جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده: این مقاله میکوشد جایگاه هگل را به طور مختصر در پراگماتیسم آمریکایی (کلاسیک و جدید) در دوبخش بررسی کند. بخش نخست به بررسی جایگاه هگل در پراگماتیسم کلاسیک و بخش دوم نیز به ارزیابی همین جایگاه در نئوپراگماتیسم می پردازد. در بین پراگماتیست های کلاسیک هر سه فیلسوف کلیدی در تبیین اندیشه های پراگماتیکی خود به هگل متوسل شده اند ولی هم رویکردی ایجابی به او داشتند و هم اعتراف نموده اند تا چه حد هگلی هستند؛ مثل دیویی که اصطلاح دیالکتیک هگل را به کار می برد و هم اینکه رویکرد سلبی به او دارند و برخی دیدگاه های او را که در تضاد با رویکرد پراگماتیکی است رد می کنند؛ مثل جیمز که فلسفه هگل را به امپریالیستی بودن متهم می نماید و معتقد است که امر جزئی و فردی را فدای امر کلی و انتزاعی می کند. در بین پراگماتیست های جدید نیز بیش از همه رورتی و براندوم در فلسفه خودشان رویکرد هگلی اتخاذ نموده اند. برای مثال رورتی تاریخ گرایی خود را مدیون هگل دانسته و دیالکتیک هگل را در بستر فرهنگ ادبی به نقد ادبی تعبیر نموده است. رابرت براندوم نیز به هگلی بودن خود آشکارا اعتراف نموده و بحث هنجاریت و اجتماعی بودن مفاهیم و نیز نظریه کل گرایی خود را وامدار هگل دانسته و از او تفسیر پراگماتیستی-تحلیلی ارائه داده است.

این مقاله به بررسی تأثیر تلاقی پراگماتیسم و پست مدرنیسم در شکل گیری نئوپراگماتیسم ریچارد رورتی میپردازد. اصالت طبیعت، داروینیسم، و ابزارانگاری از جمله مبانی پراگماتیسم کلاسیک شمرده میشوند که در شکل گیری نئوپراگماتیسم رورتی اثرگذار هستند. دیویی و جیمز از معروف ترین شخصیت هایی به شمار میروند که رورتی از آنها تأثیر پذیرفته است. علاوه بر پراگماتیسم، پست مدرنیسم نیز در اندیشه رورتی جایگاه خاصی دارد و از جمله مبانیای که در تکوین فلسفه وی مؤثر هستند میتوان به مرگ سوژه، عقل ستیزی، و انکار حقیقت اشاره کرد. در این میان، رورتی با بسیاری از اندیشه های فیلسوفان پست مدرن همچون دریدا، ویتگنشتاین دوم، و لیوتار در زمینه نقد مدرنیته همداستان است.

هدف از این پژوهش، بررسی و تحلیل رویکرد تربیتی مکتب نئوپراگماتیسم(نوعمل گرایی) با تأکید بر نظریه معرفت شناسی هابرماس و دلالت‌های آن در هدف و روش تعلیم و تربیت می‌باشد. نوع پژوهش کیفی است و برای دست یابی به اهداف پژوهش، از روش تحلیلی استفاده شده است. یافته‌های حاصله، حاکی از این است که نظریه معرفت شناسی هابرماس، نظریه‌ای است که، در آن افراد برای رسیدن به یک درک مشترک، از طریق مشارکت در یادگیری، وفاق ، تفاهم و همکاری با همدیگر در یادگیری ، ارتباط متقابل برقرار می‌کنند تا به شناخت لازم دست پیدا کنند. در این نظریه ، معلم نقش راهنما دارد و نظرش را بر فراگیران تحمیل نمی کند، افراددر جریان یادگیری ، افکار خود راآزادانه ارائه می کنند ، در برابر انتقاد حق دفاع دارند ؛ این دیدگاه ، از نظر اسلام پسندیده است و موجب تحول در آموزش و پرورش می شود.