جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در ديدگاه متفكران مسلمان، خداجويى و خداپرستى فطرى است؛ بدان معناكه يكى از خواست هـا و گـرايـش هاى انسان توجه به خـدا و جسـت و جـوى اوسـت و شـاهد ايـن مطلـب آن اسـت كـه انسان ها در طـول تـاريـخ، هـمـواره در جـسـت و جـوى خــدا و گـرايــش بــه ديــن بــوده انـد و اخـتـلافـات نژادى، جـغـرافـيـايـى و فـرهـنـگـى نـيز تفاوتى در اين موضوع ايجاد نكـرده اسـت. ازسوي ديگر، در ديدگاه های جديد روانشناسان_ كه همـواره در پی شـناخت ماهيـت انسـان و ژرفای وجودی او بوده اند_ نيز می توان شواهد و قرائنی براين نظريه يافت. در مقاله حاضر سعی بر آن است تا با بيان يكی از اين ديدگاه هـای روانشناسـی (معنـاگرايی ويكتور فرانكل)، تأييدی بر نظريه فطرت دينی بيـابيم و بـا بررسـی شاخصـه هـای برجسـته آن در مقايسه با نگرش مسلمانان درباره فطرت، راه ديگری درپاسخ به شبهات وارد شده به نظريه بيابيم.

هدف از طرح این موضوع دراین مقاله تطبیق مبانی این دیدگاه با پیام های فطری قرآن کریم می باشد. لوگوتراپی ازواژه یونانی لوگوس گرفته شده که در لغت به معنای «معنا درمانی» می باشد. این موضوع برای اولین بار توسط دکتر ویکتور فرانکل مطرح گردید وگسترش یافت. روش: دراین پژوهش گردآوری اطلاعات به منظور ارزیابی وارائه راه حل ها به شیوه کتابخانه ای وبا رویکرد اثبات گرائی، تفسیری، انتقادی و مقایسه ای صورت گرفته است. نتایج و یافته های پژوهش: این نتایج عبارتند از: تطبیق چهار مسئله مهم این مکتب با دیدگاههای اصیل قرآنی که آن چهار مسئله عبارتند از: مسئله اول: معنی زندگی،که در آیات متعددی اصل معناداری زندگی بیان گردیده است مانند: «ربنا ماخلقت هذا باطلا»(آل عمران:19) و «ایحسب الانسان ان یترک سدی»(قیامت:36)، مسئله دوم: این است که روان درمانگر مسائل را از دید بیمار ببیند،که این موضوع نیز از دیدگاه قرآن درویژگی فطری بودن دین نهفته شده است: «فاقم وجهک للدین حنیفاًفطره الله التی فطرالناس علیها...»(روم:30). مسئله سوم:یافتن تدبیر الهی ورای رنجها،که با ذکر چهار مقدمه اثبات شده است که نظام هستی دارای یک شاکله دقیق و نیکو است که ذره ای اختلال و ابهام درآن راه ندارد، مسئله چهارم: نحوه عملکرد معنادرمانی است، که در قرآن کریم برای به عمل آوردن سعادت انسانها از چهار روش استفاده شده است:1- آگاهی دادن 2- شفا 3- هدایت 4- رحمت. در ادامه به تشریح سلامتی از دیدگاه قرآن، بیان آفتهاودرمانها پرداخته شده است.

از جمله دغدغه ­های مشترک انسان معاصر و انسان گذشته، مسئله وجود (زیستن) و مرگ (نیستی) است. یکی از مباحثی که می­ توان ذیل دغدغه ی وجود (زیستن) مطرح کرد، مسئله ارادۀ معطوف به خود یا غیر است. چیزی که روانشناسان وجودگرا از آن به «خوداستعلایی» تعبیرکرده اند. فرانکل یکی از این روانشناسان که در این پژوهش، آرای وی با ابوسعید ابی­ الخیر مورد تحلیل و تطبیق قرارگرفته است، خوداستعلایی را «فرارفتن از خود» و «درگیر غیر از خود شدن» می‌داند. ابوسعید نیز تعابیری چون فرارفتن از خود، غایب شدن از خویش و ... را به‌کار برده که نزدیک به مسئله خوداستعلایی است. فرانکل، مصادیق خوداستعلایی را تحقق آرمان هدفی، خدمت به انسان­ها و عشق به دیگران می­ داند. ابوسعید نیز علاوه‌براین موارد، ظلم و تعدی نکردن به دیگران و بخشش (هبه) به انسان­ها را از مصادیق خوداستعلایی برشمرده است. در این نوشتار، آثار خوداستعلایی از منظر ابوسعید، ذیل سه عنوان اخلاقی (دست­یابی به تواضع)، روحی- روانی (رهایی از رنج و جاودانه شدن) و اجتماعی (پرهیز از خشونت) طبقه‌بندی شده است.