جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پژوهش که باعنوان سیره آموزشی تربیتی امام علی(ع) صورت گرفته است، به دنبال دادن پاسخی به سوال اصلی این پژوهش است. پرسش اصلی این پژوهش درباره آموزش و تربیت در اندیشه و عمل امام علی(ع) است. فرضیه این پژوهش در پاسخ بیان می کند که علی‌رغم اینکه گزارش مورخان در مورد حکومت امام علی(ع) بیشتر معطوف به سیره سیاسی و نظامی ایشان شده است به نظر می‌رسد که آموزش و تربیت جایگاه اصلی را در سیره آن حضرت داشته است. برای آشنایی با مفاهیم اصلی و کلیدی این پژوهش چارچوب مفهومی ارائه شد تا تعریف متناسب با مفاهیم این پژوهش صورت گیرد تا منظور اصلی از آموزش و تربیت در این پژوهش مشخص ‌شود. پس از ارائه چارچوب مفهومی با توجه به سوالات فرعی این پژوهش چهار فصل ارائه شد. در فصل اول این پژوهش اهمیت تعلیم و تربیت و پیشینه آن بیان شده است. اینکه این مقوله از چه زمانی آغاز شد و چه سیری را طی کرده است مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل دوم که دوران حکومت امام علی(ع) را شامل می‌شود ابتدا از شخصیت والای امام علی(ع) و نقش او در میدان‌های نبرد برای پیشبرد اسلام و یاری پیامبر یاد شده استو در ادامه دوران حکومت امام(ع) و رخ دادن سه جنگ بسیار مهم جمل، صفین و نهروان مورد بررسی قرار گرفته است تا نقش امام در میدان‌های مختلف زندگی و اوضاع و شرایط متفاوت نمایش داده شود پی به شخصیت امام برده شود که هرچند امام در جنگ‌های متعدد شرکت داشته ولی هدف اصلی او انسان‌سازی و تعلیم و تربیت انسان‌ها بوده است و در این پژوهش نشان داده شد که امام چه جایگاه و نقشی در این امر داشته و جنگ کردن هم وسیله‌ای برای رسیدن به این هدف بوده است. در فصل سوم که آموزش در سیره امام علی(ع) مورد بررسی قرار گرفته شخصیت خود حضرت در علوم مختلف و آشنایی امام به این علوم و اندیشه امام در این زمینه مورد بررسی قرار گرفته است. شخصیت علمی امام از این جهت مورد بررسی قرار گرفته تا اثبات شود که امامی که خود دستور به تعلیم و علم آموزی می‌دهد خود در این جهت عامل بوده است و هر سخنی که امام ایراد می‌کرده است ابتدا خود عامل به آن بوده است و سپس دیگران را امر به آن می‌کرده است. پس از بررسی شخصیت علمی امام(ع) اصول و روش‌های آموزشی از نظر علی(ع) مورد بررسی قرار گرفته است. امام(ع) برای موفقیت در هر امری پای‌بند اصول و روش‌هایی است که با به کاربردن این اصول و روش‌ها هر امری به موفقیت نائل می‌شود به ویژه در امر آموزش پای‌بند اصول و روش‌هایی کاربردی است تا آموزش به ثمر نشیند و امر آموزش به آسانی صورت گیرد و همچنین تأثیرگذاری آن بیشتر شود. در فصل چهارم که تربیت در سیره امام علی(ع) را مورد بررسی قرار داده است به جایگاه و اهمیت و ضرورت امر تربیت و همچنین ضرورت تسریع در امر تربیت اشاره شده است. ابعاد مختلف تربیت چون تربیت دینی، اخلاقی، عقلانی، سیاسی و اجتماعی بیان شده است و برای اینکه انسان در مسیر اصلی فطرت خود حرکت کند و در مسیر هدف الهی پیش رود و همه ابعاد فوق را در خود تقویت کند باید روش‌های صحیح را پیش گیرد که این روش‌ها از نظر علی(ع) روش الگویی، عملی، محبت، تذکر، عبرت، موعظه، توبه، ابتلا و امتحان، مراقبه و محاسبه و تشویق و تنبیه می‌باشد همه این روش‌ها هر کدام نقشی خاص در تربیت دارند که عدم به کارگیری هر یک از این روش‌ها باعث نقص در تربیت می‌شود. همچنین هر یک از این روش‌ها آدابی مخصوص به خود دارند که رعایت آن الزامی می‌باشد. پس از پرداختن به روش‌های تربیت، مبانی و اصول تربیت مورد بررسی قرار گرفته است. در واقع برای موفقیت در امر تربیت رعایت مبانی و اصول بسیار ضروری است که اگر اصول و مبانی آن مراعات نشود امر تربیت به طور صحیح صورت نگرفته و نتیجه معکوس دارد. پس برای انجام یک تربیت صحیح هم رعایت اصول و مبانی و هم روش‌های صحیح الزامی است که این اصول و مبانی از نظر امام شامل اصل اعتدال، تدّرج و تمکّن، تسهیل و تیسیر، مدارا و ملایمت، کرامت، عزت، تفکر و تدبّر می‌باشد.هدف ما در این پژوهش دست پیدا کرن به این پاسخ است که تعلیم و تربیت چه جایگاهی در اندیشه و عمل امام علی(ع) داشته است. در واقع تعلیم و تربیت یکی از اهداف اصلی خداوند سپس انبیا و اوصیا و به ویژه علی(ع) بوده است. انسان‌سازی و رساندن هم? انسان‌ها به سعادت دو جهانی هدف اصلی همه این بزرگان بوده است ولی هر گاه در انجام این هدف موانعی ایجاد می‌شد و ناگزیر از جنگ بوده‌اند برای رسیدن به هدف اصلی خود جنگ را که راه حل آخر مسأله بوده است انتخاب می‌کردند ولی هیچگاه از هدف اصلی خود غافل نبوده‌اند.

چکیدهآموزش عمری به درازای عمر جامعه بشری دارد و انسان‌ها برای انتقال تجربیات و اندوخته‌های معرفتی خود به دیگران نیاز به آموزش داشته‌اند، به همین دلیل، با روش‌های اشاره، نقاشی، گفتار و نوشتار به آموزش می‌پرداخته‌اند، جوامع و دولت‌های متمدن دارای روش‌های آموزشی مخصوص خود بوده‌اند که تقریباً از سیستم یکسانی برخوردار بوده‌اند.در میان جوامع بشری، پیامبران به ویژه پیامبر اسلام به عنوان آموزگاران الهی دارای اهمیت خاصی هستند. به همین دلیل، بررسی سیره و روش آموزشی ایشان مفید و ضروری می‌نماید. موضوع این اصلی این پژوهش «بررسی سیره آموزشی پیامبر اسلام(ص)» می‌باشد.سوال اصلی که در این باره مطرح شده این است که آموزش در سیر رسول خدا(ص) چه جایگاهی داشته و سیره آموزشی آن حضرت دارای چه ویژگی‌های است؟ فرضیه پیشنهادی ما این است که حضرت محمد(ص) به عنوان پیامبر الهی و خاتم آنان اهتمام گسترده به امور آموزش داشته و سیره آموزشی ایشان دارای اهداف، شیوه و قلمرو ویژه بوده است. برای پاسخ به این پرسش؛ پژوهش حاضر در چهار فصل به بحث پرداخته است: فصل اول: جایگاه و تاریخچه آموزش در تمدن‌ها و ادیان گذشته. در این فصل آموزش در تمدن‌های چین، هند، ایران، یونان، روم، مصر و عربستان عصر جاهلی و در ادیان (زرتشت، یهود، مسیحیت و قرآن) پرداخته است. در فصل دوم جایگاه علم، معلم و متعلم و نیز اهداف آموزشی پیامبر(ص) بررسی گردیده است. در فصل سوم روش‌ها و قالب‌های آموزشی در سیره پیامبر(ص) مطرح گردیده است و در نهایت در فصل چهارم گستره و قلمرو آموزش‌ پیامبر(ص) و تجهیزات آموزشی ایشان مورد بحث قرار گرفته است. و در پایان چنین استنباط می‌گردد که پیامبر(ص) دارای سیره آموزشی خاصی بوده ضمن اهمیت دادن به آموزش از اهداف، روش و چارچوب برخوردار بوده است و آموزش‌های او دارای گستره وسیع بوده و از تجهیزات آموزشی نیز بهره برده‌اند. واژگان کلیدی: سیره، پیامبر اسلام، آموزش، تمدن، روش‌، مخاطبان، تاریخچه آموزش و...

چکیدههدف پژوهش حاضر، بررسی مبانی فلسفی سنن تربیت در قرآن کریم است. این پژوهش از نوع کیفی بوده و روش به کار رفته در آن، توصیفی - تحلیلی می باشد. از توصیف به منظور معرفی سنن تربیت در قرآن استفاده به عمل آمد. و از تحلیل در شناسایی مبانی فلسفی سنن تربیت در قرآن کریم شامل: مبانی هستی شناسی، مبانی معرفت شناسی، مبانی انسان شناسی و مبانی ارزش شناسی و نیز بررسی ارتباط میان هر یک از مبانی یاد شده با عناصر چهارگانه هدف، محتوا، روش و ارزشیابی و نیز تحلیل های پژوهشگر به منظور کاربست مبانی یاد شده در نظام تعلیم و تربیت استفاده شد. نتایج نشان می دهد که در نظام تعلیم و تربیت اسلامی سنن تربیتی وجود دارند که هر کدام از این سنن دارای مبانی هستی شناسی، معرفت شناسی، انسان شناسی و ارزش شناسی خاصی است که صرفأ در نظام تربیت اسلامی شناسایی می شود. به این معنا که این سنن در سایر مکاتب تربیتی صرف نظر از برخی از مکاتب تربیتی متاثر از ادیان الهی وجود ندارد؛ بدینسان سنن تربیت با مبانی فلسفی خاص اسلام در قرآن عبارتند از: هدایت تکوینی، تبشیر و انذار الهی، اعطای مسولیت امانت الهی به انسان، اعطای نعمت به قدر مرتبه، اتمام حجت الهی، غلبه اراده الهی، امتحان و ابتلای الهی، هدفمندی هستی، تدریج در تکامل، اعطای آسانی بعد از سختی، انزال لطف الهی، پاداش و کیفر الهی، آزادی شیطان در اغواگری انسان، سندیت و کتابت اعمال، نفی حرج، عکس العمل اعمال، امهال و استدراج، استجابت دعا، احباط عمل، تکفیر، تسویل نفس و تزیین اعمال، نجات مومنان، اعطای حیات طیبه، توجه به استعدادها، اعطا به قدر تلاش، پاکسازی، مکر الهی، محرومیت از لطف الهی، تنبه و بیداری،عبرت آموزی و مجازات. هر یک از سنن یاد شده با نظر به مبانی فلسفی خاصی که دارا است، می تواند نتایجی را در حوزه های هدف، روش، محتوا و ارزشیابی در تعلیم و تربیت از خود به جای بگذارد. کاربست سنن یاد شده در تعلیم و تربیت به ایجاد نظام تربیتی منحصر به فردی خواهد انجامید که از جمله نتایج مهم آن تعالی گرایی و تربیت الهی خواهد خواهد بود.