جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

معمولاً تبیین علمی برابر با شناخت علل دانسته می‌شود. برخی به دلایلی در اینْ تردید روا داشته‌اند، با وجود این به‌نظر می‌رسد که هم در تأملات عقل سلیم و هم در بررسی عمیق و تخصصی شناخت، کماکان روال غالب به نفع این فتوا می‌دهد که ما به ‌ازای درک تبیینی اغلب همان تعلیل یا کاوش علل است، اما علت‌کاوی و علت‌یابی کار آسانی نیست. این مقاله در مقام تقویت این ایده است که مشکل اصلی تبیین علّی در دنیای علم بیشتر مشکلی عملیاتی ناشی از دشواری تشخیص شبکۀ علل است، نه خود اصل علیت و ارزش معرفت‌شناختی آن. دشواری اصلی تبیین علّی و پیش‌بینی‌بردار برآیند، یا تعیین برونداد و معلول نهایی، عمدتاً نهفته در کثرت، تنوع، همکنش، و دینامیزم علل و عوامل دخیل در یک فرایند علّی است، که شبکه‌ای می‌سازد که تشخیص و تفکیک و تجمیع و برآورد و محاسبه بردارهای مؤثر در آن اغلب دشوار و گاهی عملاً ناممکن می‌نماید. رشد کند علم (نه فناوری)، حضور نظریه‌های رقیب، نگاه احتمالاتی، و تبیین‌های موقت و مردد و کم توان در علم بیشتر به این دشواری آزمایشگاهی مربوط است تا به مشکل معرفت‌شناختی اصل علیت.

در میانه قرن شانزدهم، کتاب درباره چرخش افلاک آسمانی کپرنیک منتشر شد و این حادثه به انقلاب کپرنیکی علم مشهور شد. این حرکت با چاپ کتاب های کپلر و گالیله در حوالی تغییر قرن ادامه یافت. بنابر قول مشهور، در این انقلاب روشی جزء و کل یا استقراء و قیاس جای خود را عوض کردند. در علم قدیم، اعتبار اصلی از آن معدود گزاره های کلی ای بود که انبوه گزاره های جزئی از آن کسب ارزش می کردند. این روش برعکس شد و در علم جدید، قوانین کلی و کلان معدود، اعتبار خود را از انبوه گزاره های جزئی و خاص می گرفتند. به عبارتی، اعتبار ذاتی از آن گزاره های خاص و جزئی (تجربی) بود و بالعرض به قوانین عام و کلی می رسید. متعاقب این انقلاب روشی در علم، تحولات بزرگی هم در فلسفه سیاسی رخ داد. فرضیه مقاله حاضر این است که این تحول در فلسفه سیاسی از تحول مذکور در فلسفه علم تاثیر پذیرفته است.

این رساله به موضوع فلسفه ذهن و بررسی مهم ترین دیدگاه های رایج در آن به ویژه مسئله ذهن- بدن می پردازد که روند کلی بررسی مطالب با توجه به دیدگاه های جان. آر. سرل، فیلسوف ذهن معاصر، در کتابذهن، یک مقدمه کوتاه است. این رساله شامل دو بخش است : بخش اول با عنوان مقدمه مترجم شامل معرفی پیشینه ، موضوع ، روش ، مسائل و مکاتب رایج در فلسفه ذهن ، معرفی مولف و آثار او ، و همچنین شرحی بر مطالب کتاب است و بخش دوم ، به ترجمه پنج فصل نخست این کتاب اختصاص دارد که رویکرد نویسنده عمدتاً در آن معطوف به حل مسئله ذهن- بدن ، و بررسی ساختار و ماهیت آگاهی به عنوان یکی از مهم ترین ویژگی های حالات ذهنی است. جان سرل (متولد 1932) استاد فلسفه دانشگاه برکلی (کالیفرنیا) است و از فیلسوفان برجسته ذهن و زبان به شمار می رود. او درباره موضوعاتی همچون « افعال گفتاری »، « حیث التفاتی »، « آگاهی » و «هوش مصنوعی» کار کرده است. تلاش سرل در بخش نخست این کتاب رهایی از ثنویت « امر ذهنی » و « امر فیزیکی »، به عنوان ماحصل نظریه دوگانه انگاری دکارتی است که مشکلات لاینحلی را در حوزه مسائل مختلف فلسفه ذهن به ویژه رابطه میان ذهن و بدن به وجود آورده است. رویکرد او در بحث مربوط به رابطه ذهن و بدن « طبیعت گرایی زیست شناختی » نام دارد و با رد رویکردهای دوگانه انگاری و ماده انگاری نگاهی میانه در این زمینه بر می گزیند. به عقیده او پدیده های ذهنی همچو دیگر پدیده های زیست شناختی وجود واقعی دارند و در عین حال معلول فرایندهای سطح خرد سیستم مغز به شمار می روند. درخصوص مسئله آگاهی معتقد به رویکرد قلمرو- واحد است. به عقیده او ما نباید ادراک را ایجادکننده آگاهی بدانیم بلکه باید آن را تغییردهنده یک قلمرو آگاهانه از پیش موجود در نظر بگیریم. به دلیل کمبود منابع مطالعاتی در رشته نوظهور فلسفه ذهن ، به عنوان یکی از زیرشاخه های فلسفه تحلیلی ، در کشور ما ترجمه این کتاب و شرح دیدگاه های مطرح در آن گام موثری در رشد و توسعه مباحث مختلف آن خواهد بود و علاقمندان را با دیدگاه های یکی از تأثیرگذارترین فیلسوفان این رشته آشنا خواهد کرد.