جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ابن تیمیه از تاثیرگذارترین علمای اهل سنت است که دامنه تأثیر افکار او در جهان امروز کاملا مشهود است. جریان های سلفی او را "شیخ الاسلام" دانسته و وهابیون اورا در قله ی عصمت تقدیس می‌نمایند.او با برخورداری ازهوش و حافظه قوی، تألیفات فراوانی را رقم زده و در آنها عقایدی برخلاف اجماع مذاهب اهل سنت ابراز نموده و به همین دلیل، بارها توسط علمای اهل سنت محاکمه و به زندان های متعددی محکوم دیده است.ریشه افکار و اعتقادات ابن تیمیه به نظرات ابن حنبل و بزرگان اهل حدیث برمی‌گردد. او با تاکید بر عدم تأویل و ظاهرگرایی، صفات خداوندرا بر ظاهر آنها حمل کرده و گرفتار تجسیم و تشبیه شده است.ابن تیمیه مخالف سرسخت شیعه است و در تألیفات متعدد خویش به تکذیب و توهین و تحقیر و تکفیر شیعیان دست یازیده است و دشمنی وهابیون با شیعه، میراث افکار ابن تیمیه در دوران معاصر است . ضرورت این تحقیق هم از همین نکته ریشه می‌گیرد و از آنجایی که وهابیت در دهه های اخیر، تلاش همه جانبه ای را با تبلیغات وسیع و به پشتوانه منابع مالی سرشار سامان داده تا افکار و آرای وی را معیار اسلام اصیل و حقیقی جلوه دهد، ضرورت واکاوی و نقد دیدگاه های وی رادو چندان می‌نماید. این تحقیق در چهار فصل انجام گرفته : در فصل اول ضمن تبیین مفاهیم و کلیات تحقیق، زندگانی و حیات علمی ابن تیمیه تبیین و روشن شده که در بزرگ نمایی ابن تیمیه، اغراق گردیده است. در فصل دوم مبانی اعتقادی ویژه ابن تیمیه، بررسی و نقد گردیده و نادرستی اعتقادات وی در زمینه توحید، نبوت، معاد و اتهامات بی اساس به شیعیان اثبات گردیده است . در فصل سوم مبانی تفسیری ابن تیمیه از میان مولفات متعدد او جمع آوری و با استفاده از نظرات مفسرین معاصر شیعه نقد گردیده است. نظر به اینکه ابن تیمیه دارای تفسیری مستقل نیست و بجز چند سوره کوتاه و تعداد معدودی آیات، تفسیری از او به جا نمانده است، ولی پیروان و هواداران وی در قرن چهاردهم و پانزدهم هجری با جمع آوری دیدگاه های تفسیری او از میان تألیفاتش، تفسیرهایی را به نام او سامان داده اند. در فصل چهارم به بررسی و نقد آرای تفسیری وی پرداخته شده است و با استفاده از نظرات مفسرین فریقین و با تکیه بر نظرات مفسرین معاصر امامیه، بطلان اکثر آرای تفسیری وی نمایانده شده است.

موضوع این پژوهش، آموزه‌های هدایتی سوره ابراهیم با توجه به روایات تفسیر و گونه شناسی آنها می‌باشد. هدف از آن اهمیت بخشی به نقشی که روایات در فهم و تفسیر قرآن می‌توانند ایفا نمایند و نیز نیل به منظور آیات از طریق روایات معصومان علیهم السلام و فهم پیام‌های مورد تاکید در روایات تفسیری این سوره می‌باشد. در این سوره به آموزه‌های اعتقادی، توحید و معاد و نبوت پرداخته شده است. در این تحقیق که با شیوه‌ی کتابخانه‌ای و اسنادی و با روش تجزیه و تحلیل صورت گرفته است. در مجموع از تعداد 211 روایت به این نتیجه رسیده‌ایم که اکثر روایت وارد شده در ذیل این سوره از نوع روایات ایضاح مفهومی و سپس از نوع روایات تعیین مصداق و درصدد بیان مفاهیم آیات می‌باشند. که این روایات وارده در ذیل آیات موردنظر سبب وضوح در مفهوم آیات و تبیین آنها جهت فهم بهتر مخاطب گردیده است. و نیز روایات تفسیری این سوره از یک تنوع گونه‌ای برخوردار می‌باشد. پیام‌های مورد تاکید آیات و روایات ذیل آن در پنج دسته‌ی اعتقادی، اخلاقی، اجتماعی، علمی و فقهی قرار می‌گیرند و بیشترین این آموزه‌ها مربوط به آموزه‌های اعتقادی می‌باشد که به موضوعاتی از قبیل توحید، معاد، نبوت، علم و قدرت الهی، آزمون‌ها و سنت‌های الهی در عالم آفرینش پرداخته است.

بحث پیرامون تحریف یا عدم تحریف قرآن از دیرباز توجه محدثین، اخباریون و مفسران شیعه و سنی را جلب کرده است. هر گروه با استناد به دسته‌ای از روایات در پی اثبات نظریه خود هستند البته قائلین به تحریف نیز سخنی از تحریف به زیاده نیاوردند و تنها از وقوع برخی نقیصه‌ها سخن گفته‌اند. در این مقاله بر آن‌ایم که ابتدا پیشینه‌ای از تحریف را ذکر کنیم و بعد به تاریخ احتمال تحریف قرآن که به سه بخش دوران خلیفه اول و دوم، دوران عثمان، و دوران بعد از خلفاء تقسیم‌بندی شده است می‌پردازیم. با بررسی‌هایی که در این مقاله صورت گرفت به این نتیجه می‌رسیم که قرآنی که اکنون در دست ماست همان قرآنی است که در زمان پیامبر(ص) بوده است، و هیچ‌گونه تحریفی در آن صورت نگرفته است.

مساله «بداء» از جمله مسایلی است که علمای مذاهب اسلامی در مورد آن دیدگاه‌های مختلفی دارند. این مسئله از ویژگی‌های تفکر شیعی و متأثر از نصوص دینی است. از نظر شیعه، اعمال انسان در سرنوشتش تأثیر گذار است و خداوند براساس اعمال صالح یا ناصالح وی، تقدیرش را تغییر می‌دهد. برخلاف یهود که دست خدا را از هرگونه تغییر و تبدیل بسته می‌دانند. در اهمیت مبحث «بداء» همین بس که امام صادق می‌فرماید: «مَا عُبِدَ اللَّهُ بِشَیْ‌ءٍ مِثْلِ الْبَدَاء» از اینرو راقمان این سطور درصددند به روش توصیفی- تحلیلی به تبیین هرچه بیشتر این موضوع بپردازند. به همین منظور پس از مفهوم شناسی واژه «بداء» و ذکر تفاوت آن با نسخ، به بررسی دیدگاه مفسران و علمای اهل تسنن پیرامون بداء پرداخته و ضمن نقل اقوال مشهور، دلایل شیعه بر اثبات بداء و اتهامات علیه شیعه را نیز مطرح نموده و با استدلالات عقلی و نقلی شیعه را از تهمت‌های ناروای مخالفان مبرا ساخته است. بنابراین از نگاه مسلمانان هر نوع تحول و دگرگونی تحت قدرت و سیطره تدبیر خداوند بزرگ قرار دارد و قدرت خدای سبحان علی الاطلاق نافذ است و کسی توان ممانعت از تحقق آن را ندارد. قرآن کریم که کتاب جامع و جاویدان برای هدایت است، نیز در آیاتی چند بر آن تصریح نموده است.

در ذیل "بررسی سندی و گونه شناسی روایات تفسیری سوره اسراء و آموزه‌های تربیتی آن‌ها" که موضوع بحث تحقیق حاضر است، سعی بر آن شده که روایات ذکرشده در دو تفسیر البرهان و نورالثقلین موردبررسی قرار گیرد.می‌توان گفت، روایات تفسیری ذیل این سوره اکثراً به علت عدم ذکر روات حدیث، و یا مجهول‌الحال بودن برخی راویان سلسله سند نزد رجال شناسان، ضعیف میباشند. اما ذکر این نکته مهم به نظر میرسد که نباید از محتوای روایات غافل و صرفاً به دلیل ضعف سند، روایت را کنار گذاشت؛ چراکه اکثر این احادیث ضعیف، دارای محتوایی سازگار با آیات قرآن و یا روایات صحیح السند دیگری هستند.در قسمت گونهشناسی روایات سوره اسراء، ذیل تحقیق حاضر، هفده گونه کلی شناسایی و بررسی شد که میتوان تمام احادیث ذیل این سوره را در آن‌ها دسته‌بندی کرد. از جمله اخبار از آیندگان و علائم ظهور، اخبار معاد، استناد به قرآن، ایضاح مفهومی، بیان اختلاف قرائت، بیان حکمت و علت حکم و... . البته برخی احادیث، مشخصات چند گونه را به‌طور هم‌زمان داشتند، که به این مطلب نیز توجه شده است، و در ذیل بحث گونه شناسی آن حدیث تمام آن گونهها قید شده است.این سوره، طبق سنت کلی قرآن که تربیت و بیان نکات تربیتی است؛ دارای نکات و آموزههای تربیتی فراوانی است، که در فصل آخر تحقیق به این مهم پرداخته شد. که به‌صورت آیه به آیه مورد تحقیق و بررسی قرار گرفت.واژگان کلیدی: بررسی سندی، گونهشناسی، روایات تفسیری، سوره اسراء، آموزههای تربیتی

عصبیت از ریشه «عصب» در لغت به معنای تارها و رشته‌هایی است که مفاصل استخوان‌ها را به هم وصل می‌کند و در اصطلاح به معنای طرفداری کردن و دفاع از آنچه که مربوط به خود و یا هر چیزی که منسوب به خود است می‌باشد، خواه حق و یا باطل. اگر این دفاع و حمایت در راه حق و حقیقت (از زبان هرکسی و درباره هر چیزی که) باشد و در این راه از حد و مرز شرعی و عقلی خارج نشود و یا افراط و تفریطی صورت نگیرد، مصداق عصبیت ممدوح و پسندیده است ولی اگر این حمایت و دفاع کردن در مسیر باطل و انحراف (هوای نفس) صورت گرفته و از راه عدل و انصاف خارج شود مصداق عصبیت مذموم و ناپسند است که آیات و روایات فراوانی در ذم و نکوهش این صفت رذیله وارد شده‌است. عواملی مانند تقلید(کورکورانه)، لجاجت، تحجّر، جهالت و... در پیدایش این صفت رذیله نقش دارند که پیامدهایی همچون از دست دادن ایمان، کفر و نافرمانی خدای متعال، محرومیت از درک حقایق، ایجاد کینه، کوری در آخرت، تباه کردن دنیا و آخرت و... به همراه دارد. عصبیت غالباً مذموم است وگاهی ممدوح و پسندیده است و اغلب از آن به «غیرت» یاد می‌شود که آثاری همچون محفوظ ماندن عفت جامعه، گم نشدن حق و حقیقت، جلب محبت الهی، تقرب به رسولان الهی، برتری بر کفار و ... به همراه دارد

این مجموعه در برگیرنده اعلام اشخاص، قبائل، اماکن کتاب گرانبهای نهج البلاغه می باشد که با استفاده از شروح مختلف نهج البلاغه و کتب دیگری مثل دائره المعارفها و تراجم و کتب رجالی، شرح حال اشخاص و قبائل و اماکن مختصرا بیان و آدرس خطب و یا نامه و حکمتی که درباره آنها مطرح شده است در ابتدای بحث ذکر گردیده تا افراد با مراجعه به آن خطب و رسائل و حکم بتوانند با نحوه و چگونگی ارتباط آن اعلام با حضرت علی(ع) آشنا شده و از سخنانی که درباره آنها ایراد فرموده اند، مطلع شوند بنابراین سعی شده است که به طور خلاصه بیوگرافی هریک از اعلام مطرح شود. لذا این نوشتار شامل شش فصل می شود که در فصل اول شامل چهار بخش به ترتیب بخش اول: اصحاب و یاران امام علی(ع) بخش دوم: فرماندهان و کارگزاران امام علی (ع) فصل سوم: دشمنان و مخالفان امام علی (ع) و فصل چهارم: سایر افرادی که به نحوی نام آنها در نهج البلاغه آمده است، می باشد که خود شامل چندین گفتار می شود.فصل دوم این رساله درباره قبائل و اقوامی که نام آنها در نهج البلاغه ذکر شده است، صحبت می کند، فصل سوم دربرگیرنده اماکن و جاهایی است که در نهج البلاغه ازآنها نام برده شده است. فصل چهارم از اختلاف نسخ نهج البلاغه و فصل پنجم درباره کتابنامه های نهج البلاغه صحبت می کند و در فصل ششم فهرست موضوعی این مجموعه آورده شده است.

توجه به اثرات زیانبار فرهنگ غربی، و لزوم اشنایی بیشتر با موضوعات قرآنی، ما را به سمت شناسایی مفاهیم قرآنی هدایت می نماید. ایمان یکی از مفاهیم مهم قرآنی است، و به معنای تصدیقی است، که همراه با آرامش و امنیت خاطر باشد. فردی که این گوهر نورانی و ارزشمند بر وجودش بتابد، صمؤمن نامیده می شود. آیات قرآنی، سیمای مؤمن را ترسیم کرده اند، و اوصاف و نشانه های وی، و همچنین فوایدی که به واسطه ایمان شامل حالش می شود، را بیان نموده اند. همچنین شناختن سیمای کافران، جهت رفع موانع و زمینه های محرمیت از ایمان راهگشا می باشد. بنابراین، ایمان گوهری ارزشمند و والا می باشد، و مؤمنان جایگاهی رفیع و ارجمند دارند.

این پایان نامه در پنج فصل تحت عناوین کلیات، اهمیت سفر و آداب مسافرت، احکام سفر، فواید سفر و الگوهای سفر گردآوری شده است. در فصل نخست ضمن تبیین کلیاتی در باب تنظیم رساله به شرح مفاهیم واژه های سیر و سفر و نیز مترادفات آن پرداخته است. در فصل دوم اهمیت سفر و ضرورت انجام آن با استناد به آیات شریفه قرآن مورد بحث و بررسی قرار گرفته، همچنین در این فصل آداب مسافرت در اسلام به صورت مشروح و در سه قسمت زمان سفر، آداب فردی سفر که شامل آداب مادی و معنوی می باشد و نیز آداب اجتماعی سفر یعنی شرایط همسفر و معاشرت با همسفران با استناد به روایات معصومان مورد بررسی قرار گرفته است. از آنجا که سفر سنت دیرینه اسلام بوده و آثار مطلوبی در پی دارد و می توان به نحو شایسته ای از آن بهره برداری کرد لذا فصل چهارم این رساله به آثار و فواید سفر بر فرد و اجتماع با تکیه بر آیات و روایات اختصاص یافته است. فصل پنجم در دو بخش تنظیم شده است. بخش اول به معرفی نمونه های سفر پرداخته از جمله سفرهای پیامبران، امامان و بزرگان شیعه و در بخش دوم این فصل انواع مختلف سفر را که از دیدگاه اسلام ممدوح و پسندیده است با توجه به اهداف و مقاصد مختلف بر شمرده و به بررسی آنها پرداخته است.

هدف اصلی این پایان نامه بیان این موضوع مهم و اساسی است که تنها راه رفاه، عزت، سعادت، تعادل و سربلندی خانواده ها و به تبع آن جوامع بشری در دنیا و آخرت درک و اجرای فرامین الهی است که با تمسک به قرآن، پیامبر(ص) و اهل بیت عصمت و طهارت(ع) حاصل می شود مبدین منظور پس از بیان مبانی و چارچوب روش علمی تحقیق در این رساله، با تقسیم مباحث به سه بخش مفاهیم، مصادیق و مؤلفه های سلامت خانواده، راههای رسیدن به سلامت خانواده از دیدگاه اسلام مورد بررسی قرار گرفته است. بدین ترتیب الفاظ سلامت، خانواده و سلامت خانواده از نظر لغوی و اصطلاحی به اختصار بررسی و آنگاه معیارها الگوهای سلامت خانواده ارائه شده است . مباحث مربوط به مؤلفه های سلامت خانواده به چند دسته جزئی تر قبل، هنگام و بعد از ازدواج، وظایف و روابط اعضای خانواده و نیز روابط اجتماعی تا پایان زندگی تقسیم شده اند؛ هر چند عومل استحکام و تزلزل خانواده ها نیز فهرست وار مطرح شده است. بدین ترتیب سعی شده اکثر قریب به اتفاق موضوعات مربوط به سلامت خانواده در اسلام به نوعی مطرح شود. سلامت خانواده به مؤلفه های سلامت جسمی، روحی، اجتماعی و اعتقادی تقسیم شده و تأکید شده سلامت اعتقادی مهمترین جزء سلامت خانواده است که در جوامع بشری یا به آن توجه نشده و یا کم توجهی شده است. از آنجا که بحث سلامت خانواده یک موضوع بین رشته ای است، سعی شده از یافته ها و برخی از نظریات علمی معتبر ومورد قبول شرع مقدس در رشته های علوم تربیتی، روانشناسی، جامعه شناسی و... نیز استفاده شود. برای مطالعه بیشتر علاقه مندان در پایان بسیاری از مباحث منابعی به زبانهای فارسی، عربی و انگلیسی معرف شده است. در فصل پایانی فصل دوازدهم براساس مباحث مطرح شده در فصول قبل مدل سلامت خانواده به صورت توصیفی، تئوریکی و نموداری به طالبان علم عرضه شده است. با ایمان واقعی هر یک از اعضای خانواده به اصول دین و عمل به فروع آن و دستورات الهی که در قرآن و احادیث نبوی و علوی و منابع فقه پویا نهفته است عمل صالح و روابط متقابل فردی و اجتماعی سالم، هدف، نهایی سلامت خانواده که همانا متخلق کردن اعضای خانواده به صفات حضرت حق و رسیدن به قریب ربوبی و رضای الهی است به یاری پروردگار متعال محقق می شود.