جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تأویلات اهل بیت (علیهم‌السلام) به‌عنوان وارثان علم نبوت و مفسران حقیقی قرآن، نقش کلیدی در تبیین لایه‌های باطنی آیات قرآنی ایفا می‌کنند و مفاهیمی همچون ولایت، هدایت، و استمرار نبوت را آشکار می‌سازند. این پژوهش با هدف بررسی تأویلات اهل بیت (ع) درباره مقام ولایت در آیات منتخب سوره‌های طه و مریم و تحلیل جایگاه آن‌ها در پیوند میان قرآن، نبوت، و هدایت امت اسلامی انجام شده است. روش این مطالعه، تحلیلی–توصیفی است و با استفاده از منابع تفسیری و حدیثی معتبر، به طبقه‌بندی تأویلات اهل بیت (ع) در قالب‌های معنوی-رمزی، تشبیهی-تمثیلی، مصداقی، و جری و تطبیق پرداخته است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که تأویلات اهل بیت (ع) عمق مفاهیم ولایی آیات را روشن کرده و ولایت را به‌عنوان یکی از ارکان اساسی هدایت الهی و استمرار رسالت انبیا معرفی می‌کنند. این پژوهش تأکید دارد که بدون بهره‌گیری از تأویلات اهل بیت (ع)، درک معارف قرآنی ناقص خواهد بود. همچنین، این تأویلات ارتباط میان مقام ولایت و مفاهیمی همچون عصمت، قرب الهی، و هدایت امت را در تمامی ابعاد روشن ساخته و به تبیین جایگاه ولایت به‌عنوان محور هدایت بشر کمک کرده است.

«بیلدونگ» در فلسفة فیشته با ایده‌های کلی او در فلسفة عملی، به‌ویژه با تفسیرش از اهمیت وحدت اجتماعی برای شکل‌دهی به افراد جامعه و تأثیر قواعد اخلاقی در زندگی افراد مرتبط است. همچنین تمایل جهان‌وطنی فیشته برای شکوفایی انسان‌ها تحت تأثیر افکار او در پرورش ملت الگو قرار دارد. جهت فکری او در راستای نگاه نژادپرستانه نیست و در اندیشة خود افراد را به‌سمت شکل‌دهی یک جامعة واحد از طریق مؤلفة انسانیت و آزادی، ترغیب می‌کند. فیشته در اندیشة متقدم خود به‌دنبال این‌است که از طریق امر آزادی، یک بیلدونگ اجتماعی در مقام هارمونی میان‌فردی را شکل دهد و در اندیشه متأخر خود به‌کمک آزادی و تعریفی جدید از دانش، می‌خواهد یک ملت الگو را پرورش دهد تا نمونه‌ای عینی پیش روی دیگر ملت‌ها باشد و از این طریق، یک جهان‌وطن را به‌وجود آورد. روش پژوهش حاضر، کیفی است و با روش اسنادی‌ـ‌تحلیلی، به توصیف و تحلیل رابطة آزادی و بیلدونگ در اندیشة فیشته پرداخته و داده‌های پژوهش، به‌روش کتابخانه‌ای گردآوری شده‌اند. نتیجة این پژوهش می‌خواهد نشان دهد که فیشته با تعریفی که از آزادی انسان و ارتباط آن با بیلدونگ ارائه می‌کند، غایت انسان را اندیشة مطلق و اراده‌ای آزاد قرار می‌دهد که سازندة هارمونی میان افراد است. وقتی محور پرورش و شکوفایی انسان خودآگاهی و آزادی باشد، دیگر غایتی در بیرون وجود ندارد که به‌خاطر آن در میان افراد تضاد شکل بگیرد و اصل وحدت میان افراد محقق می‌شود.

الأصْفی فی تَفْسیرِ القُرْآن تفسیری به زبان عربی و شامل تفسیر کل قرآن، اثر ملامحسن فیض کاشانی (۱۰۰۷ق/۹۷۷ش-۱۰۹۱ق/۱۰۵۸ش) است. الاصفی برگزیده‌ای از تفسیر صافی است. فیض در الاصفی به تفسیر اهل بیت اکتفا کرده است. با اين ديد تفسيرى روايى است. و نيز مى‌توان آن را آميخته‌اى از روايت و درايت دانست. الاصفى در 21 هزار سطر، حدود يك سوم صافى مى‌باشد كه در دو مجلد ارائه شده است. تفسير صافى در سال 1075 پايان يافت و بعد از دو سال الاصفى به نهايت رسيد. کتاب از دو جزء تشکیل شده که جزء اول آن شامل سوره‌های حمد تا اسراء و جزء دوم از سوره کهف تا آخرین سوره قرآن است. مفسر در مقدمه بر اين معنا تكيه دارد كه: كسيكه در فهم معانى قرآن به اخبار مراجعه مى‌كند، اگر بخواهد به تناقض و تضاد نرسد، بايد در معناى آيات و تفسير آنها بر برخى روايات آحاد و افراد تكيه نكند، بلكه به معناى عام و مفهومى كه از مجموعه روايات فهميده مى‌شود بايد تكيه كند، بدين ترتيب تناقض در اخبار نيز مرتفع مى‌شود، مواردى از اخبار كه بر تخصيص معنا دلالت دارد، براى اشاره به منزّل فيه، يا اشاره به يكى از بطون آيه است، و ممكن است معناى ديگرى را قصد كرده باشد، بستگى به فهم مخاطب و ميزان انس او با روايات دارد زيرا كلام معصومين( ع) به تناسب فهم مردم بيان شده است. اگر آن را بر معناى خاص، حمل كنيم، قرآن را محدود به همان موارد كرده‌ايم در نتيجه از فايده خواهد افتاد و حاشا كه چنين قصدى از روايات در كار باشد. با اين بيان معناى تأويل روشن مى‌شود و آن اراده بعض افراد معناى عام است، كه از ذهن مخاطب پنهان شده، كه در مقابل تنزيل مى‌باشد. روش ورود و خروج اين تفسير در مباحث به اين شكل است كه ابتدا، اطلاعات كلى شامل، مكى و مدنى بودن، نام سوره و تعداد آيات آن را بيان مى‌كند. پس از آن معناى آيات و كلمات را با روايات معصومين( ع) ذكر مى‌نمايد، رواياتى كه مصدر آنها، يعنى اسانيد و نام معصوم از آن به دليل اختصار حذف گرديده است. در مرحله بعد به معناى لغوى كلمات مى‌پردازد و سپس مطالب خود را كه برگرفته از اجتهاد خود يا تفاسير ديگران است، با عنوان« اقول» مطرح مى‌كند. در اين عنوان بين روايات نقل شده جمع كرده و گاه در اين جمع از آيات استفاده برده است، مانند ج 1 ص 8 در بحث« صراط مستقيم». و در نهايت با تعبير« و بالجمله»، تبيين و تفسير كلى فراز و جمع‌بندى آن را بيان مى‌دارد. در آخر هر سوره نيز به فضل سوره و ارزش آن به نقل از ثواب الاعمال مى‌پردازد. با وجود همت مفسر بر اختصار امّا از نقل شأن نزول از طريق روايت و غير آن، غفلت نمى‌ورزد، مانند ج 1 ص 14 آيه 8 سوره بقره. با اين وجود نيز گاهى به نقل اقوال مبادرت مى‌ورزد مانند ج 1 ص 17 آيه 19 سوره بقره.

"اما شیخ اشراق درست در نقطه مقابل پاسکال قرار گرفته و به معنای دقیق کلمه از فیلسوفان بزرگ محسوب می‌شود که درتمام مباحث و مسائل فلسفه بحث و تحقیق نموده تا جایی که نظریات ابداعی گوناگونی چه در فلسفه نیز از خود به یادگار باقی گذاشته است. (12)5-از ویژگیهای مشترک آنها این است که شهود را نقطه آغازی برای اثبات بی‌واسطه واقعیب و سر منشأ شناخت آن به حساب می‌آورند (13) از نظر آنان شهود باطنی طریقی در مقابل استدلال و بخشی از علم در مقابل علم حصولی(البته از نظر شیخ به معنای دقیق‌تر برای دستیابی به معرفت‌های حقیقی، معرفی شده است. (18)و اما نقاط افتراق این دو شخصیت از این قرار است:1-از آنجا که پاسکال در باره ادراک حسی و عقلی تردید روا می‌دارد و دست آنها را از شناسایی عالم فوق طبیعی و مباحث الهیات کوتاه می‌کند و صریحا می گوید که عقل ما نمی‌تواند در مورد هستی و یا عدم وجود خدا و نیز چیستی او چیزی ادراک کند. 2-قلمرو معرفتهای حسی و عقلی از نظر پاسکال نهایتا در ریاضیات و هندسه و علوم تجربی است و خارج از مرزهای یاد شده حس و عقل کار آیی ندارند، بلکه این دل است که امور مربوط به ما بعد الطبیعه را درک می‌کند. 83-24(18)-مجموعه مصنفات شیخ اشراق ج 3، پیشین، ص 431- 429-447-446 و محمد شهرزوری(1372)شرح حکمة الاشراق، ص 509، و فلاسفه بزرگ، پیشین ص 66-65 و اندیشه‌ها و رسالات، بلز پاسکال(1351)ترجمه رضا مشایخی، ص 433."

یکی از شیوه‌های دین پژوهی، پدیدار‌شناسی دین است. این رشته در سده‌های اخیر رواج فراوانی یافته و دانشمندان بزرگی مانند رودلف اوتو، ژوکو بلیکر، میرچا الیاده و ... بر چنین روی آوری به دین تأکید کرده‌اند.اینکه پدیدار شناسی چیست و پدیدار شناسی فلسفی کدام است؟ آیا پدیدار شناسی در تحلیل و توصیف علمی امور کار آمد است؟ اموری است که این تحقیق به ‌روشی تحلیلی و البته به اجمال در‌صدد پاسخگویی به آن است.