جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

ترجمه تفسیر طبری ترجمه‌ی فارسی«جامع البیان فی تفسیر القرآن» از محمد بن جریر طبری است. این ترجمه از کهن‌ترین آثار منثور فارسی دری است که به دستور منصور بن نوح سامانی (اواسط قرن چهارم هجری قمری) بوسیله-ی گروهی از فقیهان و علمای مذهبی خراسان و ماورالنهر انجام شده است. واژه‌ها و ترکیبات این کتاب به لحاظ ساخت‌واژی گونه‌هایی نادر در زبان فارسی قرن چهارم به شمار می‌روند. همچنین نحو جملات و ترتیب قرار گرفتن واژه‌ها در جمله نیز در خور توجه است. در بسیاری موارد ویژگی‌های ساخت‌واژی و نحوی این کتاب تحت تأثیر زبان فارسی میانه است. در این اثر واژه‌ها و ترکیباتی را می‌توان دید که از نظر ساخت و از نظر موارد کاربردی متأثر از فارسی میانه‌اند نیز بخشی از ترجمه تفسیر طبری ترجمه آیات قرآن است و ویژگی منحصر بفرد آن معادل‌های فارسی است که مترجمان برای واژه‌ها و ترکیبات عربی برگزیده‌اند. البته لازم به ذکر است که مترجمان این اثر در بخش ترجمه آیات کاملاً سیاق زبان عربی را حفظ کرده‌اند و این اثر ترجمه‌ای است که به دلیل قداست متن مبدأ بیش از حد مبدأ محور است. به همین دلیل چنین زبانی نمی‌تواند یکی از زبان‌های رسمی یا کوچه و بازار قرن چهارم را به تصویر بکشد اما در بخش‌های صرف و نحو چنانکه پیشتر ذکر آن رفت می‌توان از ویژگی‌هایی سخن به میان آورد که از دیدگاه زبانشناختی حائز اهمیت است. بررسی مسائل صرفی و نحوی ترجمه تفسیر طبری، ویژگی‌های ساخت‌واژی و نحوی زبان فارسی در شمال شرقی ایران در قرن چهارم را بازمی‌نماید و از جهت تحولات زبان فارسی بسیار حائز اهمیت است. پیکره‌ی زبانی در این پژوهش از سوره‌ی فاتحه تا پایان سوره‌ی نسا (جلد اول و آغاز جلد دوم) براساس چاپ حبیب یغمایی است.

یکی از نکات برجسته قرآنی تاکیدی است که بر جنبه های قابل رویت حقیقت می نهد و در موارد فراوانی تاکید قرآن بر تفکر و تعقلی است که بر پایه برخورد حسی بنا شده است. امثال قرآن کریم مطالب معقول را به صورت محسوس در می آورند تا به کمک حس، آنها را به ذهن نزدیکتر سازند و با بیان امثال درسرشت و طبیعت دیگران اثری به جا گذارند. بى گمان، قرآن براى گروه خاصّى نازل نشده است و مخاطبش عموم مردم هستند، بنابراین باید مراد خود را در هر زمینه ای به نحوى عرضه دارد که همه انسانها تا روز قیامت آن را درک کنند و بهترین زبانى که مى تواند معارف عقلى و مفاهیم معنوى را براى توده مردم تبیین کند، زبان تمثیل است. خداوند به صورت اصلی کلّی و فراگیر در چهار آیه از قرآن کریم می فرماید: وَ لَقَدْ صَرَّفْنا (ضَرَبْنا) لِلنَّاسِ فی هذَا الْقُرْآنِ مِنْ کُلِّ مَثَل و با نظر به متفاوت بودن ساختمان فکری افراد، امثال را به صورت های مختلف بیان کرده است و از تعابیری چون «صَرف مَثَل» و یا «ضَرب مَثَل» برای بیان امثال قرآن استفاده کرده است؛ ضمناً با تعبیر «مِنْ کُلِّ مَثَلٍ» خاطر نشان می سازد که در هر زمینه ای به ذکر مثل پرداخته است. همچنین می فرماید هدف از ارائه این مثالها گذر از آن و رسیدن به عمق مطلب است و البته این راهی است که علما طی می کنند و نهایت بهره را از امثال قرآن می برند.

عنوان این مقاله، «زبان و کاربردهای باستانگرایانه در اشعار مهدی اخوان ثالث» متخلص به م. امید است. مقاله با مقدمه ای درباره زبان «امید» و تعریفی از باستانگرایی صرفی و نحوی (Archaism) آغاز می شود و با ارایه شواهدی در سه حوزه باستانگرایی های صرفی و نحوی، و کاربرد واژه های کهن، و کلمات و تعبیرات جدید یا کم کاربرد به همراه برخی نقد و نظرها به اتمام می رسد؛ در خصوص شواهد ارایه شده باید گفت که:اولا تمامی اشعار و منظومه های اخوان سطر به سطر و به دفعات مورد مطالعه و مداقه قرار گرفته است.ثانیا جهت اختصار سعی شده است به مهمترین آنها با حداقل مثال ها بسنده گردد.ثالثا شواهد ارایه شده تا حد ممکن از میان آثار مختلف و قالبهای جدید و قدیم باشد.