جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بحث ولایت، با سرنوشت بشر و شوون روحی و اجتماعی وی پیوند خورده و نقش بارزی در شکوفایی شخصیت انسان و رسیدن او به قرب و لقاء پروردگار دارد. این تحقیق به دنبال کشف مفهوم ولایت در تفاسیر متصوفه می‌باشد، و در سه فصل سامان یافته است: در فصل اول به بررسی چیستیِ ولایت از دیدگاه مفسران متصوفه پرداخته شده که حاصل برداشت آنان از این مفهوم، تعمیم ولایت و عمومیت بخشیدن به آن، است. به دیگر سخن؛ به اعتقاد صوفیه، ولایت معصومین علیهم‌السلام در اقطاب و شیوخ صوفیه تسرّی یافته و لذا آنان را همانند ائمه‌ی معصوم علیهم‌السلام، ولیّ‌امر مسلمین و واجب‌الاطاع? می‌دانند. فصل دوم، شامل دیدگاه مفسران شیعه پیرامون مفهوم ولایت است. به اعتقاد شیعه، ولایت، از شئون امامت بوده و از آن غیر قابل انفکاک است و تنها پیامبراکرم صلی الله علیه وآله و دوازده امام علیهم‌السلام، ولیّ‌امر مسلمین هستند و فقط پیروی و اطاعت از ایشان واجب‌ و ضروری است. در فصل سوم، پس از مقایسه‌ی برداشت مفسران شیعه و مفسران صوفیه درباره‌ی مفهوم ولایت، بازتاب برداشت نادرست متصوفه از این مفهوم در اعتقادات و مناسک آنان بیان می‌شود، که پیامد این برداشتِ غلط آنها، محصولی جز انحرافات فراوان اعتقادی و اخلاقی نخواهد داشت.بنابراین پیمودنِ مسیرِ عبودیت و بندگی، منهای ولایتِ انسانِ کامل ِمعصوم، عامل انحراف اعتقادی و رفتاری خواهد شد و قطب را در جایگاه امام علیه‌السلام قرار دادن و مرشد را جای ولیّ خدا نشاندن و سپس اطاعتِ کامل در برابر قطب و مرشد ـ که دین‌شناس و شریعت‌شناس نبوده و حتی برخی از آنان عوامِ محض و بی‌سواد هستند ـ پیامدی جز فساد فکری و انحراف اخلاقی به دنبال خویش نمی‌آورد.کلید واژه‌ها: ولایت، تصوّف، قطب، مرشد، شیعه.

اسلام دینی اجتماعی است و احکام فردی آن نیز آهنگ اجتماعی دارد و از آنها در جهت اصلاح و تقویت روابط اجتماعی و اجرای اهداف مقدس جامعه بهره می گیرد. دین مبین اسلام میان عبادات فردی و اجتماعی پیوند برقرار کرده است. مثلا نماز که تبلور عینی ایمان و اعلام نیاز و وابستگی به پروردگار یگانه است. هر چند در آغاز به صورت فردی تشریع گردید، ولی در مراحل بعدی بعد اجتماعی آن به صورت اکید از مسلمانان خواسته شد. یا روزه که عبادتی به غایت فردی و خالی از نمونه خارجی است با عیدی عمومی(فطر) و نماز عید بعدی اجتماعی یافته است. پس هدف اسلام تنها ساختن فرد دین دار نیست، بلکه ساختن جامعة دین دار نیز هست؛ جامعه ای که روابط اجتماعی آن بر اساس اهداف و احکام دین سامان گیرد؛ جامعه ای ارزشمند که در آن سعادت فرد با سعادت جامعه پیوند خورده و میان مسئولیتهای اجتماعی و ایمان اسلامی ارتباطی قوی و غیر قابل انفکاک به وجود آمده باشد. یکی از مسائل مهمی که اسلام در این راستا برای آن اهمیت قائل شده و در معارف قرآنی نیز مورد توجه قرار گرفته اخلاق و ایجاد جامعة اخلاقی مطلوب است. زیرا اخلاق با ملکات نفسانی، تزکیه و نهذیب نفس اعمال و رفتار فردی و روابط اجتماعی انسان ارتباط عمیق دارد و وجود جامعة اخلاقی مطلوب باعث تنظیم روابط انسان با خدا گشته و ارتباط او را با اعضای جامعه سامان می بخشد. همچنین رستگاری و کمال فرد و اجتماع اسلامی را تضمین می کند. بر این اساس است که دانشمندان و حکمای اسلامی التفات ویژه ای بدین مسأله نشان داده و پژوهش های قرآنی، دینی و فلسفی بسیاری را در این موضوع به انجام رسانده اند؛ مرحوم علامه طباطبایی(ره) از جملة این حکما و دانشمندان است که در تفسیر المیزان و اندیشه های فلسفی خویش توجه خاصی به اخلاق و جامعة اخلاقی مطلوب معطوف داشته و معتقد است که اخلاق از یک طرف هم مرز با اعتقاد و از طرف دیگر هم مرز با عمل و فعل می لاشد. ایشان جامعة بدون اخلاق مطلوب را اجتماعی سست و بی بنیاد در عرصة ایمان و عمل نیک شمرده و فرموده اند: جامعه ای که در آن ارزشهای اخلاقی به عنوان یک اصل لاینفک ایمانی و اعتقادی مورد توجه قرار نگیرد، عواطف انسانی اعضای آن رو به انحطاط رفته، در نتیجه منجر به عدم اعتقادشان به مبدأ هستی و توحید خداوند و گسترش روز افزون فساد می گردد. لذا ما در پژوهشی با عنوان ویژگی های اخلاقی جامعة مطلوب انسانی و قرآنی بر آنیم که به بررسی موضوع اخلاق از جنبه های مختلف پرداخته،مباحثی چون تعریف اخلاق، فلسفة اخلاق، مفهوم نظام اخلاقی، نظریات وارده در اخلاق، ویژگی های اخلاقی جامعة مطلوب و ... را مطرح نماییم. قابل ذکر است که محور پژوهش ما اندیشه های قرآن استاد علامه طباطبایی (ره) با توجه به تفسیر ارزشمند المیزان این مفسر گرانقدر و فرزانه است.

در این رساله که با عنوان نقد و بررسی احادیث تفسیری امام صادق (ع)در جزءسوم قرآن به تصویب رسیده، روایات تفسیری امام صادق (ع) از تفاسیر روایی شیعه،جمع آوری، تنظیم و ماخذیابی شده است و روایاتی که در کتب تفسیری به طور مرسل نقل گردیده، با مراجعه به مصادر و منابع احادیث تفسیری، مسندسازی شده است همچنین بررسی و نقد سندی و دلالی روایات در ذیل آیات انجام گرفته است و در پایان شرح حال هر یک از راویان به اختصار در فصل جداگانه ای آمده است

در فصل اول معنای لغوی و اصطلاحی سیاق، آورده شده است، پس از جمع آوری نظرات و آراء مختلفی که در زمینه معنای اصطلاحی سیاق آورده شده است آنها را نقد کرده و تعریف مطلوب از سیاق، با توجه به استفاده عملی مفسران از آن، ارائه شده است، سپس به دو روش تحقیق، انگیزه تحقیق، اهداف تحقیق، پیشینه تحقیق و ... پرداخته شده است. در فصل دوم مبانی استفاده از سیاق؛ چینش توفیقی آیات و عدم تحریف قرآن مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل سوم از این تحقیق به تبیین و تحلیل سیاق؛ انواع آن، شرایط استفاده از آن و اقوال و اظهارات مختلفی که در بیان اهمیت سیاق گفته شده، پرداخته است. در فصل چهارم کارکردهای سیاق به صورت مفصل با توجه به نمونه هایی که برای هر یک از آنها ذکر شده، آورده شده است و در قسمت آخر این فصل در ذیل عنوان بررسی سیاق در مقایسه با سایر ادله به بررسی آیه تطهیر پرداخته می شود. پس از ارزیابی و بررسی موضوعاتی که بالا ذکر شد، به این نتیجه می رسیم که توفیقی بودن آیات و عدم تحریف قرآن به عنوان مبانی استفاده از سیاق در تفسیر، قطعی و ثابت است. سیاق دارای نقشی کلیدی و راه گشا در تفسیر داشته و از ین انواع سیاق، سیاق کلمات از حجیت و اعتبار بیشتری نسبت به سائر انواع برخوردار است. سیاق، گرچه دارای کارکردهای منحصر به فرد در تفسیر بوده ولی با این وجود در برابر سائر ادله قطعی مانند قواعد مسلم عقلی و احادیث قطعی، از حجیت و اعتبار می افتد.

این رساله در سه فصل تنظیم شده است. فصل اول کلیات بوده و اشاره ای به تاریخچه موضوع داشته است. فصل دوم به بررسی مفوم لفظ جل جلاله الله در قبل از اسلام پرداخته و فصل سوم به بررسی لفظ جل جلاله در عصر بعثت پیامبر و بعد از آن پرداخته است.

از صفات بارز قوم یهود این است که خود را از دیگر اقوام بالاتر دانسته ، عزت را مخصوص خود می دانند . در پایان نامه کنونی با بررسی هایی انجام شده به این نتیجه رسیدیم که از دیدگاه قرآن و عهدین (کتابهای مقدس یهودیان و مسیحیان)قوم یهود نه تنها قومی عزیز نبوده است بلکه همواره قومی ذلیل بوده وعلل آن : قتل انبیا الهی ، کفر به خدایتعالی و انبیا الهی،عصیان اوامر الهیبوده است که اینها زمینه ساز ذلت قوم یهود بودند در پایان نامه حاضر عوامل ذلت یهود از منابع اسلامی وعهدین مورد بررسی قرار گرفته است در قسمت قتل انبیا به نحوه برخورد بنی اسرائیل با انبیا ئی چون موسی،عیسی، ارمیا ، حزقیال ، اشعیا ورسول بزرگوار اسلام وسایر انبیا الهی پرداخته شده در مورد کفر یهود وعصیان امر الهی به بت پرستی یهود ،کفران نعمت های الهی و نافرمانی از ده فرمان پرداخته شده است.

ویژگی های اساسی اخلاقی زمینه ساز فردی، خصوصیات اخلاقی‌ای است که فرد در راه آماده کردن زمینه های ظهور باید آنها را کسب کند و بدون آنها نخواهد توانست به مقصد زمینه سازی برسد؛پایه‌ی اخلاقتقوی است و خود تقوا و نیز اخلاق ولایت است. علت اصلی غیبت خود مردم هستند و شناخت ما از ظهور به میزان شناخت ما از امام بستگی دارد.

نظریه «تأثیر زمان ومکان در استنباط» نزد دو گروه امامیه واهل سنت مورد توجه بسیاری قرار گرفته است. و با بررسی ادله ومبانی دو گروه خواهیم دید که نقاط مشترک ونقاط اختلافی بین آنها وجود دارد. ومهمترین نقاط مشترک بین آنها عبارتند از:1- اتفاق در کبرای قضیه که زمان ومکان – باعتبار اینکه مظروفین باشند نه ظرفین – در استنباط حکم شرعی تأثیر دارند.2- حکم شرعی که از این نوع اجتهاد استنباط می شود اعم از اولی وثانوی ، واقعی وظاهری و... می باشد.3- اجتهاد از این قبیل ضوابط وشرایط ثابتی دارد که ممکن است دو گروه در جزئیات آن اختلاف داشته باشند. واز جمله ضوابطی که مورد اتفاق است این که نباید به احکام فقاهتی ومنصوصه دست زد. وباید هیچ گونه تعارضی بین این نوع استنباط واصول مسلّم در تشریع احکام اسلامی که از مهمترین آنها: قرآن وسنت، اختصاص تشریع به خداوند، وجاودانگی شریعت اسلامی است وجود نداشته باشد. اما مهمترین نقاط اختلاف عبارتند از: تأثیر گذاری بیشتر وگسترده تر زمان و مکان در استنباطات اهل سنت از تأثیر آن در استنباطات امامیه.همچنین عدم التزام اهل سنت به ضوابط وشرایط ثابتی که حاکم بر اجتهاد است. خلو بعضی از حوادث وپدیده ها از حکم شرعی. تأثیر زمان ومکان در منابع تشریع و... از موارد اختلاف استنباطات اهل سنت واستنباطات امامیه است.

نا هماهنگی میان مسلمین در جهان اهل سنت و همراهی برخی از آنها با سران صهیونیسم باعث شد تا با تحلیل تاریخ صدر اسلام به کمک قران کریم و روایات تفسیری موجود، روشهای تفرقه انگیزی یهودیان را در صدر اسلام، بررسی و با تطبیق آن بر فعالیت های صهاینه‌ی معاصر و نیز تطبیق ویژگی‌های یهود صدر اسلام بر صهیونیست‌ها، با استفاده از رهنمودهای قران و نظرات اسلام شناسان به بیان راه های مقابله با صهیونیسم، تحت عنوان تفرقه انگیزی یهود در قرآن و انطباق آن بر صهاینه بپردازیم.برای نیل به این هدف، روش تحقیق کتاب خانه‌ای اتخاذ شد و ضمن استفاده از کتب تفسیری شیعه و سنیبه روایات تفسیری و کتب سیره و مغازی مراجعه و با تحلیل تاریخ اسلام، نقش یهود در جنگ های صدر اسلام نمایانده شد و نمونه هایی از تفرقه افکنی های آنان در راستای جلوگیری از رشد و گسترش اسلام تبیین شد. سپس با تبیین فرقه سازی های صهاینه در عصر حاضر و تطبیق ویژگی‌های یهودیان صدر اسلام که قران بیان داشته بر ویژگی‌های صهیونیسم راه‌های مقابله با ایشان ارائه شد.یافته های این تحقیق عبارتند از اینکه اندکی از یهود قبل از اسلام، سعی در جلوگیری از تولد پیامبر داشته لذا به ترور اجداد ایشان پرداخته است و چون در هدف اول خود ناموفق بود به سراغ ترور شخصیتی پیامبر و بعد از آن جلوگیری از گسترش اسلام به وسیله تدارک جنگ ها علیه آن رفته است و بعد از رحلت پیامبر مستقیماً در سازمان حکومتی اسلام نفوذ کرده و ایادی خود را به قدرت رساند. صهیونیست ها نیز با ابزار تفرقه بینداز و حکومت کن به جنگ مسلمین آمده و بعد از موفقیت، ایادی خود را بر کشورهای مهم اسلامی مسلط نموده اند. ویژگی ها و رفتارها و کارهای صهیونیست‌ها بر کارهای یهود صدر اسلام انطباق دارد پس می‌توان با استفاده از رهنمودهای قران و پیامبر به مقابله با نیرنگ های آنها پرداخت.

چکیده:اعتقاد به سایر پیامبران الهی به مانند اعتقاد به پیامبر اسلام(ص) از اصول دین اسلام می باشد. عُزیر(ع) یکیپیامبرانی است که در قران کریم از او نام برده شده و مفسران در باره او بحث کرده اند. نام این شخصیت در عهدین عزرا است. از دیدگاه عهدین او از کسانی است که بعد از حمله بخت النصر به بیت المقدس و نابودی تورات، این کتاب را دوباره نوشت و اعتقادات یهود را زنده کرد؛ تا جایی که برخی یهودیان او را پسر خدا نامیدند. هرچند قرآن کریم و عهدین تصریح به پیامبری او نکرده اند، اما از دیدگاه مفسران شیعه و سنی او از پیامبران الهی و از مروجان شریعت حضرت موسی(ع) بوده است. از دیدگاه قرآن و عهدین او شخصیت صالح و تأثیر گذار بوده است. تا جایی که پیامبر اسلام(ص) و بعضی از امامان شیعه روایاتی را از او نقل کرده اند. برخی کتابهای تاریخی زردشت را از شاگردان طرد شده عُزیر(ع) معرفی می کنند و او را از حمایت کننده گان اجداد پیامبر اسلام(ص) محسوب می دارند.