جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

دراین پژوهش علل و پیامدهای انحراف از عدالت اجتماعی از دیدگاه روایات مورد بررسی قرار گرفته است. پس از بیان مفهوم و اوصاف عدالت و نیز ابعاد آن از منظر روایات، عدالت به عدالت فردی و اجتماعی، و در مرحله عدالت اجتماعی به ابعاد سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و قضایی تقسیم گردیده است. عدالت اجتماعی به معنای اعطای حقوق و مطالبات منطقی هر شخص به تناسب صلاحیت، شایستگی و نیازمندی‌های واقعی، فطری و اجتماعی او است. از رهگذر این تحقیق مشخص می‌شود، چه عواملی منجر به انحراف جامعه از مسیر عدالت شده است؛ و اینکه انگیزه‌های منحرفان از عدالت اجتماعی چه می‌باشد؟ این عوامل با توجه به روایات، در سه گروه سیاسی، فرهنگی و اقتصادی مورد بررسی قرارگرفته است. همچنین آثاری که انحراف از عدالت اجتماعی دارد، از بیان حضرات معصومین (ع)، در دنیا و آخرت بیان شده است. با نگاهی کلی به پسندیده بودن تحقق عدالت اجتماعی و ناپسندی آثار انحراف از این مسیر ودر نتیجه، از بین بردن عوامل این انحراف می‌توان بیش از پیش در راستای تحقق جامعه ای عدالت منظر گام برداشت.

چکیده :مباحث انسان شناختی از مهمترین مباحثی است که در بین فیلسوفان و اندیشمندان و حتی در ادیان مطرح است و این مباحث تا آنجا پیش رفته که انواع نظریه های مختلف در مورد انسان و ابعاد وجودی اش پا به عرص? ظهور گذاشته است.این رساله به نقد و بررسی شاخص ترین مکتب انسان محورِ الحادی ، یعنی مکتب «ژان پل سارتر» با استفاده از مبانی انسان شناختی امام علی (ع) در نهج البلاغه می پردازد.سارتر که خود را یک اگزیستانسیالیست می داند، نظریه های خود را بر پای? اعتقاد به آزادی بی حد و حصرانسان بنا نهاده است .برای اینکه آزادی انسان هیچگونه قید و شرطی نداشته باشد ، به انکار ماهیت اولی? ، طبیعت مشترک و فطرت و ارزشهای اخلاقی ثابت و عقلی و طبیعی و همچنین انکار ضرورت و از همه مهمتر انکار خدا می پردازد. چون انسان آزاد است پس مسئولیت شدیدی دارد. زیرا همه چیز را باید خودش بسازد و مسئول همه چیز خودش است، حتی مسئول ساختن خود. وقتی انسان فهمید که اینگونه مسئول همه چیز است پس دلهر? شدیدی به او روی می آورد ،دلهره ای دردناک و خانمان سوز . زیرا تنهاست وخدایی وجود ندارد تا به او امیدوار باشد.بیانات امام علی علیه السلام در نهج البلاغه ، بر اساس آموزه های الهی بسیاری از نظریات سارتر را مردود می کند و انسان را دارای آزادی و اختیار ولی نه آزادی مطلق، بلکه آزادی و اختیار در محدود? امکاناتش میداند؛چه امکانات عقلی و چه امکانات اخلاقی و شرعی.ایشان آزادی بدون قید و شرط را، موجب نابودی و هلاکت انسان و مهمترین و ارزشمند ترین گون? آزادی را، آزادی معنوی میداند . از نظر علی(ع) انسان دارای طبیعت مشترک و فطرت الهی است و دارای نیروی اندیشه و توانایی های بسیار و دارای آزادی است. اصول اخلاقی صرف نظر از دین و وحی، ثابت و عقلانی می باشد، که انسان به تنهایی آن را درک می کند. مسئولیت انسان فقط به دلیل آزادی او نیست ؛ بلکه مسئولیت بشری عرص? گسترده تری دارد. در این تفکر انسان با امید به خدا حتی از سخت ترین رویدادها با کمترین دلهره و اضطراب عبور می کند و قدرت غلبه بر مشکلات به دلیل اعتقاد به خدا در او بیشتر است. در پایان باید گفت که امام علی(ع) خدا محوری را پایه و اساس می داند و برای انسانی ارزش قائل است که، محوریت او در سای? محوریت و اصالت الهی باشد .

این پایان نامه آثاری را که ردّ مطالب فصل الخطاب حاجی نوری به نگارش درآمده، به ترتیب تاریخی بررسی کرده و مشتمل بر چهار فصل با این عناوین است: فصل اول، شرح زندگانی میرزا حسین نوری؛ فصل دوم، بررسی کتاب فصل الخطاب فی اثبات تحریف کتاب ربّ الارباب؛ فصل سوم، موضع علمای بزرگ شیعه در مقابل کتاب فصل الخطاب؛ در فصل چهارم مباحث پایان نامه جمع بندی شده است.

بر اساس دو اصل اساسی «مسوولیت مسلمانان نسبت به سرنوشت یکدیگر» و «دخالت رای مردم در حاکمیت حاکم اسلامی» باید پذیرفت که وحدت یا تعدد دولت اسلامی، نه با منعی از سوی منابع دینی روبه روست و نه با الزامی از ناحیه آن، از این رو مرزهای «قومیتی (زبانی)»، «جغرافیای طبیعی»، «جغرافیای سیاسی» و «عقیدتی» با رعایت شرایط لازم، می توانند چهار الگوی گستره دولت دینی پذیرفته شوند. البته با توجه به شرایط جهانی روز و لزوم معتبر دانستن مرزهای بین المللی، چاره ای جز پذیرش الگوی سوم وجود ندارد. امور شخصی شهروندان، حیطه «اعمال قدرت داخلی لازم الرعایه» برای زمامداران جامعه اسلامی را معلوم می سازد و تعرض به این حریم تا ضرورت حکومتی و مصالح عمومی اقتضا ننماید و حفظ حریم خصوصی افراد در تعارض با تامین و تحکیم صلاح و فلاح اجتماع واقع نگردد، برای حاکمان جایز نخواهد بود.

یکی از آیات بحث برانگیز قرآن، آیه ۱۷۲ سوره اعراف است. خداى سبحان در این آیه مى‏فرماید: «به خاطر بیاور زمانى را که پروردگارت از پشت فرزندان آدم «ذریّه» آنها را برگرفت، آنان را گواه بر خودشان گرفت و از آنها پرسید: آیا من پروردگار شمانیستم، آنان همگى گفتند: بلی، ما گواهى دادیم، این کار را خداوند به خاطر آن انجام داد که در روز قیامت نگویید ما از این موضوع توحید و معرفت الله غافل بودیم». (انعام،۱۷۲-۱۷۳) مفسّران درباره این آیه، با هدف پاسخگویی به نشئه و موطن میثاق، چگونگی اخذ میثاق، ظرف بروز و ظهور میثاق که کجا و چگونه بوده است، نظریات گوناگونی را مطرح کرده اند و این نشانگر پیچیدگى موضوع مى‏باشد. برخی نظراتی را مبتنی بر کلام و فلسفه ومباحث عقلی، شامل دو نشئه بودن عالم طبیعت، تمثیل و استعاره بودن آیه مبارکه، فطری بودن عالم ذر و عالم عقل و وحی ذکر نموده اند؛ و دیگران به ارائه نظر مبتنی بر روایات و نص آیه (نقل) شامل وجود عالم ذر، منطبق بودن آیه بر افراد مشرک یا بنی اسرائیل پرداخته اند. این دیدگاه ها شامل اشکالات فراوانی از جمله خلاف ظاهر آیه، بدون هیچ گونه قرینه ای، عدم به یادآوردن چنین عهدی و در نتیجه عدم حجیت آن، مشکلات سندی و محتوایی روایات مورد استناد این دیدگاه ها و... است. از آن جائیکه تمامی این ایرادات به تفصیل قابل ذکر است نظریه برگزیده بر این نقطه نظر استوار است که آیه از اشهادی سخن پرده برداشته است که در عالم واقع و در هر زمانی از عمر انسان رخ می دهد و با توجه به ذو مراتب بودن شهود و قابلیت های مختلف انسان ها، هر فردی به فراخور وجود خود مرتبه ای از شهود را به واقع تجربه می کند و آیه به روشنی دلالت می کند که خدا با فرد فرد انسان ها یک رویارویی داشته و به آنها گفته است: آیا من خدای شما نیستم... پس این اشهاد (حضور در مقابل غیبت) در همین دنیا رخ می دهد، و خداوند که محیط بر زمان است از چنین واقعه حتمی الوقوعی با "إذ" خبر داده است و انسان بعد از اشهاد بر خودش با واژه "شهدنا" به پروردگارش پاسخ بلی می گوید.

از آنجایی که فعالیت های جمعی انسان بخش وسیعی از حیات زمینی وی را در بر می گیرد از اینرو شناخت صحیح نسبت به حیات اجتماعی و نقش رسالت انسان در آن ساحت، از جمله ضروری ترین معرفتهای بشری است که تنها در صورت اصلاح این روابط و تصحیح مناسبات، فرد و جامعه رشد و تکامل پیدا می کند، لذا این بخش در سعادتمندی انسان نقش مهمی را ایفا می کند و اهمیت و کاربرد کلام اجتماعی را دو چندان می نماید. در این راستا بهره گیری از کلام و مباحث عمیق آیت الله جوادی آملی از اهداف اصلی اجرای پایان نامه بوده و از سوی دیگر بر اساس یافته های صورت گرفته استاد بر این باورند که روح جمعی در همه احکام و حِکَم اسلام منتشر و مفروش است . همانگونه که گلاب در برگ گل مفروش و منتشر گشته است.

قرآن کریم که در 1400 سال پیش در سرزمین حجاز بر رسول الهی حضرت محمد (ص)، برای هدایت و تربیت انسانها نازل گردید، در تعامل فرهنگی و سیاسی ، بسیاری از نیازهای اخلاقی، اجتماعی ،اقتصادی، و فرهنگی مردم آن زمان را تامین کرد ، اما با دیدگاه تاریخی نگری به قرآن، برخی از مستشرقین معتقدند که این کتاب از ادبیات و فرهنگ زمانه، تاثیر فراوانی پذیرفته و آموزه های آن ، مقتبس از آداب و رسوم عرب معاصر نزول می باشد و با این تفکر قرآن نمی تواند پاسخگوی تمام نیازهای متغیر مردم در اعصار و امصار گوناگون باشد .در این مقاله، تشریح می شود که اگرچه در ظاهر بخش هایی از قرآن اقتباس شده از ادب زمانه می باشد، اما حقیقت این است که این کتاب با بهره برداری هوشمندانه از واژگان و مکاتب زمان نزول به تدریج قانونمندی نموده و مترصد تربیت انسانها بوده است، علیهذا لازم است قرآن همراه با تجزیه و تحلیل فضا ،جو و شان نزول آیات کریمه اش، زمان شناسی و ترجمۀ فرهنگی، علمی و تاریخی شود و مفسرین و مترجمین باید با توجه به عناصر زمان و مکان و با اقتباس از داستان های تاریخی و دستورات تربیتی و عقیدتی قرآن و با عنایت به استواری و ثبوت این کتاب، برداشتهای عصری و فرهنگی مناسب را در آن لحاظ نموده ؛و قرآن را با زبان و فرهنگ روز ترجمه نمایند.

چکیدهانتقاد به عنوان یکی از مهمترین مظاهر آزادی بیان، در حوزههای مختلف، از جمله دو حوزه دین و سیاست قابل بررسی است. هرچند این مفهوم ممکن است در نگاه نخست با مفاهیم دیگری همچون: عیبجویی، مخالفت، بغی، آزاداندیشی، آزادی بیان، امر به معروف و نهی از منکر و نصیحت ائمه مسلمین شباهت داشته باشد، مستقل از آنها و مرزهای ویژه خود را داراست. از آموزه‌های کتاب و سنّت میتوان استفاده کرد که اسلام در تعامل فعال با عقل و تجربه بشری، در حوزههای مختلف برای اصل انتقاد دارای برنامه است. اصول امر به معروف و نهی از منکر و النصیحه لأئمه المسلمین و نیز توجه به رضایت عامه در مشروعیت از جمله ساز و کارهای پیشبینی شده در کتاب و سنّت است. ره‌آورد این رساله، بررسی انتقاد و حدود آن در دو حوزه اساسیِ دین و سیاست است؛ و برداشت نگارنده از کتاب و سنّت آن است که منتقد تا زمانی که مصداق این واژه باشد، از مصونیت برخوردار است؛ هرچند در حوزه تشریع الهی در برابر خداوند مسوول است و نباید از مرزهای شریعت فراتر رود. بلکه منتقد سیاسی حاکمان، حتی در فرض تجاوز نظری از مرزهای انتقاد، نباید تعقیب و مجازات شود؛ و حاکمان باید به نفع حق عمومی از حق خویش گذشت نمایند. واژگان کلیدی: نقد و انتقاد، دین و سیاست، نصیحت و خیرخواهی، امر به معروف و نهی از منکر، اعتراض مدنی، استبداد دینی، آزادی بیان.

به نام خدا از آن جا که در تاریخ اسلام متاسفانه پدیده جعل اتفاق افتاده و موضوع مهدویت هم مجموعه ای بزرگ از احادیث را تشکیل می دهد بر آن شدیم تا کنکاشی انجام دهیم بر روی عوامل و جریان هایی که در جعل احادیث مهدویت نقش داشته اند .این کار شامل یک مقدمه و چهار فصل است به این قرار : 1) مقدمه : شامل : پیشینه گرایش به مهدویت ، سرگذشت احادیث ، تألیفات مهدویت ، اهمیت و هدف تحقیق ، پرسش های تحقیق ( شامل یک سوال اصلی و سه سوال فرعی) ، فرضیات تحقیق ، پیشینه و شیوه تحقیق2) فصل اول : شامل : بیا ن کلیات مانند :تعریف کلید واژه ها ، بیان نسب ، کنیه و القاب ، تاریخ ولادت امام زمان (عج الله ) و ... .3) فصل دوم : شامل : بیان احادیث جعلی در زمینه ولادت ، نام و نسب ، مدح و ذم بلاد ، خشونت مهدوی ، تایید مذهب ، طمع به اموال و امکانات بلاد و ائمه علیهم السلام ، نشانه ها و رخ دادهای ظهور.4) فصل سوم : توضیح احادیث فصل قبل5)پاسخ به سوالهای فرعی شامل : الف ) در کدام برهه‌ی تاریخی و در میان کدام جریان احادیث ساختگی بیشتر بوده ؟ ب ) باور شیعه 12 امامی درباره مهدویت چگونه از تاثیر احادیث ساختگی مصون مانده ؟ج ) ویژگی احادیث مهدویت چیست که مورد اقبال جریانهای گوناگون جهت استفاده جناحی می باشد؟

آزادی، مقوله‌ای است چند وجهی که اندیشمندان از زوایای گوناگون به آن پرداخته‌اند. تلقی‌های متفاوت از مفهوم آزادی به علاوه تأکید بر حوزه‌های مختلف حیات انسانی که از این تعاریف تأثیر پذیرفته‌اند ما را به اهمیت گفتگو جهت تفاهم بیشتر و عمیق‌تر از این مقوله رسانده است. از مبنایی‌ترین جوانب آزادی، موضوع «جبر و اختیار» است که قرنها مفسران، فیلسوفان و متکلمان فِرق اسلامی پیرامون آن بحثهای مفصل نموده‌اند. قلمرو چالش‌برانگیز دیگری که نوع تلقی از آزادی در آن تاثیر روزافزن نهاده، «سیاست و اجتماع» می‌باشد که محل تقابل بسیاری از روشن‌فکران و صاحب‌نظران دینی و غیر دینی بوده و هست. اما شاید بتوان حوزه «تعلیم و تربیت» را از کاربردی‌ترین حیطه‌های متأثر از آزادی دانست که به نظر می‌رسد نزد غالب اندیشمندان و مفسران در حاشیه قرار گرفته و مغفول مانده است.به دلیل گستره وسیع این مقوله، در تحقیق حاضر با استفاده از مجموعه آثار به جا مانده از عالمان دینی مذکور، تلاش شده تا مسأله آزادی در تمامی جوانب ارائه شده، جمع‌بندی گردد و راهکار عملیاتی، نوع ارتباط و تقدم و تأخر تلقی‌های مختلف از آن مورد بررسی قرار گیرد.نتیجه این فرایند، نشان می‌دهد که از نگاه مفسرین قرآن برای آدمی چهار مرحله آزادی به این ترتیب وجود دارد: 1- آزادی از جبرهای درونی و بیرونی موثر در انسان 2- آزادی فکر قبل از تعلیم 3- آزادی از اسارت بتها تا رسیدن به حریت (آزادی پس از تعلیم) 4- آزادی از حریت و رسیدن به مقام عبودیت.جز آزادی فلسفی که در وجود انسان هست و در شرایط خاصی فرصت ظهور و بروز می‌یابد، در برابر هر یک از مراحل فوق موانعی(رادع یا سلب‌کننده) وجود دارد که برای رفع آنها تا رسیدن به آن سطح از آزادی، نیاز به عواملی مستقل می‌باشد. امید است که این تحقیق کمکی باشد برای فهم و عمل به این تعالیم آسمانی و پرورش نسلی مومن و متقی و انقلابی، به روشی که آزادی و اختیار- این حقیقی‌ترین عنصر انسانیت-را از آدمی سلب نگردد.