جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسأله در این پژوهش بررسی تاثیر باورهای دینی بر اندیشه های فلسفی خواجه نصیرالدین طوسی با تاکید بر کتاب آغاز و انجام می باشد. بدون تردید خواجه نصیر الدین طوسی دانشمند عظیم القدر عالم اسلامی بی‌نیاز از تعریف و توصیف است‌ که ایشان باورهای دینی بر آرای فلسفه، توانست مباحث کلامی و دینی و کیفیت استدلال بر آنها را تغیر دهد و به صورتی جدید عرضه کند. این منهج در آثار وی بخصوص کتاب آغاز و انجام دیده می شود. همانطور که کلام خواجه از اندیشه های فلسفی او تاثیر پذیرفته، باورهای دینی او نیز بر آراء فلسفی وی تاثیر گذاشته و دیدگاه های فلسفی وی رنگ و بوی دینی پذیرفته است. تأثیر باور دینی بر اندیشه فلسفی خواجه نصیرالدین طوسی از مباحث مهمی است که مورد این پژهش است و در چند بخش برسی شده است. در این نوشتار بعداز معرفی خواجه نصیر الدین و بیان موقعیت علمی و اخلاقی و نطریه فلسفی خاص ایشان، به نسبت دین و فلسفه از دیدگاه ایشان پرداخته ایم که متضمن ساختار کلام فلسفی شیعه و روش شناسی ایشان و نقش ایشان در گسترش مکتب تشیع می باشد. مباحث خدا شناسی از دیدکاه خواجه نصیرالدین اصل بحث است که مورد بررسی ما در این پژوهش قرار گرفته است و در این بخش به توحید نظری که شامل راه شناخت خدا با روش فلسفی از جمله برهان صدیقین ، اسماء حسنی، فطرت، کلام و علم خداوند می باشد مورد بررسی قرار گرفته است. دیدگاه خواجه در توحید عملی شامل مسئله ایمان، محبت، عبادت و فناء می باشد . در پایان، بنیان‌های دینی اندیشه خواجه نصیرالدین طوسی در معاد شناسی را بررسی کردیم. با توجه به حجم زیاد و مباحث فراوان این موضوع، به چند مسئله از جمله عالم امر و عالم خلق، نسبت دنیا و آخرت، مبرا بودن آخرت از زمان و مکان، تباین لذات دنیا و آخرت، معاد تمام موجودات، معاد جسمانی، ثواب و عقاب و شفاعت؛ در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است.

هدف این تحقیق بررسی چگونگی و دلایل مواجهه خواجه نصیرالدین طوسی با عباسیان و نیز ریشه‌یابی اندیشه و رفتار سیاسی خواجه براساس آثار ایشان در مبانی کلامی و فقهی قابل استخراج است. اهمیت تحقیق در آن است که در راستای فهم مبانی و اصول اندیشه شیعی، به تبیین مبانی خواجه به عنوان یکی از اندیشمندان مسلمان شیعی در تعامل با حکومت ‌عباسیان می‌پردازد. وی با فهم دقیق و اصولی از آموزه‌های وحیانی و معارف اهل‌بیت(ع) و تجارب پیشین شیعه، قواعد مهمی را در حوزه اندیشه سیاسی استنباط کرد که پیامد آن مواجهه صحیح با واقعیت‌های معاصر و زمینه‌سازی برای ظهور و بروز تفکر شیعی در حوزه اندیشه اجتماعی و سیاسی بود. روش پژوهش از نوع مطالعه کلامی و تاریخی بوده و نتایج نشان داد، مبانی نظری خواجه طوسی برگرفته از اصول اعتقادی شیعه، توحید و امامت است. وی حکومت را لازمه زندگی بشر می‌داند، چرا که انسان فطرتاً اجتماعی است. حاکمیت را تنها حق خداوند و افراد مأذون از جانب خدا می‌داند. وی براساس حسن و قبح عقلی، حکومتی را مطلوب و ذاتاً دارای مشروعیت می‌داند که حاکم آن امام معصوم و منصوب از جانب خدا باشد، یا امام فرد یا افرادی را به عنوان نائب خاص یا عام خود بر این امر مهم معرفی کرده باشد. لذا، حکومت عباسیان غاصب خلافت است. خواجه براساس مبانی فکری خود که برگرفته از آیات و روایات امامان معصوم(ع) است و براساس منافع مسلمانان، خاصه تشیع، با بهره‌گیری از قواعدی مانند تقیه، عدالت، امامت و... با حکومت عباسیان تعامل داشت.

موضوع امامت از مهم‌ترین مباحث کلامی بوده و از صدر اسلام تاکنون موافقان و مخالفان بسیاری داشته است. در این تحقیق به بررسی مسئله امامت از دیدگاه خواجه نصیرالدین طوسی و ابن تیمیه حرّانی پرداخته شده است. هدف از مقایسه دیدگاه‌های این دو شخصیت در باب امامت، آشنایی با نظرات آن‌ها در مورد ویژگی‌ها، وظایف و روش تعیین امام و رسیدن به دیدگاه حق در این مسئله می‌باشد. پیامد بررسی نظرات این است که خواجه عصمت و افضلیت را ازویژگی‌های مهم امام برمی‌شمرد ولی ابن تیمیه شرط معصوم بودن امام را منکر است. خواجه نصیر، مسئله امامت را مسئله‌ای کلامی و پیشینی و از اصول دین می‌داند؛ ولی ابن تیمیه امامت را مسئله‌ای فقهی و پسینی و جزو فروع دین به شمار می‌آورد. نگارنده به شیوه توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای کوشیده است که دیدگاه خواجه و ابن تیمیه را در مورد مسئله امامت بیان و ضمن توصیف اشتراکات و اختلافات، به بررسی و مقایسه نظرات بپردازد.