جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نظریه تاریخ‌مندی قرآن، ادعایی است که از سوی برخی مسلمانان نوگرا به تبعیت از مستشرقین، تکرار شده است. آنها هر اصلی که در تعارض با ایده تاریخیت باشد منکر و هر امری را که در توجیه اصل تاریخیت کارآمد باشد با بازخوانی آن، به نفع مدعای خود تفسیر می‌کنند. توجیه ملازمه بین سبک گفتاری قرآن با نظریه تاریخیّت و عصری بودن برخی احکام آن در راستای ادعای حیث گفتمانی وحی و رابطه دیالکتیک متن با واقع از سوی نصر حامد ابوزید یکی از این موارد است. بررسی این دیدگاه از جهت تقابل با جاودانگی اسلام و احکام ثابت آن حائز اهمیت است. این مقاله به‌روش توصیفی تحلیلی و به هدف نقد و بررسی ادعای فوق نگاشته شده است تا معلوم گردد ادعای ارتباط بین گفتاری بودن و تاریخیت، با اشکالات متعدد عقلی و نقلی، مواجه است و موارد فراوانی مانند برخورداری قرآن از بطون و ژرفایی نامتناهی، و سازوکارهای بهره‌ برداری ازآن تا قیامت در نقض ادعای فوق وجود دارد.

چکیده:چالش جدی بشریّت معاصر، بیش از آن که وام‌دار ضعف قوانین یا فقدان تکنولوژی باشد، معلول عدم کاربست بایسته‌های اخلاقی و رفتاری است. یکی از این بایسته‌های مهم و پرنقش، عنصر استقامت و پایداری است. سیری اجمالی در آموزه‌های دینی و گذری کوتاه بر تجارب پیشینیان، اهمیت و کارکرد شگرف و شگفت این عنصر را بیش از پیش نمایان می‌سازد. بر این اساس، تحقیق حاضر نضج گرفت و در آن به مفهوم استقامت و واژگان نزدیک به آن، انواع استقامت و علل و عوامل موثر در آن و در نهایت نقش آفرینی و کارکردهای این عنصر مهم رفتاری پرداخته شد. اما آنچه موجبات تمایز این اثر را با دیگر آثار رقم می‌زند، پردازش موضوع استقامت با تکیه بر آموزه‌های قرآن ناطق و ناطق قرآن یعنی امیرمومنان علی (علیه السلام) است که می توان زیباترین جلوه های معرفتی حضرت را در کتاب گران سنگ نهج البلاغه به نظاره نشست. بدون تردید چالش-های فردی و فرافردی بشریت امروز همچون، ضعف و تسلیم در برابر ارباب زر و زور، خود باختگی فرهنگی، تزلزل در اعتقادات دینی و هنجارهای اخلاقی، از هم گسیختگی خانواده‌ها، پشت بشر معاصر را سرخ کرده و در مقام ارائه مدل و راهکار، عنصر استقامت و پایداری می‌تواند نسخه مجرّبی برای رفع و دفع چالش های مذکور باشد. بررسی های انجام گرفته در این تحقیق نشان می‌دهد، سعادت و عزّت ماندگاری را که بشر معاصر، جویای آن است، با تکیه بر علم و مدرنیته ساختن زندگی، حاصل نمی گردد، بلکه تنها با استقامت دین مدارانه است که بشریت می‌تواند مهر نیک فرجامی را در کارنامه خود زند. ?

کتاب «تاریخ قرآن» مهم‌ترین نگاشته خاورشناسان درباره قرآن و تاریخ پیامبر اسلام| است. نولدکه، مؤلف این کتاب، از خاورشناسان برجسته‌ای است که در حوزه‌های مختلف خاورشناسی دارای تألیفات است. کتاب پیش‌گفته که مهم‌ترین اثر او در این زمینه است، مشتمل بر مباحث وحی‌شناسی، جمع و تدوین قرآن و تاریخ نزول آیات و سور قرآن است که تحقیق پیش‌رو به مباحث نوع اول می‌پردازد. از دیدگاه نولدکه، ماهیت نبوت متکی بر چهار اصل: ارتباط با اندیشه پیامبران قبلی، تبعیت از غریزه احساسی، به‌کارگیری قوه خیال در دریافت وحی و ایجاد تحول اجتماعی است. این نوع نگاه به ماهیت نبوت، که با نظریه تجربه دینی درباب وحی در ارتباط است، علاوه بر خروج از روح تعالیم ادیان الهی، با اندیشه دینی اسلامی در تضاد می‌باشد که در هر یک از این اصول، با اشکالاتی مواجه است.

قرآن کریم که به عنوان معجزه پیامبر اکرم (ص) نیز شناخته می شود دارای ابعاد گوناگون ادبی است. تمام قرآن را تنها پیامبر اکرم درک نموده است و بقیه مسلمانان بنا به تفاوت درجاتشان فهم های مختلفی از آن به دست آورده اند. تفسیر نیز از زمان صحابه تا کنون به همین دلیل جریان یافته است. در این مقاله به معرفی سعید بن جبر، به عنوان مفسر قرآن کریم، پرداخته خواهد شد.

بسیاری از دانشمندان اهل سنت به شأن نزول آیه ولایت در خصوص حضرت علی (علیه السلام) تصریح کرده‌اند. ابن تیمیه نخستین کسی است که با صراحت این شأن نزول را منکر شده، ادعای اجماع بر کذب بودن آن را مطرح کرده است. این مقاله به بررسی نظر ابن تیمیه در ادعای اجماع بر کذب بودن این شأن نزول پرداخته است. برای این منظور کتاب‌های تفسیری علمای اهل سنت تا زمان حیات ابن تیمیه بررسی، و روایات صحابه در این شأن نزول از منابع اهل سنت جمع آوری شده است؛ یک مورد هم بررسی سندی شده است. همچنین سخنان ابن تیمیه را در خصوص نقل نشدن این شأن نزول توسط علمای اهل سنت بررسی کرده‌ایم. در نهایت این نتیجه حاصل شد که ادعای ابن تیمیه صحیح نیست، بلکه اجماع بر صحت این شأن نزول وجود دارد و افرادی مانند بغوی، طبری و ابن ابی حاتم این حدیث را ذکر کرده‌اند، در حالی که ابن تیمیه مدعی است این افراد این حدیث را نقل نکرده‌اند.