جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

زبان، اسطوره-دین، هنر، تاریخ و علم هر کدام جنبه‌ای خاص از کلیت پیچیده فرهنگ را در بر می‌گیرند و رابطه تأثیر و تأثّر متقابل با آن دارند. کاسیرر آن‌ها را «صورت‌های سمبلیک»ی می‌داند که «جهان بیرون» و «جهان درون»؛ یا به عبارت دیگر «واقعیت» و «من» را برای ما متعین می‌سازند و هر کدام کارکرد ویژه‌ای دارند. در این میان هنر، علاوه بر خصلت عمومی همه صورت‌های سمبلیک که همان صورت‌بخشی و انتظام داده‌های ادراک حسی باشد، ویژگی‌هایی دارد که آن را نسبت به دیگر صورت‌های سمبلیک متمایز می‌کند و در کلیت فرهنگ کارکردی خاص برای آن به وجود می‌آورد. هنر و شهود زیبایی‌شناختی چگونه دیدن اشیاء و امور را به ما یادآوری می‌کند. و از آن‌جا که این چگونه دیدن فرآیندی خلاقانه است، از یکنواختی و ساده‌سازی مفاهیم به ویژه در اثر نگاه علمی جلوگیری می‌کند و به این ترتیب سبب پویایی و سرزندگی کلیت فرهنگ می‌شود.

مارتین هایدگر در کتاب کانت و مسألۀ مابعدالطبیعه، با چشم پوشی از تفاسیری که غالباً نقد عقل محض را یک پروژۀ معرفت شناسانه دانسته اند، آن را به منزلۀ اثری هستی شناسانه شرح می کند. وی می کوشد تا معلوم کند که چگونه تمام پاره های این اثر کانت (با محوریت حیث زمانی به عنوان بستر شاکله سازی تخیّل) اصالتاً به مسئلۀ اساسی هستی متناهی انسان یا دازاین (به منزلۀ شرط یا بنیان امکان دیگر موجودات) ناظر است. از نظر هایدگر، ایمانوئل کانت همانا مؤسّس هستی شناسی بنیادین دازاین است، گرچه به سبب گرفتاری در غلّ و زنجیر سنّت یا فرادهش فلسفی (به ویژه فلسفۀ دکارت) در بدایت این طریق متوقّف گشته و از ادامۀ آن بازمانده است؛ بدینسان، می توان گفت که به گمان هایدگر، نقد عقل محض و هستی و زمان برادرخواندۀ یکدیگرند، بدین معنا که هر دو از دغدغه ای واحد زاده اند و به راهی واحد گام نهاده اند. در مقالۀ حاضر به ویژه با رجوع به کانت و مسئلۀ مابعدالطبیعه و هستی و زمان منحصراً و مختصراً به تحلیل و تشریح و ارزیابی این خوانش هستی شناسانه پرداخته ایم تا ببینیم کانت چگونه و به چه معنا مؤسّس راه هستی شناسی بنیادین دازاین بوده و چرا و به کدامین جهت از ادامۀ آن بازمانده است. در این راه ناگزیریم که رویکرد انتقادی ارنست کاسیرر به خوانش هایدگر از کانت را نیز اجمالاً معرّفی کنیم.