جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در مسیر تربیت کردن، تعلیم نخستین گام برای پیمودن طریق کمال است و پس از آموختن نوبت به عمل و سازندگی می رسد و با تکرار و ممارست ملکه اخلاقی در نفس انسان شکل می گیردواز همین جاست که برخی فلاسفه چون سقراط وارسطو اخلاق را دقیقاً مبتنی بر علم دانسته اند.رویکرد تعلیم و تربیت قرآنی رویکرد فطرت گراست، این رویکرد انسان را به درک و شناخت حقایق هستی و فضایل اخلاقی و ارزشهای انسانی سوق می دهد و فعلیت و ظهور کامل آن، صبغه اللهی شدن و تهذیب روح است. در تربیت اسلامی وقتی می خواهند انسان را به اخلاق حسنه یا به قول امروزیها به ارزشهای والای انسانی سوق دهند او را به یک درون نگری متوجه می کنند، شناخت خویشتن عامل ظهور و بروز چهره ی واقعی انسان و شکوفائی استعدادهای عرفانی و اخلاقی و دیگر ارزشهای متعالی است که از نظر در قالب چهارنوع رابطه پدیدار می شود:1 ـ رابطه ی با خدا 2ـ رابطه ،با خود 3ـ رابطه بامردم 4ـ رابطه ی با طبیعت. قرآن کریم بعنوان آخرین دستورالعمل تربیت انسان راهبردهایی را برای شکوفائی استعدادهای فطری او بیان فرموده است که هر کدام با توجه به شرایط فکری و روحی انسان ها در همه عصرها قابل استفاده خواهد بود و اهم آن راهبردها عبارتند از:1ـ تبیشر و انذار 2ـ الگوپذیری و اسوه سازی 3ـ بیان داستان و تاریخ اقوام گذشته 4ـ تحریک عواطف و ایجاد محبت 5ـ استفاده از تشبیه و تمثیل 6ـ روش تکریم شخصیت 7ـ پرسش و استفهام 8ـ روش ابتلاء و امتحان 9ـ تکرار و تلقین 10ـ تفکر و تعقل 11ـ اعطای بینش و معرفت 12ـ روش بیان غیرمستقیم 13ـ توبه و بخشش 14ـ محرومیت از رضا و لقاء پروردگاراختلاف افعال آدمیان تا حد زیادی به اختلاف انگیزه آنها در انجام آن کارها بستگی دارد، کارهای انسان اگر به انگیزه ی کسب جاه و مقام و یا برحسب وظیفه و وجدان (نظریه ی کانت) و یا براساس رسیدن به سود و منفعت (نظریه راسل) باشد، ارزش و اثر اخلاقی ندارد.زمانی کارهای انسان دارای ارزش است که انگیزه انجام آن کار کسب رضای پروردگار باشد. (نظریه اسلام)

پایان نامه حاضر به تحلیل و بررسی و نقد دیدگاههای خاورشناسان نسبت به دو موضوع پرداخته: اول دیدگاه مستشرقان نسبت به وحیانی بودن قرآن کریم ،دوم دیدگاه مستشرقان نسبت به موضوع تحریف قرآن. که دو فصل اصلی 3و4 را به این دو موضوع اختصاص داده ایم. توضیحاً در فصل سوم آورده ایم که برخی مستشرقان معتقدند قرآن کریم نشأت گرفته از: نبوغ پیامبر یا برگرفته از عهدین یا سنن جاهلی و یا شعریاست که مای? آنرا از دیگران گرفته یا رویاهای آشفته است و . . . سپس در دنباله فصل آن دیدگاهها را مورد تحلیل و نقد قرار داده و اثبات کرده ایم که قرآن کریم منشأ وحیانی دارد و پیامبر اکرم(ص) آنرا از خداوند متعال دریافت کرده است یعنی تمام الفاظ قرآن کریم و مفاهیم آن، الهی است. در فصل چهارم به دیدگاه خاورشناسان در بحث تحریف پرداخته و بیان کرده ایم که برخی مستشرقان مدعی اند، قرآن در زمان پیامبر اکرم(ص) و یا پس از رحلت ایشان دچار تغییر شده و مانند کتب آسمانی دیگر دستخوش تحریف گردیده و برخی از آنها مثل رژی بلاشر، شیعیان را به پذیرش تحریف قرآن متّهم می کند، که پس از تحلیل و بررسی ادعاهای مذکور، آنها را نقد کرده و اثبات کرده ایم که گفته آنان غالباً تکیه برنقلهای جعلی یا احادیث ضعیف در این زمینه است(مثل استناد به افسانه غرانیق) و قرآن کریم در زمان پیامبر(ص) با دقت تمام( بوسیل? کتاب وحی) نوشته می شد و پس از آن مسلمانان در حفظ کردن آیاتش و نگارش آن اهتمام لازم را بکار بردند لذا این کتاب گرانقدر الهی مصون از تحریف مانده و خداوند هم در آیاتی این مصونیت را تأکید کرده لذا هیچ کاستی و یا افزایشی پیدا نکرده است.البته نگارنده در فصل دوم به توضیح مطالبی چون وحی و قرآن و اقسام تحریف و تاریخ استشراق پرداخته و در فصل پنجم شبهات اهل سنت و شیعه را در بحث تحریف مطرح می کند و آنها را مورد نقدو تحلیل قرار داده است سپس دلائل کلی عدم تحریف را بیان کرده و در پایان خلاصه پژوهش و نتیجه گیری را آورده است

با دقّت در اهداف ارسال انبياء و انتصاب امامان هُدي، که اعتلاي حقّ و تکامل نوع بشر در اين راستا مي‌باشد،‌ مي‌توان برپايي حکومت صالحان را گامي بلند در تسهيل دستيابي آنان به اين هدف يافت. زيرا حکومت الهي بر پا کنندة آرمان‌ها و ارزش‌هاي والايي است که انسان را به سوي کمال سوق مي‌دهد و نابود کنندة موانع اين تکامل مي‌باشد. براساس تعاليم پيشوايان دين، حکومت الهي که مجري احکام و معارف دين مي‌باشد ناگزير از حاکمان و کارگزاران صالح مي‌باشد. و زيرا از مجريان ناپاک و نالايق امر صلاح و اهداف صحيح بر نخواهد آمد. از همين رو «تربيت کارگزاران» مسئله‌اي ضروري و گريز ناپذير براي هر حکومتي است. حکومت امام علي(ع)، به عنوان الگويي مناسب جهت ارائة شاخصه‌هاي مطلوب ديني تربيت کارگزاران بوده و سيرة عملي و نظري حضرت (ع)، مخصوصاً در دورة‌پنج سالة حکومت ايشان، اين راه را بر هر جستجوگري، روشن نموده است. اين پژوهش، تلاشي براي شناخت سيرة تربيتي حضرت علي(ع) در رفتار با کارگزاران خويش است. لذا ابتدا به طرح معيارهاي حکومت مطلوب و نامطلوب از ديدگاه امام(ع) پرداخته شده و سپس مباحث تربيتي، از جمله مباني، اصول و روش‌هاي تربيت کارگزاران مطرح شده است.

در میان روایات تفسیری که از اهل‌بیت پیامبر: به دست ما رسیده است، حجم زیادی اختصاص به گونه روایات تأویلی دارد. مراد از تأویل حقایق خارجی هستند که این روایات از آنها حکایت دارند و به آنها راهنمایی می‌کنند.این‌گونه روایات کمتر مورد توجّه و تحلیل مفسّران قرار گرفته است. مسئله‌ای که روایات تأویلی را مورد بی‌مهری قرار داده است، عدم شناخت مبانی و منطق این تأویلات است که از اهل‌بیت صادر شده است. خلط معانی تنزیلی و تأویلی و منطق نقد و ارزیابی و فهم آنها مشکل اصلی در برخورد با این روایات است. اهمیّتاین موضوع آنگاه روشن‌تر می‌شود که محور اساسی تفاوت مکتب تفسیری اهل‌بیت را با سایر مکاتب در پذیرش تأویل می‌یابیم. تأکید اهل‌بیت: بر این ویژگی از آن روست که از دیدگاه ایشان، مبنای تأویل یعنی آن حقیقت خارجی که در بطن آیات به آن توجّه شده، معرّفی و دلالت به امام است. این امر به جهت آن است که طریق عبودیّت و شناخت و طاعت خداوند، اطاعت و پیروی از امام است زیرا امام مظهر اسماء حسنای الهی است و راه شناخت و عبودیّت خداوند تبعیّت از اوست. بر این پایه، فهم تفسیر تأویلی نیز نیاز به مبانی دارد تا کنه تأویل و دلالت‌های فرا زمانی و مکانی آن را سازمان بخشد.مبانی فهم تأویلات استنباط شده از روایات عبارتند از: اول: الفاظ عام در قرآن عمدتاً دارای مصادیق خاص هم هستندکه آن مصادیق، ائمه هستند. دوم: امام مجرای اراده الهی در تبیین و اجرای هدایت است.سوم: احکام الهی، احکام جزیی و فرعی و زمانی نیستند بلکه بر حقایق نوعی و کلّی قابل تسرّی هستند.چهارم: حلال و حرام الهی در قرآن بر امام و شیعیانش و دشمنان او بر پایه همان طریقیّت دلالت دارد. پنجم: راه دین‌شناسی ،شناخت امام است. ششم: ظاهر آیات که به‌صورت ماضی آمده بر حقایقی قابل تطبیق است که در آینده تحقّق خواهد یافت.اما در این میان ،تفسیر تأویلی آسیب‌هایی هم دارد که باید با بررسی‌های سندی و محتوایی بازشناسی شوند.عمده آسیب روایات تأویلی در سه حوزه مرحله صدور حدیث، به جهت عدم درک صحیح معارف بلند توسط برخی راویان، و مرحله نقل، به جهت تصرف‌های غالیان در برخی نقل‌ها و مصادره آنها به نفع خود با دست اندازی به آنها، و مرحله فهم احادیث تأویلی ، به جهت خلط حوزه‌های زبانی، خلط تفسیر و تطبیق، و امثال این‌ها رخ می‌نماید.

بر اساس آیات مختلف قرآن مجید همچون:اعراف/180،اسراء/110،طه/8 ،حشر/24 و نیز سخنان گهربار پیشوای متقین علی (ع) مانند خطبه 65 نهج البلاغه ،خداوند متعال دارای اسماء و صفاتی است که در تقسیم بندی کلی به دو دسته: صفات ثبوتی و صفات سلبی تقسیم میشوند،صفات ثبوتی:آن دسته از صفاتی هستند که آنها را برای حق تعالی اثبات نموده و به او نسبت میدهیم و نیز صفات سلبی :صفاتی هستند که ذات پاک احدیت از آنها منزه ومبرّا می باشد.آنچه از مجموع این پژوهش حاصل می شود اینکه :سعادت و کمال حقیقی انسانها جز در سایه معرفت و آگاهی از این اوصاف حاصل نمی شود، چه اینکه:تنها با شناخت این اسماء و صفات و نیز تلاش در جهت تخلق و اتصاف به آنهاست که انسانها شایستگی تقرب به درگاه حق تعالی را پیدا نموده و مشمول هدایت و تربیت الهی میشوند.اهمیّت معرفت و وقوف به اسماء و صفات الهی تا به این اندازه است که مرتبه و میزان هدایت و تربیت یافتگی انسانها به میزان شناخت و آگاهی آنها از این اسماء و صفات بستگی داشته و با آن رابطه مستقیم دارد و چه بسا عدم شناخت و آگاهی از برخی از این اسماء و صفات ،انسان را تا ظلمات شقاوت و گمراهی و منتهی درجه تیره روزی و بدبختی سوق دهد.آنچه در این مسیر باید مورد توجه ویژه قرار گیرد اینکه:برای تحقق چنین هدفی یعنی شناخت صحیح اسماء و صفات الهی باید به مرجع مطمئن و قابل اعتمادی متمسّک شد که در این راستا سخنان ارزشمند علی (ع) در کتاب گرانسنگ نهج البلاغه راهنما و راهگشای مطمئن و دقیقی برای طالبین کمال و مشتاقین هدایت میباشد

امروزه علیرغم پیشرفتهای علمدر شناسایی خواص ماده که موجب پیشرفت تکنولوژی و تسلط بشر بر طبیعت در قرون جدید شده، هنوز جاهلیت به شکل‌های مختلف ادامه دارد. این تحقیق در پی آن است که بر اساس تعالیم الهی، مبانی اصلی جاهلیتدر دوره‌های مختلف را مورد بررسی قرار دهد و علل حیرت و سرگشتگی انسان و دوری او از اهداف اصلی خود را مشخص نمایدبا انطباق دوره های مختلف معلوم می شود که جاهلیت دوره خاصی نیست که تمام شده باشد، بلکه هر جامعه که معیار های جاهلیت در آن مشاهده می گردد مصداق جامعه جاهلی است. در قرآن کریم نیز نمونه های زیادی از آن ذکر شده که پیامبران الهی برای اصلاح آن در دو زمینه عقیده و شریعت که شامل تمام جنبه های اقتصادی و اجتماعی و سیاسی و غیره است فرستاده شده اند.در این تحقیق به ابعاد مهم جاهلیت نیز پرداخته شده است که شامل انحراف در عقیده مخصوصاً توحید بصورت ظن جاهلی نسبت به خدا و عدم شناخت واقعی او است و انحراف در روابط اجتماعی که پایه آن حمیت جاهلی و انحراف در اخلاق که نمونه آن تبرج جاهلی است و انحراف در شریعت که بصورت حکم جاهلی در قرآن مطرح شده است.و نتیجه گرفته شده است که جاهلیت از ریشه جهل به معنی جهلی است که شامل تمام رذیلت هااز کفر و نفاق، شر و ظلم و کذب و شک و هوی و خود خواهی، کبر، حمیت، تبرج، و شقاوت و ....می باشد که در مقابل عقلی که در آن تمام فضیلت ها جمع شده است،می باشد که در حدیث جنود عقل و جهل بدان اشاره شده است و علم در مقابل جهل فقط یکی از این فضیلت ها می باشد.

شناخت و تحليل موضوعات گوناگون موجود در نهج البلاغه از مباحثي است كه به تازگي در عرصه‌ي مطالعات كتب ديني مورد توجه پژوهشگران علوم ديني قرار گرفته است.در اين ميان كنكاش پيرامون ملاحم نهج البلاغه به دليل آگاه كردن مردم از رويدادها و حوادث سختي كه در آينده با آن مواجه خواهند شد از اهميت به سزايي برخوردار است.اين پژوهش به منظور آشنايي با ملاحم نهج البلاغه از ديدگاه فقه الحديثي انجام يافته و بر آن است تا از راه كاوش بر پيشگوييهاي امام علي (عليه‌السلام) محقق شدن گفتار امام را بيان كند.پژوهش حاضربا بهره گيري از شيوه‌ي تحليلي- مقايسه اي و روش كتابخانه اي به بررسي فقه الحديثي ملاحم نهج البلاغه مي پردازد و در اين مسير از شروح نهج البلاغه، كتب مفردات، كتب حديثي و كتب تاريخي بهره ها جسته است.نگارنده در اين رساله كوشيده است تا با نگرشي جديد اين قسمت از سخنان امام را به دقت بكاود و شناختي تازه از گفتار امام را ارائه دهد.از حاصل اين پژوهش مي‌توان چنين نتيجه گرفت كه پيشگوييهاي امام علي (عليه‌السلام) درباره‌ي ملاحم و جنگهايي كه مردم به سبب تمرّدشان از دستورات و راهنماييهاي امام عصرشان با آن مواجه شدند در طي گذر زمان به تحقق پيوست و آنان با تمام وجود به حقانيت گفتار امام و در نتيجه اتصال ايشان به منبع غيب، پيامبر (صلي‌ا... عليه وآله وسلّم) اقرار كردند؛ خداوند متعال براي آزمايش تمام بشريّت همچنان برخي از اين ملاحم را در پرده اي از ابهام قرار داده است تا فقط مؤمنان واقعي با عبرت از گذشتگان خود و تكيه براعتقاد راسخ خويش و تمسك به امانت پيامبر (صلي‌ا... عليه وآله وسلّم) منتظر تحقق اين ملاحم گردند، ملاحمي كه زمينه ساز ظهورحجت موعود، امام زمان (عليه‌السلام) مي باشد.

کلام امیرالمومنین (ع) همواره مورد طعن و تشکیک قرار گرفته و از سوی شکاکان، آماج تهمت?ها واقع شده است. از آنجایی که این شبهات بی اساس بوده با استفاده از آیات و روایات و تاریخ می?توان آن?ها را برطرف نمود. اعتقادات خاص شیعه مورد هجوم دشمنان قرار گرفته که هنوز به برخی از آن?ها پاسخی کامل داده نشده است، در نتیجه نیاز به پاسخگویی آن?ها تشدید می?گردد.پژوهش در این رساله با بحث کلیات آغاز گشته است، در ابتدا موضوع پژوهش مورد تبیین قرار گرفته و پیشینه و سابقه?ی آن مطرح گشته که پیش از این رساله، پژوهش جامع و کامل با این موضوع انجام نشده است. به دنبال آن ضرورت تحقیق و اهداف از انجام آن و شیوه?ی اجرای آن بیان شده است، سپس سوالات اصلی و فرضیات موضوع آورده شد و در بخش مفهوم شناسی واژه?ی شبهه مورد بررسی لغوی قرار گرفت. در این فصل از رساله نگاهی از بیرون به ابعاد وسیع این موضوع می?شود.در فصل دوم به بررسی بیشتر شبهاتی که در طول تاریخ در رابطه با نهج?البلاغه بیان شده، پرداخته شده است که پاسخ?های اجمالی به این شبهات نیز با ذکر منابع جهت استفاده?ی بیشتر آورده شده است. با ورود به فصل سوم به فصل اصلی این رساله? وارد می?شویم، آن هم این که به بررسی تمامی شبهاتی می?پردازد که در وهله?ی اول، مغایرتِ نهج?البلاغه با اعتقادات شیعه را می?رساند ولی با نگاهی به آیات و روایات و مسائل تاریخی این مغایرت برطرف شده و تحکیم بیش از پیش عقاید شیعه را ممکن می?سازد.

انسان وقتی پیامی از منبعی دریافت می کند، برای پذیرش آن باید پیام را ارزیابی کند. او برای ارزیابی پیام، اصولی را به کار می گیرد. این اصول در علم ارتباطات با نام «اصول تجزیه و تحلیل پیام» مطرح است. قرآن، مجموعه ای از پیام های الهی برای انسان است. این پیام ها، قابلیت ارزیابی دارد. برای ارزیابی آن ها، از گذشته، اصولی با نام «مقدمات تفسیر» به وجود آمده و به کار رفته است. این اصول ابزاری است که در خدمت قرآن قرار گرفته تا پیام های آن بهتر درک شوند. علم ارتباطات و روان شناسی اجتماعی، دو علم ابزاری در خدمت قرآن هستند تا کتاب الهی بهتر درک شود. این علوم برای تجزیه و تحلیل پیام ها اصولی را در نظر می گیرند. این اصول عبارت از «اهداف پیام، زمینه و بافت، اقناع گران و ساختار اجرایی آن، مخاطب هدف و فنون تأثیر گذاری و واکنش مخاطبان» هستند. با تحقیق و بررسی موضوع تأثیرگذاری در دو علم مورد اشاره، اصولی استنباط و استخراج می شود که برای تجزیه و تحلیل پیام های قرآن هم می تواند به کار گرفته شود. در این پژوهش با مورد مطالعه قرار دادن این اصول و تطبیق آن ها با پیام های قرآن، یک روش جدید برای تجزیه و تحلیل این پیام ها عرضه می شود. این پژوهش به دنبال معرفی این روش جدید در فهم پیام های قرآن است.