جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بخش قابل ملاحظه‌ای از آثار حدیثی شیخ بهایی بهدو حوزه نقد و فهم حدیث اختصاص یافته است. وی در حوزه نقد حدیث به نقد اسنادی بر پایه‌های علوم رجال و درایه پرداخته است. شیخ بهایی در حوزه فهم حدیث از علومی چون لغت، نحو، فقه، اصول فقه، تفسیر، کلام، اخلاق، عرفان بهره برده و به شرح احادیث بر اساساصول و قواعدی چون التزام به ظاهر متن، فهم عرفی، سیاق، فهم مشهور، آیات مرتبط، روایات مشابه، احادیث عامه، آثار شارحان، پرسش راوی و رهنمودهای عقلی پرداخته است.بررسی شیوه فقه الحدیثی شیخ بیانگر آن است که وی به پیش نیازهای فهم حدیث آشناست. نسخه‌های مختلف یک حدیث را می‌یابد و به تصحیف توجه می‌دهد. مراحل فهم حدیث نزد شیخ بهایی را می‌توان در دو مرحله کلی جای داد: فهم ظاهر و فهم مقصود. در فهم ظاهر، مفردات، علم صرف و دانش نحو و معانی بیان را به کار می‌برد. در فهم مقصود نیز این‌گونه عمل می‌کند: به قرینه‌های متصل کلامی مانند تلمیح، تعلیل، سوال و تفسیر راوی و سیاق کلام نظر دارد. قرینه‌های منفصل که مهم‌ترین آن خانواده حدیث است مورد اهتمام شیخ بهایی است و با این قرینه که همان احادیث مشابه است احادیث را تخصیص و تقیید می‌زند و گاه تبیین می‌کند. برای تبیین حدیث از آیات بهره می‌گیرد. وی با توجه به احادیث معارض، در حل تعارض یکی از دو حدیث را بر جواز، استحباب، کراهت، ضرورت، تخییر یا تقیه حمل می‌کند. از دانشهای بشری چون طب، حساب و نجوم برای شرح حدیث استفاده می‌کند. وی با موانع فهم حدیث در هر دو مرحله فهم ظاهر و فهم مقصود آشناست. موانع فهم ظاهر نزد ایشان، اشتراک لفظی، تحول زبان، خلط لغت با اصطلاح، عدم توجه به حروف جر، آشنا نبودن با تصحیف و ادراج و تقطیع نادرست است. وی در شناخت موانع فهم مقصود به موانعی چون عدم تتبع کامل، ساده‌انگاری، جمود، اخباریگری و بی‌توجهی به آهنگ سخن آگاهی می‌دهد.پس از آشنایی با روش حدیث پژوهی شیخ بهایی، ضمن انجام مقایسه ای مختصر بین ایشان وملا محسن فیض کاشانی می توان نقاط مشترک بسیاری بین روش کاری این دو عالم برجسته یافت. در پاره ای موارد نیز روش ایشان تفاوتهایی با مرحوم فیض دارد که در فصل اخیر پایان نامه مورد بررسی قرار میگیرد.

یکی ‌ازمباحث جدید درعرصه تمدن غرب مسأله سبک زندگی است که دردهه‌های اخیر به عنوان موضوعی میان رشته‌ای ذهن اندیشمندان را به خود مشغول‌کرده است. از یکسو ماهیت غربی این موضوع لوازمی را ایجاب می‌کند وازسوی دیگرمعرفی راه سعادت ازسوی‌ جریان‌های معنوی نوظهور به عنوان بدیلی برتعالیم آسمانی ادیان، دغدغه بررسی سبک زندگی پیشنهادی آن‌هارا به منظور اتخاذ موضع مناسب ورهیافت برترلازم می‌آورد.سبک زندگی، مجموعه‌ای ازالگوهای نظام‌مندرفتاری است‌که خاستگاه آن‌را باورها، ارزش‌ها وهنجارهای شکل گرفته راتشکیل می‌دهد.ازآن‌جاکه فرهنگ جوامع بشری، به میزان بسیاری ازعامل دین‌اثر می‌پذیرد، طبیعی است که آموزه‌های دینی درشکل گیری سبک زندگی موثر باشد. دراین میان دین‌مبین اسلام، به‌ عنوان‌کامل‌ترین دین‌آسمانی به‌ تمام‌ ابعاد وزوایای زندگی انسان توجه نموده استاست ومسیرراهیابی به سعادت وتعالی جاودانه را میسرکرده است. دراسلام مسیر دستیابی پیروی از قرآن کریم و پیامبراکرم(ص) واهل‌بیت علیهم‌السلام معرفی شده است. امام علی‌(علیه السلام)، بعد از پیامبراکرم(ص) اولین راهنما می‌باشد ودرکلام گهربار ایشان بهترین الگوها نمایان شده است. مراجعه وتحقیق وبررسی درنهج‌البلاغه که مجموعه‌ای گرانمایه ازرهنمودهای امیرالمومنین امام‌ علی علیه السلام است برای دستیابی به سبک زندگی ایمانی جامع لازم وضروری می‌باشد.بدین‌جهت دراین‌ پژوهش به‌ این ‌مهم پرداخته ودر جهت پاسخ بدین سوال‌که «سبک زندگی اهل ‌ایمان درنهج‌البلاغه چگونهمعرفی گشته است؟» درابتدا پس ازپرداختن به مباحث مفهوم‌شناسی، مبانی سبک -زندگی‌اهل ایمان از منظر نهج البلاغه بررسی شده وسپس زمینه‌ها وعوامل تحقق سبک زندگی مومنانه از منظر نهج البلاغه بیان شده است. ودرپایان به بررسی‌آثار وموانع سبک زندگی مومنانه با مدنظر قرار دادن رهنمودهای نهج‌البلاغه‌پرداخته شده است.کلید واژه: سبک زندگی، الگوی زندگی، آموزه‌های اسلام، سبک زندگی مومنانه، زوایای زندگی اسلامی، سبک زندگی اسلامی

چکیدهبی‌شک رسیدن به سعادت، همیشه دغدغه بشر به شمار رفته و از این نظر مسئله تربیت از سوی مربیان موفقی همچون امام سجاددر ابعاد فردی و اجتماعی و نیز قالب‌های متنوع پیگیری شده است؛ به طوری که به گواهی تاریخ برطرف‌کننده مشکلات فرهنگی عصر خویش به شمار می‌رفتند.این پژوهش با مطالعه مکتب امام سجاددر صدد بررسی نظام‌مند مبانی، اهداف، اصول و روش‌های تربیتی مبتنی بر آموزه‌های آن حضرت می‌باشد که در مجموع، یک الگوی تربیت اخلاقی را نمایان می‌سازد. ضمن اینکه روش‌های تربیتی به عنوان حلقه پایانی این الگو، با عنایت به مراحل مختلف تربیت و با تاکید بر اسلوب‌های «زمینه‌ای»، «بینشی»، «گرایشی» و «کنشی» کامل می‌گردد.الگوی امام چهارم در تربیت، منطبق بر ویژگی‌های فطری انسان پی‌ریزی گردیده که مبانی تربیتی ایشان را تشکیل می‌دهد. برای نمونه می‌توان به ذکر «خداجویی»، «خوددوستی»، «نوع‌دوستی» و... پرداخت. با تکیه بر مکتب انسان‌ساز امام سجادباید در تعلیم و تربیت، اصولی همچون «امنیت‌بخشی»، «اصلاح محیط»، «تهذیب ظاهر و باطن»، «عینیت‌بخشی به آموزش»، «عمل‌گرایی»، «درونی‌سازی آموزه‌ها» و... را مدّنظر قرار داده و با روش‌های «ابراز محبت»، «تغییر موقعیت»، «آموزش به شرط عمل»، «گفتگو درباره مسائل اخلاقی»، «سوال و جواب»، «تحریک انگیزه»، «بازگشت»، «خوبی در مقابل بدی»، «فریضه‌سازی» و... به رشد متربی همت گماشت؛ تا وی از این رهگذر به هدف غایی تربیت یعنی «قرب الهی» دست یابد.روشی که برای رسیدن به این منظور در پیش گرفته شد، ترکیبی از روش‌های توصیفی و تحلیلی می باشد. بدین صورت که ابتدا در آموزه‌های امام سجادو شروح آن ها دقت شده و برای فهم عمیق‌تر، آیات و روایات مرتبط با موضوع نیز مورد استفاده قرار گرفت؛ سپس با استفاده از روش اکتشافی، الگوی تربیت اخلاقی مبتنی بر معارف گفتاری و رفتاری آن حضرت در قالب‌هایی همچون مبانی، اهداف، اصول و روش‌ها ارائه گردید.از آن جا که آموزه‌های گفتاری و رفتاری امام سجادو به ویژه صحیفه سجادیه، سرشار از راهنمایی‌های تاثیرگذار برای مربی و به تبع آن متربی است، می توان تصویر جامعی از یک نظام تعلیم و تربیت را برای پیرایش رذائل و پرورش فضائل در قالب الگو نشان داده و جایگاه عظیم و نقش آن حضرت را در نخبه‌پروری علمی و ایمانی نمایان ساخت.کلید واژه ها: امام سجاد ، صحیفه سجادیه، آموزه های تربیتی، الگوی تربیت اخلاقی

یکی از مسائل مهم در مطالعه تطبیقی ادیان، یافتن نسبتی است که بین تورات و زبور و انجیل مذکور در قرآن با تورات و زبور و انجیل موجود در زمان پیامبر (ص) وجود دارد. در همین راستا میزان مطابقت نقل قول‌های قرآن از تورات و زبور و انجیل با محتوای کنونی کتاب مقدس و جایگاه تورات و زبور و انجیل در نزد دانشمندان مسلمان حائز اهمیت است.مطالعه یادکردهای قرآن از تورات و زبور و انجیل نشان می‌دهد که قرآن، هر جا از این کتب یاد کرده، به نیکی یاد کرده ‌است. معرفی تورات و زبور و انجیل به عنوان سه کتاب الهی، ایمان به آنچه از قبل نازل شده، ایمان به آنچه به اهل کتاب فرو فرستاده شده و معرفی قرآن و رسول اکرم (ص) به عنوان تصدیق کننده آنچه با بنی اسرائیل است، از جمله شواهد این ادعا هستند.مطالبی که قرآن از این سه کتاب نقل کرده ‌است همچنان در آن‌ها وجود دارد. این نکته از طرفی حقانیت قرآن در این نقل قول‌ها و از طرف دیگر عدم تغییر و تحریف این سخنان را در تورات و مزامیر و انجیل نشان می‌دهد. همچنین وجود مطالبی مشترک در قرآن و کتاب مقدس درباره موسی (ع)، داود (ع) و عیسی (ع) و نیز وجود پیام‌هایی مشابه در این دو کتاب بیانگر این است که هر دو از منبعی واحد سرچشمه گرفته‌اند.حجم قابل توجه استنادات به تورات و زبور و انجیل در کتب اسلامی نشان می‌دهد که گروهی از دانشمندان مسلمان از گذشته تا کنون نسبت به این کتب اهتمام داشته و برای آن‌ها جایگاهی خاص قائل بوده‌اند.

اسلام به عنوان دینی که پیروان خود را به تفکر فرا خوانده است، نخستین مشوق مسلمانان در کسب علم بوده است. از آغاز پیدایش اسلام و با تأکید پیامبر (ص) که می‌فرماید: «در جستجوی علم بر آیید. اگر چه در چین باشد». مسمانان به تحصیل علوم مختلف پرداختند. یکی از علوم موجود، قرآن است که مسلمانان برای بهره گیری و انتقال آن به ملل مختلف، به ترجمه آن پرداختند. سبک بیانى قرآن به گونه‏اى است که ارائه‌ معانى و مفاهیم ژرف‌آن جز با افزودن عبارت‏هاى تفسیرى مقدور نیست و چاره‏اى از اعمال تغییرات دیگر وجود ندارد. از این رو با همه‌ تلاشى که نویسندگان و مترجمان نموداند، بازهم پاسخگوی خوانندگان نیست. دلیل این امر وجود آیات مجمل در قرآن کریم است. آیاتمجمل آیاتى است که دلالت‌شان روشن نمى‏باشد و فهم معناى آنها نیازمند تفسیر است. اسباب اجمال رااموری همانند: وجود الفاظ مشترک، حذف برخى واژه‏ها، نامشخص بودن مرجع ضمیر، کاربرد الفاظ غریب، تقدیم و تاخیر، و وجود چند احتمال در معناى آیه می داند. افزون بر این، فهم معناى برخى آیات تنها با دانستن شأن نزول یا فضاى نزول آنها میسر است. بى شک افزودن همه این امور به ترجمه قرآن آن را از شکل رایج ترجمه خارج کرده و به تفسیر نزدیک مى‏سازد که مترجمان در این زمینه، ناگزیر از گنجاندن افزوده هایی نمایان شده در متن ترجمه بوده‌ اند، که اغلب با استناد به تفاسیر و یا کتابهای سببنزولو یا مباحث کلامی و اصولی انجام گردیده است. در این جاست‌که نیاز به تحلیل و تطبیق عبارات و جملات افزوده در این ترجمه ها و سنجش میزان انطباق آنها با آراء مشهور، احساس گردید. در این زمینه، ابتدا آیاتی‌که مترجمان در ترجمه‌ این آیات از افزوده هایی استفاده نموده اند، استخراج شده است و بعد از آن، صرفاً ترجمه‌ مترجمانی از میان هفت ترجمه‌ منتخب، ذکر شده است که افزوده‌ی کلیدی و موثر برای فهم بهتر آیه داشته‌اند و پس از استخراج ترجمه ها، افزوده ها از نظر مطابقت با آراء و نظریات مفسران در زمینه های مختلف احکامی یا لغوی با توجه به تفاسیر مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته اند. و سپس از طرف نگارنده‌ این رساله، تحلیل و بررسی انجام می‌گیرد که آیا، افزوده‌ ذکر شده از طرف مترجم، پشتوانه‌ی تفسیری دارد یا خیر؟ و تا چه حد با آراء مفسران مطابقت دارد.؟ و کدام یک از مترجمان افزوده بهتری را ارائه داده است.؟ این پژوهش، به بررسی‌ افزوده‌های ‌هفت ترجمه‌‌ معاصر قرآن به‌ زبان ‌فارسی در ترجمه‌‌اجزاء 13و14، که از میان ترجمه‌های ‌دیگرانتخاب ‌شد، یعنی؛ ترجمه های «الهی‌قمشه‌ای، خرمشاهی، صفارزاده، فولادوند، گرمارودی، مشکینی و مکارم» پرداخته و نیاز‌ وعدم‌ نیاز و ضرورت و عدم ضرورت این افزوده-ها و همچنین منابع و مآخذ مورد استفاده قرار گرفته شده از طرف مترجمان فوق الذکر در ترجمه این اجزاء، توسط نگارنده این رساله مورد بررسی قرار گرفته است‌که‌ مراجعه به‌آراء مشهور از مفسران شیعه و اهل سنت‌، و در برخی موارد آراء حدیثی مبنای این‌ پژوهش بوده است.کلید واژه ها:تحلیل و بررسی تطبیقی، ترجمه قرآن،ترجمه های معاصر، جملات افزوده، تفاسیرمعاصر.

در میان اقوام عرب، کنیه‌ و لقب، جایگاه ویژه‌ای در معرفی فرد دارد و اطلاعات زیادی از فرد مورد نظر را در اختیار دیگران قرار می‌دهد. علی (ع)، صحابه بزرگ پیامبر (ص) و وصی اوست که بسیاری از القاب و کنیه‌هایش از طرف شخص رسول خدا (ص) به او اعطاء شده و بیانگر فضائل و مناقب اوست. دشمنان آن حضرت، در راستای منزوی کردن هرچه بیشتر این شخصیت طراز اول اسلام، برخی از القاب او را به نفع دیگران مصادره کردند و برخی دیگر از القاب را کم ارزش جلوه دادند. همچنین در مورد برخی از کنیه‌های آن حضرت تحریف را بجایی رساندند که ارزش را به ضد ارزش تبدیل نمودند و کاری کردند که خطباء جمعه با بهترین و محبوب‌ترین کنیه در نزد علی (ع) به آن حضرت دشنام دهند و به تحریف معنای کنیه‌ها و القاب او اقدام نمایند.در این پایان‌نامه به لطف الهی به تبیین برخی از این کنیه‌ها و القاب و اوصاف که در منابع اهل سنت مشوش و غبار آلود جلوه داده شده، می‌پردازیم تا به تصویری روشن و واقعی از این القاب و اوصاف دست یابیم.

احادیثی با موضوع ارتداد صحابه در صحیحین آمده است. نظر به حساسیت مفهوم ارتداد فقهی و همچنین کاربرد این مفهوم درباره صحابه بررسی دلالی روایات با نظر به آراء شارحان اهل سنت امری ضروری به نظر می رسد. همچنین تعارض این روایات با ادله عدالت صحابه اهمیت آن را دوچندان می نماید.در پژوهش حاضر ضمن بررسی مفهوم ارتداد و صحابه این نتیجه حاصل شد که ارتداد دارای دو معنی اصطلاحی و لغوی است که در زبان عرب، آیات و روایات هر دو معنی به کار رفته است. کاربرد معنی لغوی در بحث جاری می تواند مفهوم فسق و نه کفر را برای اصحاب اثبات نماید. صحابی نیز به معنی فردی است که با پیامبر به مقداری معاشرت نماید که از دید عرف به او معاشر بگویند. نیز در بررسی آراء اهل سنت توجیه های آن ها در دو زمینه خلاصه گشت. زمینه اول که شامل دوازده نظر است، وجوه معنایی کفر و زمینه دوم که شامل نه نظر است مصداق اصحاب در روایات ارتداد است. همچنین در بررسی معیارهای تعیین قلمرو مرتدان فزونی حجم مرتدان و شمول این روایات بر برخی از بزرگان مهاجر و انصار دانسته شد.سپس به بررسی پیش فرض های شارحان اهل سنت پرداخته شد که دو موضوع ارتداد در معنی لغوی و اصطلاحی و عدالت صحابه مورد بررسی قرار گرفت که در نتیجه امکان معنی لغوی ارتداد به معنی فسق مورد تایید و عدالت صحابه مورد نقد قرار گرفت. نهایتا با بررسی توجیه های اهل سنت مشخص گشت که کفر در روایات ارتداد مرادف با ضلالت است. هم چنین درباره مصداق اصحاب در روایات ارتداد می توان این روایات را شامل کسانی دانست که به نوعی دارای انحراف گشته اند. این دسته می توانند از اصحاب معروف و برجسته نیز باشند که مبتلا به ارتداد، انجام کبیره، نفاق یا بدعت گشته اند.

هدف از نوشتن این رساله، شناخت رحمت خداوند و جایگاه خاص آن در زندگی انسان و بیان ابعاد گوناگون آن می‌باشد، که در دو مرحله بررسی می‌گردد؛ اول، بررسی آیات مرتبط با واژه رحمت و واژه-های مترادف با آن و دوم بررسی سیره و سنت پیامبر اکرم(ص) به عنوان الگو و اسوه عالمیان. در ادامه مصادیقی از رحمت را در سیره و سخنان پیامبر اکرم(ص) جستجو خواهیم کرد تا دیدگاه کلی اسلام در رابطه با رحمت را بررسی کرده باشیم. به طور کلی برای شناخت اسلام در اولین مرحله به شناخت پیامبر اسلام(ص) و ویژگی‌های او می‌پردازیم نه به شناخت اصول دین. شناخت شخص پیامبر(ص) و ویژگی-های او مقدم بر اصول دین است؛ به این معنا که عالمانه‌ترین راه برای شناخت اسلام این نیست که از توحید شروع کنیم بلکه شناخت یک الگوی کامل که دارای تمام فضایل اخلاقی باشد ما را بیشتر به اسلام نزدیک می‌کند. لذا اهمیت توجه به سیره نبوی در نخستین مرحله اسلام شناسی مشخص می‌گردد.در ادامه به تبیین نظرى خشونت در اسلام و نحوه برخورد پیامبر اکرم (ص) با مخالفان خود خواهیم پرداخت؛ بیشترین تعارض غربیان با فرهنگ اسلامی را باید در عناصر زیر جستجو کرد: توحید و اینکه شرک به هیچ وجه مرضی ذات احدیت نیست، جهاد که نصوص فراوانی اعم از آیات و روایات در تأکید و فضیلت آن وارد شده است، سلطه ناپذیری نسبت به کفار که در لسان فقها از آن به قاعده نفی سبیل تعبیر شده است، مجازات‌های اسلامی و تفاوت‌های حقوقی بین زن و مرد، و شاید چنین به ذهن متبادر شود که این عناصر با اصالت صلح و همزیستی در روابط بین الملل تعارض دارد؛ در حالی که هر انسانی با مطالعه در هر یک از این قوانین و اصول اسلامی، آن‌ها را از داخل شدن به ورطه خشونت مبرا خواهد دانست.در این نوشتار نشان داده می‌شود پیامبر (ص) اصل اولیه برخورد خویش را با تمام مخالفان و دیگر اندیشان (مشرکان، منافقان و اهل کتاب) بردباری و ملایمت قرار داده است. برقراری صلح و انعقاد پیمان نامه‌های بسیار بین پیامبر اعظم (ص) و مخالفان آن حضرت، دلیل تمایل شدید ایشان به مدارا و همزیستی مسالمت آمیز است. اما این اصل هرگز باعث نمی‌گردید که آن حضرت در برابر دشمنان کینه-توز و توطئه‌گر، در هر شرایطی طبق همین اصل رفتار نماید؛ بلکه در صورت کشف توطئه دشمن، پیمان شکنی و تجاوز آن‌ها به مقر حکومت اسلامی و تهدید کیان اسلام، پیامبر (ص) نیز با قاطعیت و عدالت برخورد می‌کردند.به طور کلی اسلام نگاهی جامع به نظام هستی دارد و رحمت‌ را اصل‌ حاکم بر نظام‌ تکوین‌ و تشریع‌ دانسته و اعمال‌ خشونت‌ را به عنوان کیفر عادلانه امری‌ ثانوی‌ و در جای‌ خود ضروری‌ می‌داند.کلید واژه: رحمت، خشونت، مدارا، عدالت، تروریسم، جهاد

این رساله، با عنوان «اصول کلّی حاکم بر اقتصاد از منظر قرآن کریم» در پنج فصل سامان یافته است و به تبیین و تحلیل دیدگاه قرآن کریم در باره خطوط کلی اقتصادی دین اسلام در فرآیند تولید و توزیع و مصرف می‌پردازد.قرآن کریم، معجزه جاویدان پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و بیان‌گر همه اموری است که به هدایت بشر در ساحت‌های گوناگون مربوط می‌شود. عرصه‌های اقتصادی نیز از این قاعده مستثنا نیست و این کتاب الهی به تبیین اصول و کلیاتی در حوزه اقتصاد هم پرداخته است.بر این اساس، نگارنده با تأمل و اندیشه دقیق در آیات قرآن کریم و تفاسیر ارائه شده، به بیان پرسش‌هایی مانند «چیستی اصول اعتقادی حاکم بر اقتصاد» و «چیستی اصول حاکم بر تولید» و «چیستی اصول حاکم بر توزیع» و «چیستی اصول حاکم بر مصرف» پرداخته و در قالب تحقیقی علمی و بنیادی و با روش نقلی و وحیانی، در پی استنباط و استخراج این آموزه‌های قرآنی برآمده و پرسش‌های یاد شده را به روشنی پاسخ داده است.بر اساس یافته‌های این پژوهش، قرآن کریم دربردارنده اندیشه‌های نظام‌مندی (مانند خداباوری، اعتقاد به عدالت، باورداشت معاد، ایمان به سنت‌های الهی و اعتقاد به رزّاقیت خدای رحمان) در قلمرو مسائل اقتصادی است که بر کنش‌ها و رفتارهای اقتصادی، در سطح خرد و کلان، حاکم است،. همچنین، از منظر قرآن، اصول ارزشمندی تولید و توجه به کیفیت و اولویت‌ها و منابع طبیعی، نیز اصول تعاون و تأمین معاش مردم و استقلال اقتصادی، بر عرصه تولید حاکمیت دارد.قرآن مجید در عرصه توزیع نیز، اصول ارزشی و اجرائی مختلفی را بیان می‌کند، نظیر اصل توجه به تأمین اجتماعی و انفاق‌های مستحب، اصل رسیدگی به محرومان و فقر زدایی و ایجاد فرصت‌های برابر در توزیع.در حوزه مصرف نیز قرآن حکیم به بیان اصول ارزشی و اجرایی دقیقی می‌پردازد، مانند شکر گزاری و قناعت در مصرف، پرهیز از تجمل‌گرایی و اسراف و تبذیر و ربا.

در جوامع روایی و تفسیری، 10 روایت درباره مواجهه حضرت یوسف(ع) با پدر وجود دارد که در آنها از بی احترامی حضرت یوسف(ع) به پدر، سخن به میان آمده است. پنج روایت در منابع امامیه و پنج روایت در منابع اهل سنت نقل شده اند. روایات امامیه با اهل سنت تفاوت ماهوی دارند، هرچند یکی از روایات اهل سنت مشابه روایات شیعه است، اما همگی حکایت از این دارند که حضرت یوسف(ع) به پدرش احترام نکرد. در این نوشتار، اسناد و متون این روایات براساس معیارهای نقد حدیث، مورد نقد و بررسی تفصیلی قرار می گیرند و به ریشه یابی آنها پرداخته می شود. از بررسی این روایات، پی می بریم که هیچ کدام قابل استناد نیستند؛ زیرا: 1. همگی دچار ضعف سند بوده و از اقسام روایات ضعیف به شمار می روند. 2. در متن این روایات اختلافها، تناقضها و ابهامهایی وجود دارد. 3. در آنها مطالب شاذ و متضاد با قرآن بیان شده است. 4. روایتی متعارض در مقابل آنها وجود دارد که با متن قرآن سازگار است. به نظر می رسد ریشه این روایات به تلمود می رسد؛ زیرا در آنجا یوسف(ع) متهم شده که حالت ریاست و فرمانروایی به خود می گرفته است. بنابراین علت رواج این روایات، این تفکر موجود در تلمود بوده است که برخی از روایان، با قبول این تفکر، در صدد اتهام زنی به یوسف(ع) برآمده اند. البته در قرآن و تورات، از این اتهام خبری نیست. قدیمی ترین منابع این روایت: تفسیر منسوب به علی بن ابراهیم، جامع البیان طبری و تفسیر ابن ابی حاتم است که به نظر می رسد، از طریق آنها رواج پیدا کرده است.