جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شادی و فرح از جمله نیازهای روحی و روانی انسان است و می تواند همة جنبه های شخصیت او را در حال و آینده، دستخوش تغییر و تحول کند. افزون بر این، این عنصر حتی می تواند بر حیات اخروی انسان نیز تأثیر مثبت یا منفی بسیاری داشته باشد؛ لذا مقولة شادی در متون دینی اسلام مطرح شده است. به این معنا که هم قرآن و هم پیامبر اعظم(ص) و معصومین علیهم السلام توجه شایسته ای به این مقوله داشته اند و در ادامة مسیر معصومین عظام عالمان فرهیخته ای بودند و هستند که به این مقوله پرداخته اند، که از میان این عالمان می توان اندیشة امام خمینی دربارة شادی و نشاط را تبیین کرد. بدون تردید، حالات و کردار و گفتار ایشان بهترین اسوه و الگو برای ره پویان حقیقت و انسانیت است. این مقاله با هدف آشنایی با دیدگاه های امام خمینی در زمینة شادی و ارائة الگوهای اخلاقی و دینی در این زمینه تهیه و تدوین شده است. که ضمن بهره گیری از کلام و آثار ایشان با نگاهی به متون اسلامی و دینی، شادی و نشاط را از جنبه های مذهبی اسلامی بررسی و ارزیابی کرده و مؤلفه های نشاط را برشمرده ایم. سپس نشاط را در مبانی عرفانی ایشان ذکر کرده و تأثیر آن بر روند زندگی فرد و نمودهای فکری و عملی آن شرح داده ایم. همچنین در بخشی دیگر به آسیب شناسی نشاط و شادی در کلام ایشان پرداخته ایم.

در این پژوهش طی پنج فصل به بررسی نشاط و شادابی با تکیه بر آیات و روایات تفسیری پرداخته شده است. در فصل اول کلیات بحث نظیر تعریف شادابی و نشاط در لغت و اصطلاح روان شناسان، علل افسردگی، برون گرایی و رابطه لذت و نشاط بررسی شده است. در فصل دوم با عنوان نشاط در قرآن از مفهوم نشاط و قلمرو نشاط در قرآن بحث شده است. در فصل سوم ذیل عنوان عوامل شادابی از عوامل بینشی نظیر شناخت خالق، شناخت خود و شناخت هدف و عوامل گرایشی مثل محبت، عبادت و امیدواری سخن رفته است. در فصل چهارم، ذیل عنوان موانع نشاط، حسادت، ناامیدی، اختلاف و نفاق بررسی شده اند. در فصل پنجم با عنوان الگوهای شادابی در قرآن، پیامبر اسلام(ص)، حضرت ابراهیم، حضرت موسی و حضرت یوسف معرفی گردیده اند.

شادی و نشاط و سرور، یکی از نیازهای روحی و فطری انسان است که در بسیاری از جنبه های حیاتی انسان نقش مؤثری ایفا می کند. دین اسلام که به تمام نیازهای روحی و جسمی انسان توجه داشته، این موضوع را نیز مورد توجه قرار داده است. وجود آیات متعدد در قرآن کریم، سخنان پیامبر(ص) و احادیث و روایات منقول از ائمه معصومان(ع) حاکی از اهمیت موضوع شادی در اسلام است. درباره اهمیت شور و نشاط و سرور و جایگاه آن در تعالیم دینی همین بس که مفهوم شادی ۲۵ بار با الفاظ مختلف در قرآن کریم آمده و یکی از اصول کتابهای روایی به باب «ادخال السرور» اختصاص داده شده و از کسانی که موجبات دلخوشی و شادکامی بندگان را فراهم می آورند، ستایش شده است. سؤال اصلی در این نوشتار، چیستی ماهیت شادی در قرآن و روایات و دیدگاههای پژوهشگران اجتماعی است؟ و اینکه راهکارهای عملی برای شاد زیستن چیست؟

هدف در این پژوهش مقایسه و تطبیق شادی و نشاط در قرآن و عهدین موجود است. روش استفاده شده در این تحقیق روش توصیفی از نوع تحلیل اسنادی است.یافته ها: یافته های به دست آمده حاکی از آن است که قرآن و عهدین در بسیاری موارد شادی کردن را تایید نموده و در برخی موارد، شادیی که عواقب سوئی را در پی داشته باشد را منع نموده اند. قرآن بیش از عهدین به معرفی عوامل شادی پرداخته است. از نظر ادیان الهی، شادی هایی که هم روحاً و هم جسماً باعث رشد و ترقی انسان بوده و او را از مسیر زندگی خارج ننماید، ممدوح و شادی هایی که هرگونه اذیت و آزاری برای سایر مردم فراهم آورد، مذموم شمرده می شود .نتیجه گیری: دین، موید آرزوها و شادکامی های اصولی انسان بوده، برای هدایت و دستیابی به آنها، برنامه و دستوراتی همچون: ایمان، اعتقاد و اطاعت را صادر کرده و از طرفی نیز با افسردگی، بی حالی و خودخوری، مخالف و با شوخ طبعی، خوش رفتاری، امیدواری، توانمندی و نشاط، موافق است.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تطبیقی مفهوم شادی و نشاط از دیدگاه اسلام و روان شناسی انجام شد. شادی به معنای سرزندگی و کامیابی، از مهم ترین نیازهای روانی بشر است و به دلیل تاثیرات عمده ای که بر زندگی انسان می گذارد، از اهمیت زیادی برخوردار است. در آموزه های دینی به جایگاه و اهمیت شادی در زندگی و علل و آثار آن توجه ویژه ای شده؛ تا آنجا که مکرر در دستورات اسلامی و احادیث و روایات ائمه معصومین(ع) به شادی های مثبت و هدفمند توصیه شده است. در خصوص شادی و نشاط به عنوان یکی از هیجانات مثبت در روان شناسی نیز پژوهشهای فراوانی صورت گرفته است. روش: روش پژوهش، تحلیلی- اسنادی بود؛ به این ترتیب که با جمع آوری اطلاعات از متون اسلامی و روان شناختی، به بررسی مفهوم شادی پرداخته است. یافته ها: یافته های حاصل نشان داد : 1. شادی و نشاط از مسائل ضروری زندگی افراد در جامعه است. 2. در آموزه های دینی و اسلامی تاکید زیادی بر جایگاه شادی و نشاط در زندگی شده است. 3. در روان شناسی نیز به ویژه در سالهای اخیر در قالب روان شناسی مثبت، تاکید زیادی بر مفهوم شادی شده است.نتیجه گیری: این پژوهش نشان داد دین اسلام کامل ترین دینی است که به تمامی امور زندگی بشر توجه کرده و اگر بگوییم دین اسلام و فرهنگ اسلام، مساوی است با نشاط، امید و شادی؛ سخنی به گزاف نگفته ایم. از مباحث مطرح شده در این پژوهش به این نتیجه رسیدیم که بسیاری از آموزه های اسلامی با موارد مطرح شده روان شناسان و پژوهشگران در زمینه شادی همسو و هماهنگ است.