرح گردیده است.این تحقیق به بررسی شخصیّت حقیقی، حقوقی و عملکرد این دو انسانِ همیشه دیندار از نگاه آیات قرآن کریم و روایات معصومین علیهم السّلام می پردازد و سعی در تبیین اهداف و روش های تبلیغی آنان دارد.

درباره نحوه قرائت «ال یاسین» در آیه شریفه سَلامٌ عَلى إِلْ یاسینَ(الصافات:130) سه قرائت میان قاریان قرآن ، مطرح شده است : الف) آل یاسین ب) اِل یاسین ج) ادراسین. بدیهی است هر یک از قرائت های یاد شده ، هم دلیل و هم مفهوم خاص خود را دارند، در تایید قرائت «آل یاسین» و اینکه منظور از آن «آل محمد» است در منابع روایی شیعه روایاتی ذکر شده است. در این مقاله، پس از عرضه این روایات، به بررسی سندی و متنی آنها پرداخته و در پایان نتیجه گرفته شد قرائت صحیح «إِلْ یاسینَ» است، چرا که میزان قطعی در پذیرش روایات، موافقت آن با قرآن است و چنانکه روایتی با کتاب خدا سازگار نبود نباید آن را پذیرفت.