جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

باید دانست که در حکم سرقت از بیت المال بین فقها اختلاف نظر است؛ گروهی از آنها با موضوعیت قراردادن صحیحه عبد اله بن سنان که در حکم سرقت از غنیمت وارد شده است و الغای خصوصیت از این روایت و تسری حکم در آن به سرقت از بیت المال، معتقدند که تصرف در بیت المال مانند تصرف در غنیمت است زیرا یکایک افراد در بیت المال سهیم هستند لذا اگر سارق بیش از سهم خود از بیت المال برباید به طوری که آن مقدار زائد به قدر نصاب قطع برسد در این صورت دستش قطع می شود ولی اگر به مقدار سهم خود یا کمتر برباید، دستش قطع نمی شود. گروهی دیگر از فقها با مد نظر قرار دادن نکاتی همچون مشخص نبودن مالکین بیت المال و سهم شان از بیت المال و حصول شبهه به تبع آن، بر خلاف نظریه اول معتقدند که به صورت مطلق و تحت هر شرایطی حد قطع بر سارق از بیت المال اجرا نمی شود. گروهی دیگر از فقها نیز با توجه به دلائل گروه اول و دوم در حکم این مساله تردید کردند. نگارندگان پس از بررسی تفصیلی دلائل هر یک از این نظریات در نهایت به این نتیجه می رسند اگرچه حصول شبهه از جهت معین نبودن مالکین بیت المال و مشخص نبودن سهم شان از بیت المال، مقتضی عدم اجرای حد قطع بر سارقین از بیت المال است، منتها توجه به این نکته لازم است در صورتی که عمل وی از جهت اختلال در آسایش عمومی مردم و نظم در جامعه، تحت عنوان مساعی بر فساد قرار گیرد در این صورت با دانستن عنوان مساعی بر فساد در آیه 33 سوره مائده به عنوان موضوع حکم، چه بسا اینکه می توان مجازات های مذکور در آیه 33 سوره مائده را به نحو تخییری یا تعیینی- بنا بر اختلافی که در آن است- بر وی اجرا نمود و یا حداقل، اشد مجازات های تعزیری را در صورت موضوع ندانستن عنوان مساعی فی الارض در آیه 33 سوره مائده، بر وی جاری کرد.

خمس یکی از مسلمات اسلام است که قرآن وجوب آن را به صراحت بیاننموده است . قرآن ادای خمس را با ایمان به خداوند پیوند زده است از این جا روشن می شود که نه فقط اعتقاد به وجوب خمس ، بلکه ادای آن از ضروریات است . آنچه بین شیعه و اهل سنت مشترک و مسلم است ، وجوب خمس بر اموال جنگی است ولی مکتوب اهل بیت (ع) با توجه به ظاهر آیه خمس و نظریه عرف و لغت ، علاوه بر اموال غنیمت جنگی ، خمس هر چیزی را که بر آن در لغت و عرف ، غنیمت و فواید صدق می کند ، واجب می داندو روایات فریقین را بر این مطلب دلیل آورده است. اما اکثر اهل سنت وجوب خمس را فقط بر اموال جنگی منحصر کرده اند ، اگر چه برخی از آن ها خمس را بر گنج و برخی هم نیز بر دیگر اشیاء لازم می دانند . بر همین مبنا در این تحقیق با روش توصیفی و تحلیلی و با استفاده از آیات و روایات و کتب فقهی ، بررسی خمس در چهار فصلانجام شده است که در فصل اول کلیات و واژگان مربوط به موضوع بیان شد . و در فصل دوم آن ، بعد از بیان ادله وجوب خمس ، بررسی نظرات پیرامون متعلقات خمس به صورت جداگانه انجام شده است و در فصل سوم به مستحقین خمس ، مصادیق و شرایط مستحقین خمس پرداخته ایم و نیز درباره چگونگی و مصرف خمس در زمان پیامبر و غیبت کبری امام زمان (عج) و اینکه خمس در زمان غیبت بخشیده شده است یا خیر به تفصیل بیان شده است و در خاتمه پیرامون دلایل نگرش مالیاتی به خمس توضیحاتی آورده شده است .

خمس به عنوان یک مساله فقهی دارای جنبه های متعددی است. هر کدام از این جنبه ها در معرض تضارب و تقابل آرای فقهی واقع شده است.مقاله حاضر در دو بخش جداگانه به بررسی مفاهیم کلی آیه ناظر به خمس و مسایل و ملاحظات فقهی آن می پردازد. در بخش مفاهیم کلی، معانی مقردات، ارتباط آیه خمس با آیات دیگر، تاریخ و سبب نزول مطرح می شود. در بخش دوم غنیمت با نهادهایی چون فیء، انفال و زکوة مقایسه می شود و اموال متعلق خمس، نصاب و مصارف خمس از نظر مذاهب مختلف فقهی به تفصیل مورد بحث واقع می شود.