جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در اثر حاضر، قسمت عمده‌اى از معارف دقيق و اصول كلى علمى و فلسفى گنجانده شده است و معتقدات شيعه با فرق ديگر مسلمانان و غير مسلمانان مقايسه گرديده و آنچه بر مبناى اصول تشيع خالص درست به نظر آمده، با ذكر دليل و سند محكم، به اثبات رسيده است و به اعتراضات مخالفين، پاسخ گفته شده است. در تنظيم كتاب حاضر، توجه به اين نكته ضرورى بود كه علم كلام در آغاز توسط گروه معتزله به وجود آمد و مسائل اصلى آن در پنج اصل، تنظيم شدند و همه آنان متعهد بر اين شدند كه همگى متفق بر اين پنج اصل باشند و به ديگران هم آن را بقبولانند. اين پنج اصل عبارتند از: توحيد و بحث صفات؛ عدل؛ وعد و وعيد؛ منزلت بين‌المنزلتين و امر به معروف و نهى از منكر. هدف اصلى آنان از اين كار، جلوگيرى از برخوردهاى قولى و عملى و زدوخورد بين فرقه‌هاى مسلمانان بود. به همين ملاحظه در هر موضوعى حد متوسطى از عقايد گوناگون را گرفتند تا همه را بر آن متفق و متحد گردانند و به اين وسيله، آشتى و صلح برقرار نمايند.

در این پایان نامه طی مقدمه ای زندگینامه سید مرتضی علم الهدی گزارش شده؛ سپس مباحث تفسیری وی از مطاوی آثارش نظیر امالی استخراج و عرضه شده است. در این اثر تفسیر سوره حمد از آیه اول تا هفت و سوره بقره از آیه 19 تا 243 آمده است.

آنچه در این مجموعه آورده ایم گردآوری، ترجمه و تحقیق 35 آیه شریفه از کتاب امالی سیدمرتضی علم الهدی(ره) می باشد. که «در ضمن تفسیر این آیات سی و پنجگانه، تفسیر آیات مربوط بدان نیز، البته به صورت محدود، لحاظ شده است و» شامل تأویلات سیدمرتضی همراه با بیان آراء و نظریات تفسیری مفسران است. در این رساله علاوه بر گردآوری و ترجمه متن به مقایسه تفسیری آیات نیز دقت نظر شده است به طوری که تمام موارد تفسیری امالی با تفسیر مجمع البیان طبرسی، تبیان شیخ طوسی، نیز تفسیر«منسوب به» نعمانی، و نیز تفسیر المیزان علامه طباطبایی در کنار هم گذاشته شده و نتایج بسیار لطیفی به دست آمده است. ناگفته نماند در پی مقایسه تفسیری که بین آیات مورد بررسی در امالی با تفسیر«منسوب به» نعمانی انجام گرفته، این نتیجه به دست آمده که هیچ تشابه در بیان آراء و نظریات تفسیری بین آیات مورد بحث در تفسیر امالی و آیات مورد بررسی در تفسیر«منسوب به» نعمانی وجود ندارد و لذا به نظر این جانب فرضیه«هر دو تفسیر[نعمانی و امالی] متعلق به سیدمرتضی است.» صحیح به نظر نمی رسد. این مجموعه در برگیرنده مباحثی است که از جمله آنها؛ شرح حال سیدمرتضی و سیری در ویژگیهای کتابش، نوآوری های سیدمرتضی روش تفسیری سیدمرتضی، ترجمه و تحقیق آیات تفسیری، سیدمرتضی در آینه مطبوعات«که به بررسی مجموعه مجلات و مقالات که به صورت اصلی یا ضمنی به بحث پیرامون شخصیت سیدمرتضی و تألیفات او پرداخته است» و ..... می باشد. این نگاشته در صدد است تاضمن ترجمه رسا و روان آن هم مبتنی بر منابع شناخته شده دور از هر نوع اعمال نظر شخصی و یا غیره به ترجمه آن همت گمارد. سایر موارد تحقیق در این رساله عبارتند است از:«استخراج منابع و مآخذ و استدراک مطالب، توضیح الفاظ غامض و عبارات دشوار در متن و خصوصاً متن اشعار و فهرست تفصیلی مطالب و آیات استشهاد شده پژوهش، در پایان نیز ترجمه چکیده رساله به زبان انگلیسی خواهد آمد.

ازجمله شبهاتی که دربارۀ نهج‌البلاغه مطرح شده، اعتبار مطالب و استناد آن به امیرالمؤمنین علی (ع) است که اندکی بعد از تدوین نهج‌البلاغه ادعا شده است و افرادی آگاهانه یا ناآگاهانه به آن دامن زده‌اند. در این مقاله، با تکیه بر شواهد درون‌متنی نهج‌البلاغه بر این نکته تأکید شده است که اگر هیچ سند معتبری هم در این باره پیدا نشود، باز هم می‌توان ادعا کرد که این جملات و سخنان از آن امام همام (ع) صادر شده است؛ زیرا شواهدی چون علو محتوا و جامعیت، بداعت کلام، تأثیرگذاری و جاذبۀ عجیب، فصاحت و بلاغت، سخن از رؤیت ملائکه، شنیدن و دیدن نشانه‌های آفاقی و انفسی، اخبار غیب و خبردادن از آینده، تحدی‌طلبی در باب علم و آگاهی و هماهنگی وقایع در نهج‌البلاغه با تاریخ، ثابت می‌کند که حقایق و معارفی که در این مجموعۀ عظیم در قالب‌ گفتارهای بدیع و جذاب مطرح شده، از عهدۀ بشر عادی خارج است و این متن در عین صامت ‌بودن، به استنادش به علی (ع) گواهی می‌دهد.