جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از آنجا که دین زیباترین جلوه ی رحمانیت خداوند برای هدایت نوع بشر است و دینداری رویکرد به این جلوه ی رحمانیت و حرکت در مسیر هدایت می باشد، باید دانست که پیوسته در این مسیر عواملی پیدا و ناپیدا به صورت مانع و دافع بر سر راه دینداری و اندیشه ظهور می کند که شناخت آن ضروری است. شناخت عواملی که دین و دینداری را تهدید می کند، در واقع پرداختن به بهداشت دین و دینداری است و این امر، کم اهمیت تر از بهداشت تن و روان نیست، زیرا دین و دینداری با حقیقت انسان و ابعاد مختلف زندگی وی سر و کار دارد و نقشی ویژه و منحصر را ایفا می کند. موضوع این رساله پرداختن به ریشه ها و عوامل دین گریزی از منظر قرآن است. با بررسی آیات و روایات سعی شده است برخی از این عوامل را شناخته و معرفی نماید. با توجه به نقش حساس دین به ویژه اسلام در دوران کنونی و اقبال مردم تشنه و حقیقت جو به آن، برقراری حکومت دینی توسط روحانیت در ایران، فعالیت ها و تبلیغات دشمنان و معاندان داخلی و خارجی در کمرنگ نمودن نقش دین و محدود کردن حوزه ی آن، پرداختن و شناخت عواملی که موجب گریزاندن مردم از دین یا مانع رویکرد و اقبال آنان به دین می شود ضروری می نماید. به آن امید که همه ی مسئولان و متولیان امور دینی و معنوی مردم و همه ی دینداران به این امر بیش از پیش توجه نموده و با برکندن و از بین بردن زمینه ها و ریشه های دین گریزی شاهد گرایش روز افزون مردم به دین و دینداری باشیم. این رساله از سه فصل تشکیل شده است. فصل اول و دوم را می توان مقدمه ای برای فصل سوم برشمرد. در فصل اول پیرامون معنا و مفهوم واژه ی دین در لغت و اصطلاح و حقیقت دین از منظر قرآن نکاتی بیان شده است. در فصل دوم درباره ی حضور دین در همه ی عرصه ها و زوایای زندگی آدمی و پیوند آن با زندگی فردی و اجتماعی مطالبی بیان شده است. فصل سوم که با عنوان عوامل و ریشه های دین گریزی شروع می شود به بیان ریشه ها و عواملی که به موجب آنها آدمی از دین، گریزان شده و یا مانع جدی در راه گرایش انسانها به دین و امور دینی است پرداخته است. بررسی علل روانی و فردی، اجتماعی، فرهنگی، در این فصل انجام شده است. رؤوس مطالب فصل سوم عبارتند از: فقر و ناداری، آلودگی محیط اخلاقی و اجتماعی، عالمان بی عمل و سوء رفتار برخی از متولیان دین، نقش تبلیغات و عملکرد دشمنان در دین گریزی، دفاع نامعقول و ناپسند از دین، بکارگیری شیوه های نادرست در تبلیغ، عدم توجه به ظرفیت ها و استعدادها در هدایت و تربیت، صفات و خصلتهای ناپسند، گناه و گریز از مسئولیت یا تمایل به آزادی بی حدّ و اندازه، تقلید ویرانگر و شخصیت گرایی. آنچه که در این تحقیق به دنبال آن هستیم این است که بدانیم چه عواملی در دین گریزی دخالت دارند و سعی شود آن عوامل شناخته شود و از بین برود تا بتوانیم به یک الگوی سالم در دین و زوایای زندگی برسیم. البته با عملی کردن این تحقیق در مکانهایی مانند مراکز فرهنگی، مدارس و... می توان دنبال ثمرات مفید آن بود. «ان شاء الله.» از منابع مهم در این تحقیق کتاب آسیب شناسی استاد مرتضی مطهری و کتاب رهزنان دین اثر مصطفی دلشاد تهرانی را می توان نام برد.

این مقاله با هدف یافتن و استخراج بخشی از علل و عوامل دین گریزی، به بررسی و استقصای ناقصی از علل و عوامل دین گریزی از منظر دین پرداخته است و در ضمن، آن دسته از علل و عواملی در آن مطرح شده که به نوعی با دانشگاه و اصحاب آن مرتبط اند؛ عواملی چون: سخت و نا زیبا جلوه دادن دین، فقر معرفتی به مقولات دینی، عدم تعقل، خصوصی سازی دین، انتظار نامعقول از دین، مدیریت ناکارامد، شبهات و ...، که هر یک می توانند در دین گریزی آدمیان موثر باشند.روش: روش تحلیل اسنادی بوده و در عین حال، نیم نگاهی هم به وضعیت و شرایط عینی و خارجی جامعه داشته است.یافته ها: 1- دین گرایی یا دین گریزی مقوله تک علتی نیست و علل متعددی در تحقق آن موثر است.2- برخی از علل و عوامل مذکور، معرفتی و از سنخ دانش بوده و برخی غیر معرفتی است. 3- علل دین گریزی، به علل داخلی و خارجی (درونی و بیرونی) قابل تقسیم است؛ به این معنی که برخی علل به متن جامعه دینی و پیروان آن دین مربوط است، ولی برخی دیگر، زمینه خارجی دارند.4- هر چه از عقلانیت فاصله گرفته شود، به همان نسبت با دین و دینداری نیز فاصله خواهد افتاد.5- اختلاط و آمیزش حق و باطل - که از عوامل دین گریزی است – امری است تقریباً پایدار. همواره چنین بوده و خواهد بود.6- فضایل و رذایل اخلاقی آدمیان، در دین گرایی و دین گریزی آنها موثر است. نتیجه گیری: ارائه بخشی از علل و عوامل معرفتی و غیر معرفتی دین گریزی که بی تردید نقش اساسی و مهمی را در این بستر ایفا می کنند. و در پایان نیز به بیان ضرورتها و بایستگی هایی پرداخته شده که مراکز علمی از جمله دانشگاهها باید بدانها بپردازند. بی شک دانشگاهیان در این بستر، رسالت عظیمی دارند.

تبیین پیشینه، عوامل و راهکارهاى مبارزه و کاهش دین گریزى از نگاه قرآن است. نویسنده، دین را از نگاه قرآن، مجموعه‌اى از باورها و رفتارها با محوریت یک موجود برتر تعریف کرده و پس از اشاره به بیشینه دین گریزى، عوامل دین گریزى را مانند: محیط، دوستان و مربیان، فشار و خشونت، ناکار آمد دیدن دین، شک و تردید، ناسازگارى با عقل، ناسازگارى با علم، فقر، روان پریشى، سخنگویان دین، خواسته‌هاى نفسانى، تهاجم دینى و گستردگى شریعت با استناد به آیات قرآن به تفصیل مورد بررسى قرار داده است. سپس به راه حل‌هاى دین گریزى پرداخته و مرحله اول را پیشگیرى معرفى کرده و در این مرحله سه راهکار: 1- معرفى شایسته و بایسته دین - طرح خردمندانه دین، آرامش بخشى دین و طرح سازگارى دین و علم -، 2- پیاده سازى و عملیاتى کردن دین - توجیه‌هاى اقتصادى، توصیه‌هاى سیاسى و اجتماعى - و 3- انسان سازى را پیشنهاد کرده است. راهکارهاى مرحله درمانِ دین گریزى را بسته به عوامل آن متفاوت دانسته و بر درمان خاص براى هر شکل دین گریزى تأکید کرده و در ادامه، براى تک تک عوامل دین‌گریزى، راهکارهاى درمانى متناسب با آن پیشنهاد کرده است است.