جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫يکي از مسلکهاي فقهي در ميان شيعيان، اخباريگري است. اخباريها در رابطه با تفسير قرآن، بر اساس مباني خاص خود، روش تفسيري خاصي را اتخاذ کردهاند. اين پژوهش در چهار فصل، به نقد و بررسي مباني و روش آنها پرداخته است. مکتب اخباريگري آثار مثبت و منفي فراواني داشته است. از آثار مثبت آن ميتوان به تأليف برخي جوامع روايي شيعه اشاره نمود. دانشمندان اخباري به دو گروه افراطي و معتدل تقسيم ميشوند. اخباريهاي افراطي متأثر از روايات «نهي از تفسير به رأي» و ادله ديگر، تفسير قرآن را جز با استناد به روايات جايز نميدانند. ولي اخباريان معتدل، تفسير قرآن را با رعايت اصول و قواعد تفسير مجاز ميدانند. اخباريها متواتر بودن قرآن را از مسلمات و ضروري دين ميدانند؛ به جز بعضي از اخباريها که قرآن را متواتر نميدانند. اخباريها به جز برخي از آنان، قائل به عدم تحريف قرآن هستند. عمدهترين دليل بعضي بر تحريف قرآن، برخي از روايات است که به لحاظ دلالت و سند مشکل دارند. اين روايات نقد و بررسي شده است و عدم تحريف قرآن، با عقل و نقل ثابت شده است. اعجاز قرآن نيز يکي از مسلّمات در ميان مسلمانان است که اخباريان نيز به آن باور دارند؛ گرچه در آثار آنها، مطلب زيادي در اين زمينه به چشم نميخورد. بعضي از اخباريها قائل به عدم امکان تفسير قرآن هستند. دلايل امکان فهم قرآن ارائه شده و دلايل اخباريها نقد و بررسي شده است. همچنين اخباريهاي افراطي قائل به عدم جواز تفسير قرآن هستند و براي اين مدعا دلايلي را ارائه کردهاند که دلايل جواز تفسير قرآن نيز ارائه شده و ادله قائلان به عدم جواز، نقد و بررسي شده است. از ميان روشهاي تفسيري، اخباري ها تفسير روايي را برگزيدهاند. اخباريهاي افراطي تفسير قرآن را منحصر به معصومان( ميدانند؛ ولي اخباريهاي معتدل، تفسير با عقل را بدون کمک گرفتن از معصومان(، تفسير به رأي ميدانند. اخباريها دلايلي را بر نقد تفسير اجتهادي ارائه کردهاند که در اين پژوهش نقد و بررسي شده است.

‫چکيده : اين پژوهش، ترجمه کتاب "علوم قرآني" تأليف حضرت آيت الله محمّدهادي معرفت به زبان ترکي استامبولي است، که در آن مهم ترين مباحث علوم قرآني وارسي مي شود. ابتدا تاريخچه اي از مباحث علوم قرآني و گردآوري آن ها به عنوان مقدّمه تفسير قرآن کريم ارائه شده، سپس برخي مباحث علوم قرآني، مانندِ اعجاز، تفسير، تاريخ تفسير، تحريف، زبان و وحي و نزول قرآن بيان مي گردد. در مبحث تفسير قرآن نيز تاريخچه آن در عصر پيامبر اسلام(ص) ، خلفا، صحابه و تابعين ارائه مي شود. در بحث اعجاز قرآن، ملاک هاي معجزه بودن قرآن و معيارهاي آن از لِحاظ علمي، فصاحت و بلاغت قرآن، اخبار غيبي آن از امور فوق مادّي، اخبار گذشتگان، بحث از تحدّي قرآن مبني بر مبارزه طلبي آن به صورت مبسوط بيان و ويژگي هاي قرآن از جنبه اعجاز، منحصر به فرد اعلام شده است. در مبحث نَسخ آيات قرآن، به تحليل ناسخ و منسوخ پرداخته شده، برخي نمونه هاي آياتي که ناسخ آيات ديگر هستند و نيز ضابطه تشخيص اين دسته آيات از حيث تاريخي و تفسيري بيان مي گردد. نگارنده در مبحث تحريف قرآن، ضمن بيان اقسام آن، اعمّ از لفظي و معنوي، ادلّه قرآني، روايي و عقلي تحريف نشدن کتاب خدا را تبيين و بر اين مطلب که: اگر قرآن تحريف شود، از حجّيّت ساقط مي شود، تأکيد کرده است. او برخي اتّهام هاي مبني بر قائل بودن شيعه به تحريف قرآن را مطرح و پاسخ مي دهد، همچنين ديدگاه هاي برخي عالمان شيعه مبني بر تحريف قرآن به نقيصه و تحريف معنوي قرآن را توجيه مي کند. نگارنده در مبحث وحي و نزول قرآن، ضمن بيان ماهيّت وحي و نزول، اقسام وحي و نزول و ديدگاه هاي مربوط را مطرح مي سازد.

‫تبيين رفتار مسلمانان معاصر پيامبر( با ايشان در مسائل مختلف، با نگاه به قرآن و بهره‌گيري از کتب تفسيري و تاريخي، هدف اصلي اين پژوهش است. رفتار همه مسلمانان معاصر پيامبر با ايشان در يک سطح نبوده و در مجموع سه تقسيم عمده در اين موضوع وجود دارد: مومنان واقعي، مومنان ضعيف الايمان و منافقان. مومنان واقعي نيز دو دسته هستند: اهل بيت( و غيرمعصومين. اهل بيت( هميشه در سختي‌ها و مشکلات با تمام توان به ياري پيامبر برخاسته و همواره نسبت به ايشان اطاعت محض داشته‌اند. اجابت پيامبر در يوم الدار، از خودگذشتگي براي حفظ جان پيامبر و اجابت پيامبر با بدن مجروح، تنها برخي از شواهد فراوان اين مطلب است که در تاريخ ذکر شده است. دسته دوم از مومنان واقعي هم اگرچه مانند اهل بيت معصوم نيستند، ولي رفتار مناسبي با رسول خدا( داشته‌اند. آن‌ها در شرايط بحراني همراه پيامبر بوده و در مسايل قضايي و احکام نيز پيامبر را تنها مرجع خود مي‌دانستند. همچنين در مسايل اجتماعي و اخلاقي، با اطاعت و دلدادگي به پيامبر، و رعايت آداب معاشرت، کارنامه خوبي از خود بر جاي گذاشته‌اند. اما در اين ميان، رفتار برخي از همسران رسول خدا( موجب رنجش خاطر ايشان گرديده است. مؤمنان ضعيف الايمان، کساني هستند که اعمال نيک و بد را با هم آميخته و در ضمن، به گناهان خود نيز معترف هستند. آنان گاهي در مسايل سياسي و نظامي، احکام اجتماعي و اخلاقي، و قضا، دچار اعمال ناپسندي نسبت به رسول خدا( شد‌ه‌اند. اما بدترين نوع رفتار با پيامبر، از سوي منافقان مشاهده مي‌شود. آنان با ارتکاب اعمال ناشايست، مانند افترا به پيامبر، مخالفت با دستورات ايشان، سوء قصد به جان ايشان، اتهام بي‌عدالتي و توطئه براي اخراج پيامبر از مدينه، کارنامه سياهي از خود به جاي گذاشتند، که نتايجي مانند محروميت از آمرزش، خلود در جهنم و نارضايتي خداوند در دنيا و آخرت گريبان‌گير آنان خواهد بود.

‫كتاب تراجم الالفاظ و اللغات القرآنية در شرح الفاظ قرآن كريم و متعلق به قرن هفتم هجرى به زبان فارسى است. در اين پاياننامه بر اساس مفردات راغب اصفهانى و وجوه القرآن حبيش تفليسى تصحيح و بررسى شدهاست.

ادیان و مکتب‌های مختلف از زوایای گوناگون به موضوع انسان رشد یافته پرداخته‌اند از این رو با ذکر ویژگی های متفاوت برای او کوشیده‌اند نمونه‌ای از انسان کامل ارائه دهند. تا دیگران با پیروی از او بتوانند با شکوفا ساختن استعدادهای خود راه‌های کمال را بپیمایند . در روان شناسی نیز موضوع انسان و کارکرد آرمانی آن مورد توجه قرار گرفته است نظریه پردازانی که بیشتر به موضوع کارکرد آرمانی می پردازند تحت عنوان نظریه پرداز خودشکوفایی و کمال طبقه‌بندی می‌شوند .اسلام نیز در کتاب آسمانی اش قرآن کریم برای انسان رشدیافته جایگاه ویژه‌ای قائل است تا جایی که خداوند در قرآن او را خلیفه و جانشین خود می‌داند و الگوی دیگران معرفی می کند. از آنجا که نگاه قرآن کریم نگاهی است از سوی خالق به مخلوق و نگاه روان شناسی نگاهی است در سطح توانایی های بشری ، الزاماً نمیتوان بین مفاهیم قرآنی و یافته‌های بشری رابطه برقرار نمود امّا این پژوهش در شکل رساله کارشناسی ارشد بر آن است تا ضمن تحلیل و بررسی نگاه ویژه قرآنی در رابطه با شخصیت انسانهای کامل و رشدیافته از طریق تطبیق بین مباحث قرآنی و روان‌شناسی ( تا حد امکان )، به بیان مبانی روان شناختی شاخصه‌های شخصیتی افراد رشدیافته از منظر قرآن بپردازد.در این پژوهش بعد از بررسی چالش‌های اساسی درباره طبیعت بشر از منظر روان‌شناسی و قرآن به موضوع انسان سالم و رشدیافته پرداخته شده است . ابتدا از منظر روان‌شناسان مختلف که در حوزه انسان سالم و انسان رشد یافته نظریاتی داشته‌اند سخن به میان آمده و سپس از منظر قرآن کریم به این موضوع پرداخته شده است . رشدیافتگی در قرآن کریم از طریق شبکه معنا شناسی کشف و ویژگی‌های انسان رشدیافته استخراج و از طریق تحلیل محتوا شاخصه‌های آنها دسته‌بندی گردیده است . بعد از توصیف قرآنی، تبیین روان‌شناختی ویژگی های انسان رشدیافته با توجه به ابعاد شخصیت یعنی سه حوزه شناختی ، انگیزشی و رفتاری انجام پذیرفته و همچنین از منظر صفات در شخصیت با توجه به تقسیم بندی کتل در سه حوزه پویشی ، توانشی و خلقی ، دسته‌بندی ویژگی‌ها انجام شده است . در پایان به ویژگی های اختصاصی الگوی قرآن در بیان و ارائه شخصیت رشد یافته در مقایسه با نظریه‌های روان شناسان کمال پرداخته شده است.