جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

امروزه رسانه های جمعی عرصه ای را فراهم آورده اند که بیشتر مسائل زندگی عموم چه در سطح ملی و چه در سطح بین المللی قابلیت ظهور در آن را دارد. صنعت سینما به عنوان یکی از بسترهای بروز این عوامل زمینه ای را فراهم ساخته تا فیلم سازانی که دغدغه حفظ ارزش های اساسی یک جامعه چون نهاد خانواده را داشته اند اقدام به تهیه و تولید آثاری فاخر در این حیطه نمایند.در این نوشتار پس از بررسی نظریه بازنمایی که یکی از کلیدی ترین و محوری ترین مفاهیم در مطالعات فرهنگی و رسانه ای است در پی آن خواهیم بود تا نحوه بازنمایی نهاد خانواده در فیلم «یه حبه قند» را با استفاده از روش تحلیل گفتمانی «پدام» استخراج نماییم. نتایج این تحلیل نشان می دهد که کارگردان با برشمردن تاثیر عناصر مثبت تجدد و سنت بر خانواده ایرانی نگاه های صرفا انتقادی نسبت به این دو مقوله را رد می کند و در نهایت ایده آل ترین شکل خانواده را همراهی عناصر مثبت سنت و مدرن در کنار یکدیگر معرفی می کند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

درک جامع سازمان ها و انجام مطالعات و تحلیل های سازمانی یکپارچه، در گرو توجه به بافت فرهنگی و اجتماعی آنها است. در این راستا، تحلیل گفتمان به عنوان یکی از استراتژی های پژوهشی کیفی، با مدنظر قراردادن زمینه و بافت موقعیتی سازمان ها و توجه به این نکته که «ذهنیت ها» و «تجربه ها» بوسیله زبان خلق می شوند، به پژوهشگران کمک می کند تا به این مهم دست یابند. بر این اساس، هدف این مقاله تبیین مبانی نظری گفتمان و تحلیل گفتمان، تعیین جایگاه این طرح پژوهشی در میان پارادایم های تحقیق و تشریح شیوه انجام آن است.

در مقاله پیش رو سعی بر آن است تا با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی، گفتمان ارائه شده از سوی محمود احمدی نژاد، نامزد دور دهم انتخابات ریاست جمهوری، تحلیل شود. روش به کار گرفته شده جهت استخراج دال های این گفتمان تحلیل بینامتنی و بیناگفتمانی پیشنهادی در روش - نظریه فرکلاف است. در ادامه دال های استخراج شده در چهارچوب نظری یعنی روش - نظریه لاکلاو و موفه قرار گرفتند تا با ارائه تصویری کلی ما را در فهم چگونگی مفصل بندی دال ها در کنار یکدیگر، نحوه تعریف و بازتعریف دال ها توسط دال مرکزی، چگونگی انسجام آن ها حول دال برتر و نیز ایجاد مرزهای ضدیتی به منظور غلبه هژمونیک بر سایر گفتمان های موجود در این عرصه یاری نمایند. دال برتری که به این گفتمان انسجام بخشیده و سایر دال ها را حول خود مفصل بندی کرده مدیریت مردمی است.

لطفا برای مشاهده چکیده فارسی و عربی به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

تحلیل توجیهی گفتمان در پی تعبیه ساز و کار مناسبی است برای کشف، بررسی و تبیین و توجیه ارتباطی که از انتخاب و یا عدم انتخاب مولفه‌ها و ساختارهای گفتمان مدار نشئت می‌گیرد. به کارگیری یا عدم به کارگیری این مولفه‌ها در متن باعث می‌شود که برداشتهای متفاوتی از گفته بشود، مطلبی پوشیده شود و یا صراحت بیشتری پیدا کند. بیشتر تحلیل گران توجیهی گفتمان، مبنای تجزیه و تحلیل متون را برپایه تظاهرات زبانشناختی (شیوه‌های عرض داشت زبانی) بنا نهاده اند در حالی که تئیون ون لیوون (1996) معتقد است که مولفه‌های جامعه‌شناختی ـ معنایی گفتمان، شناختی عمیق‌تر و جامع‌تر از متن ارائه می‌دهند. به عبارت دیگر، در تحلیل متن ابتدا باید مولفه‌های جامعه‌شناختی ـ معنایی را مشخص ساخت، سپس به تحلیل مولفه‌های زبانشناختی در گفته یا متن پرداخت. بنابراین مقاله حاضر کوششی برای تعریف و تبیین شیوه‌های تصویرسازی کارگزاران اجتماعی در گفتمان فارسی تلقی می‌شود. بدین منظور با عنایت به مولفه‌های جامعه‌شناختی ـ معنایی و براساس چارچوب پیشنهادی تئیون لیوون، متنی به زبان فارسی (برگرفته از روزنامه ایران، روزنامه پرتیراژ میانه‌رو) تجزیه و تحلیل شده است. نتایج به دست آمده نشــان می‌ دهد که در متون فارسی، مولفه‌های جامعه‌شناختی ـ معنایی مانند حذف، کتمان، پس زمینه‌سازی، ذکر، فعال‌ نمایی و منفعل‌نمایی، عینی‌ سازی و ذهنی ‌سازی و غیره قابل تبیین و کشف است و این مولفه‌ها در مقایسه با تظاهرات زبانشناختی تصـویر واضح‌ تری از متن در مقایسه با تظاهرات زبانشناختی ارائــه می‌ دهند.

روایت رسانه ها از رویدادها، روایت عینی نیست، بلکه بازنمایی آن در چارچوب های گفتمانی و ایدئولوژیکی است. این مقاله به دنبال آن است تا ببیند یکی از مهم ترین رویدادهای خاورمیانه (برکناری مرسی) چگونه توسط رسانه هایی با چارچوب های گفتمانی مختلف (شبکه یک صداوسیمای ج. ا. ا و بی بی سی فارسی) بازنمایی می شود. روش بررسی این نوشتار تحلیل گفتمان انتقادی است. نتایج به دست آمده بیانگر آن است که تلویزیون بی بی سی فارسی از گفتمان لیبرال دموکراسی در قالب مولفه هایی چون مشروعیت اکثریت، حکومت قانون و برابری برای بازنمایی رویداد مصر استفاده کرده و در مقابل شبکه یک تلویزیون ج. ا. ا. از مولفه های گفتمان انقلاب اسلامی همچون حمایت از اسلام گرایان، حمایت از جبهه مقاومت و توطئه غرب برای برساخت رسانه ای رویداد مصر بهره گرفته است. علاوه بر این، شبکه یک، مولفه های گفتمانی دیگر، همچون دموکراسی و خواست اکثریت را نیز برای بیان مقاصد خود به خدمت گرفته است.

روش یا متد تحلیل گفتمان امروزه جایگاه خاصی در نظام معرفت شناسی علوم اجتماعی و انسانی به خود اختصاص داده و بسیاری از پدیده های اجتماعی از منظر تحلیل گفتمان مورد بررسی و تبیین قرار می گیرد. در این مقاله سعی خواهد شد تا با بررسی مفهوم گفتمان و تحلیل گفتمان در نظام اندیشه نحله پسامدرنیسم و بخصوص میشل فوکو، انقلاب اسلامی بر اساس این روش مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. فرض اولیه این گفتار این است که جنبش انقلابی مردم ایران به عنوان یک «متن» حاصل حضور و مشارکت یک «گفتمان» خاص نیست بلکه در فرآیند این جنبش شاهد نقش آفرینی گفتمانهای متعدد و متکثری هستیم. به لحاظ همین کثرت گفتمانی، انقلاب اسلامی را می توان دارای شباهتهای زیادی به یک جنبش پسامدرن دانست. برای اثبات این فرض ضمن ارایه مقدماتی درباره تعریف، پیشینه و جایگاه مقوله گفتمان و متد تحلیل گفتمان در مبانی اندیشه پسامدنیسم از منظر تعامل گفتمانها خواهیم پرداخت. برای انجام این کار دو محور مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت: یکی مبحث پیدایش گفتمان و پاد گفتمان و نظام غیریت سازی در فرآیند جنبش انقلابی مردم ایران و دیگری تحلیل و بررسی گفتمانهای موجود در عرصه متن این جنبش انقلابی.