جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کوش نامه، با روایت جهان روایی کوش در ژانری حماسی، فرصت دیگری است برای هم ذات پنداری مخاطب و سفر به جهان قهرمان داستان برای اقامت در ژانری عرفانی. روایت کوش نامه بر اساس «جهان پردازی روایی» از دو کلان جهان تشکیل شده است که رازی شگفت دو جهان این روایت را تغییری اساسی می دهد. هنر این راز در روایت کوش نامه این چنین است که 1. ادراکی جامع از پیرنگ نهایی داستان به دست می دهد؛ 2. دو کلان جهان داستان را با همه مولفه ها از یک دیگر متمایز می کند؛ 3. باعث تغییر بافت متن می شود و، در نهایت، بستر گذر از ژانر حماسی به ژانر عرفانی را فراهم می سازد؛ 4. تفاوتی شگرف میان قهرمان داستان حماسی کوش نامه با دیگر قهرمانان حماسی شکل می دهد؛ 5. وجود و سپس گشایش این راز بستر هم ذات پنداری را هم برای مخاطب زمان خلق اثر و هم مخاطب امروزی ایجاد می کند. این جستار بر آن است تا با نظریه دیوید هرمن در باب جهان پردازی روایی در تحول پیرنگ داستان، نظریه گریگ درباره سفر به جهان روایت، و نظریه زمان روایی ژنت به بازنگری و خوانش راز روایت کوش نامه بپردازد. سرانجام، گره این روایت را دیورویی و زشت رویی کوش و تغییر آن را پیر می گشاید.

اسطوره، پیوند بسیار نزدیکی با هنر، به ‌ویژه شعر، دارد. اسطوره در فرهنگ و تمدن یک ملت ریشه دارد؛ و ادبیات، یکی از عوامل جاودانگی و حیات فرهنگ و تمدن ملت‌ ها است. شاعران، اسطوره ‌ها، باورها و رویاهای مهم و کهن اقوام خود را می ‌پرورانند و در نتیجه پیوند با اسطوره ‌های دوران کهن تا باورهای زمان خویش، طی یک جریان درونی در ناخودآگاه جمعی، به پویایی و بازآفرینی آنها می ‌پردازند.بازتاب اسطوره‌ ها در شعر م. سرشک بسیار چشمگیر است. وی پیوند عمیقی با ادبیات و فرهنگ قومی و دیدی وسیع به آن دارد تا جایی که باورها، اساطیر و رخدادهای مهم در آیینه اشعارش منعکس می ‌شود. او به انسان عشق می ‌ورزد و انسان‌ های پاک و وارسته، فراتر از زمان و مکان در شعر او جلوه‌ ای اسطوره ‌ای می ‌یابند.در مقاله حاضر، تجلی اسطوره ‌ها به مفهوم عام و در گستره تاریخی - فراتاریخی در شعر م. سرشک در پنج دسته بررسی شده ‌است: الف) تجلی اسطوره ‌های ملی - قومی، ب) تجلی اسطوره‌ های پیامبران، ج) تجلی اسطوره ‌های عرفانی، د) تجلی اسطوره ‌های شاعران، ه) تجلی اسطوره ‌های فراملی - جهانی.

نئوکلاسیسیسم نوعی بازگشت به معیارها و آداب نویسندگی قدماست و به رغم تفاوت هایی در محتوای آثار، غالبا به همان اصول کلاسیک معطوف است؛ شعر مشروطه هم در مقابل شعر قبل از آن، نئوکلاسیسیسم در مقابل کلاسیسیسم است. تقلید از طبیعت، تقلید از قدما، پیروی از خرد، ایجاز و وضوح، حقیقت نمایی، برازندگی، و قانون سه وحدت اصول مکتب نئوکلاسیسیسم اند که می توان آن ها را در اشعار دوره مشروطه هم مشاهده کرد. تقی رفعت از شعرای این دوره است که آثار اندکی از او به دست ما رسیده است، اما در همین آثار اندک هم می توان رد پای نئوکلاسیسیسم را مشاهده کرد.

رمان کلیدر، به ‌رغم درون ‌مایه حماسی و تراژیک، تصویرگر عشق و زندگانی و توصیف ‌کننده سختی ‌ها و شوربختی‌ های زندگی عشیره ‌ای و روستایی است.از برجسته‌ ترین ویژگی‌ های این رمان و تشخص آن در میان هم ‌گنان، توصیفات نغز و بی ‌بدیلی است که در منتهای ذوق و خلاقیت به سلک عبارت کشیده شده است. دامنه این وصف ‌ها بسیار گسترده و شامل اقلیم‌ های متفاوتی است و این سوال را به ذهن متبادر می‌ کند که آیا هدف نویسنده از به‌ کارگیری این موضوع ادبی، آن هم با چنین گستردگی ‌ای، صرفا آرایش کلام و گیرایی و جذابیت متن بوده است یا از خلق آنها هدف دیگری داشته است.کاربرد وصف در این اثر به اندازه‌ ای است که برخی از منتقدان صرفا به نقد کمیت این توصیفات پرداخته ‌اند. از آن ‌جا که هیچ تحقیقی در زمینه کیفیت و تحلیل این وصف ‌ها انجام نشده است و بنیادی به کمالات و کاستی ‌های این مقوله پرداخته نشده است، در این مقاله سعی بر آن است که موضوعات وصفی، افزون بر جنبه کمی، از نظر کیفی نیز بررسی شود و به نقد و تحلیل نمونه‌ ها و لزوم بودن و یا نبودن آنها در این رمان پرداخته شود تا به این ادعا که برخی منتقدان وجود این وصف ‌ها را لزوم مالایلزم قلمداد کرده ‌اند و آوردن آنها را سبب اطاله مطلب دانسته ‌اند پاسخی منطقی داده شود.

شعر نمادین یا سمبولیک از جریان‌ های مهم شعر معاصر است. به نظر بسیاری از منتقدان و نظریه ‌پردازان، از عوامل گرایش شاعران معاصر به شعر نمادین و سمبولیک تغییر فضای سیاسی و اجتماعی جامعه و اختناق و خفقان شدید نظام مستبد حاکم بر آن است. افزون بر این دیدگاه، می ‌توان به عوامل دیگری چون آشنایی شاعران با جریان‌ های شعری غرب و مکتب سمبولیسم، تغییر دیدگاه و نگرش شاعران به جهان هستی و جامعه و محیط، آفرینش ابهام هنری، و عمق ‌بخشیدن به شعر اشاره کرد. در ‌واقع، از هدف ‌های کاربرد نماد یا سمبل در شعر شاعران معاصر، مثل نیما، اخوان، و شاملو، خلق بافتی مبهم و شعری عمیق، تاثیر در مخاطب و شرکت ‌دادن او در آفرینش معنای شعر، حرکت شعر از حالت تک‌ معنایی به ‌سوی چندمعنایی، و واداشتن خواننده و مخاطب به درنگ و تامل در معنا و مفهوم شعر است. از این ‌رو، در این مقاله سعی بر آن است که با تاویل و تفسیر چند نماد مشترک بین اشعار نیما، اخوان، و شاملو مثل «پرنده»، «جنگل»، «سپیدار»، «چراغ»، و «پنجره» به عامل مهم نمادین و سمبولیک ‌شدن شعر پرداخته شود.