جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اعتقادات خود را پايه هاي اعتقادي اهل سنت با اختصار گزارش داده و در پايان علما را سه گروه دانسته است: اهل حديث، فقهاء، مشايخ صوفيه. (سيد احمد اشكوري) در آن اعتقادات خود را با ديد اهل سنت، گزارش كرده است. در پايان علما را سه گروه دانسته است: اهل حديث، فقيهان، مشايخ صوفيان كه با آن دو گروه يكي مي انديشند، جز آنكه راه ايشان بر مبناي رياضت نفس و تأديب جوارح و تهذيب اخلاق و اجتناب از شهوات و ... . است. (منزوي، احمد) آغاز كتاب: الحمد لله حق حمده والصلاة علي خير خلقه محمد و آله، اللهم ارفع اعلام الدين له ميامن بيان ائمة الهدي ... يقول السيد الكامل ... علي بن شهاي الدين الهمداني متع الله المسلمين بطول بقائه. اعلموا اخواني جعلنا الله و اياكم ممن ورد حياض المعارف الالهية و وصل حدايق رياض ... انجام كتاب: و ما انت اعلم مني اللهم انك امرتنا بالعمل و الاحسان و اني لا املك من الدنيا ... اللهم اغفر للمؤمنين و المؤمنات و من ظن بي خيراً و من لم يظن بي خيراً انك مجيب الدعوات. . [مرعشي 20/118؛ نشريه 9/151؛ عكسي دائرة المعارف 2/30؛ اعلام 2/1670؛ طبقات 8/150؛ صفا 3/1297؛ فهرستواره 7/101 «اعتقاديه» فارسي؛ مشار، مؤلفين 4/281؛ مرعشي - اشكوري 20/118ش (22/7742) ]

اين رساله كوتاه از خفري است و بسيار شيوا و شيرين و روان نگاشته است و در آن با دو گونه دليل مشائي و اشراقي كه رويهم بشش دليل مي رسد بود و يگانگي و سادگي (بساطت) خدا را روشن ميسازد و به دليل مشائي عنوان «لمحه» و بسه دليل اشراقي عنوان لمعه ميدهد خفري در اينجا باينكه هستي محض يكي بيش نيست اشاره دارد و همانستكه ملاصد را در نگارشهاي خود ياد ميكند. (محمد تقي دانش پژوه) چنين است فهرست آن: لمحة مشائية‌ في اثبات الواجب. لمعة اشراقية في اثبات نور الانوار. لمعة مشائية في التوحيد. لمعة اشراقية فيه. لمحة مشائية في الاحدية. لمعة اشراقية فيها. خفري ديدگاه مشائي را تحت عنوان «لمحه» (نگاهي زودگذر) و ديدگاه اشراقي را تحت عنوان «لمعه» (نور و روشنايي) مطرح كرده است. آغاز كتاب: بسمله. قال الاستاد العلامة الخفري رب افض علينا بفضلك يا فياض. لمحة مشائية في اثبات الواجب، مجموع المكنات بالامكان الخاص في حكم ممكن واحد انجام كتاب: هو محض النور و الا لكان اظهر منه و هو باطل. تمت و الحمدلله واهب العقل چاپ: ايران، تهران، كتابخانه، موزه و مركز اسناد مجلس شوراي اسلامي، 1390 شمسي، فيروزه ساعتچيان، 1، در مجموعه ست رسائل في اثبات واجب الوجود بالذات و في الالهيات [دانشگاه تهران 3: 127؛ الهيات: 271]

از باب پنجم تا پايان کتاب درست همان رساله توحيد شماره 2/1239 مي باشد که آن هم از همين سيد کاظم است. از باب پنجم تا پايان کتاب درست همان رساله توحيد شماره 2/1239 مي باشد که آن هم از همين سيد کاظم است. [فهرست سپهسالار 5/39؛ رايانه ملي 571]

اين رساله كه درباره اثبات واجب نوشته شده طبق قول نويسنده آن رساله اي است كه در آن اثبات واجب بر نهج و روشي است نو است كه گذشتگان به آن روش چيزي ننوشته اند او ابتدا «معني اضافي» را طرح مي كند و سپس با استفاده از اين معني به اثبات واجب مي پردازد در حاشيه صفحه اول در توضيح لفظ «اوردت» متن آمده: «المورد. . عبدالقادر بن شيخ سعيد» و از اين تذكر احتمال داده مي شود كه نويسنده اين رساله شايد شيخ عبدالقادر بن شيخ سعيد باشد. (عبدالله انوار) آغاز كتاب: آغاز كتاب: الحمدلله الهم للصواب و الصلوة و السلام علي نبيه المنعوت في الكتاب ... انجام كتاب: پايان كتاب: هذا آخر ما اردت ايراده في هذه الصحيفة و الحمدلله اولاً و آخراً. [انجمن آثار ملي ص 221]

مشايخ حاضر در مجلسي از مجالس، از شيخ صدوق در خواست نمودند تا ايشان توصيف دين اماميه را به اختصار بر آنها املا نمايد، شيخ صدوق در اجابت درخواست آنها، اعتقادات فرقه ناجيه اماميه را در ابواب مختلف كتاب حاضر تبيين نموده است. برخي از مسائل و موضوعات مورد بحث كتاب عبارتند از: توحيد، نفي جبر و تفويض، اراده و مشيت، قضا و قدر، بدا، كرسي و عرش، نفوس و ارواح، مرگ و قبر و رجعت و بعث، شفاعت، عدل، صراط، عقبات، حساب و ميزان، جنت و نار، نزول وحي و قرآن، انبيا و رسل و ملائكه، عدد انبيا و اوصيا و عصمت. «حبيب الله عظيمي » اين كتاب را شيخ صدوق روز جمعه 12 شعبان سنه 368 در نيشابور در پاسخ مشايخ حاضر، در مورد دين اماميه به صورت مختصر املاء كرده است و به همين دليل آن را به نام «دين اماميه» هم ذكر كرده اند و تمام اعتقادات شيعه را در آنجا ذكر مي كند و در پايان اشاره كرده است كه هنگام برگشت به وطن بر آن شرحي خواهم نگاشت ولي گويا فرصتي برايش پيش نيامده است كه دست به چنين كاري بزند. «اردلان» رساله اي است موجز و مختصر با عناوين «باب الاعتقاد» درباره اعتقادات ضروري و غير ضروري اماميه به شرح ذيل: في صفة‌ اعتقاد الاماميه في التوحيد، في صفات الذات، في التكليف، في افعال العباد، في نفي الجبر و التفويض، في الارادة‌ و المشية‌، في القضاء و القدر، في الفطرة‌ و الهداية‌، في الاستطاعة‌، في البداء، في التناهي، في اللوح و القلم، في الكرسي، في العرش، في النفوس و الارواح، في الموت، في مسائلة القبر، في الرجعة‌، في البعث بعد الموت، في الحوض، في الشفاعة‌، في الوعد و الوعيد، فيما يكتب علي العبد، في العدل، في الاعراف ... في الاخبار الواردة في الطلب، في الحديثين المتخلفين [در ذريعه 2/226 مي نويسد: شيخ صدوق آنرا بنابه تقاضاي عده اي از مؤمنين در مجلسي كه روز جمعه دوازدهم شعبان 368، در نيشابور منعقد شده بود املا نموده است ]. (براتعلي غلامي مقدم) براي آگاهي بيشتر در مورد كتاب و جدا بودنش از رساله ديگر صدوق در اين زمينه به تحقيق ارزشمند آقاي متقي، فهرست مجلس 2/40 ص 246 مراجعه شود در يك جاي ذريعه تاريخ املاء مجلس نو دو سوم از امالي صدوق (وصف دين الامامية) با تاريخ املاء اين كتاب اشتباه شده و در جاي ديگر آن به اشتباه بودن آن تصريح شده است. نويسنده پس از حمد خدا و نعت پيغمبر و ائمه اطهار مي گويد سر آن دارم كه در باره امور زير بحث كنم: 1-صفه اعتقاد اماميه درباره خدا. 2-اعتقاد در باب صفات ذات و صفات افعال. 3- اعتقاد در تكليف 4- اعتقاد در افعال عباد. 5- اعتقاد در باب اراده و مشيه. 6-اعتقاد درباره قضا و قدر. 7- اعتقاد در باره فطره. 8- اعتقاد در استطاعه. 9- اعتقاد در مبدء. 10-اعتقاد در تناهي از جدال. 11-اعتقاد در رجعه. 12-اعتقاد در لح و قلم. 13-اعتقاد در كرسي. 14- اعتقاد در عرش. 15- اعتقاد در نفوس و ارواح. 16- اعتقاد درباره موت. 17- اعتقاد درباره مسئله در قبر. 18- اعتقاد در رجعه. 19- اعتقاد در بعث. 20- اعتقاد در خوض. 21- اعتقاد در شفاعه. 22- اعتقاد در كتاب بنده. 23- اعتقاد در عدل. 24-اعتقاد در اعراف. 25-اعتقاد در صراط. 26-اعتقاد در عقبات راه محشر. 27- اعتقاد در حساب و ميزان. 28-اعتقاد در باب جنت و نار. 29- اعتقاد در نزول قرآن. 30-اعتقاد در قرآن. 31-اعتقاد در تبليغ قرآن. 32-اعتقاد در انبياء. 33-اعتقاد در عدد انبياء و اوصياء. 34- اعتقاد در عصمه. 35- اعتقاد در نفي غلو. 36- اعتقاد در تقيه. 37-اعتقاد در اباء نبي. 38-اعتقاد در علويه. 39-اعتقاد در اخبار مفسره. 40-اعتقاد در حظر و اباحه. 41-اعتقاد در اختيار و اراده و طلب. 42-اعتقاد در حديثين مختلفين. «عبد الله انوار» نويسنده درين كتاب اعتقاد اماميه را ابتداء در توحيد مي آورد و سپس بمسائل ديگر عرش و فرش و صفات الهي مي پردازد و بتفصيل درين زمينه سخن مي گويد او پاره اي ارجاعات به كتاب توحيد اصول كافي خود مي كند و مي گويد خواننده مي تواند بان رجوع نمايد و اجمال اين سخن را در تفصيل آن كتاب ببيند. (عبدالله انوار) رساله‌اي کوتاه و جامع که معتقدات اماميه را به طور مختصر دربر گرفته و مؤلف در نيشابور روز جمعه 12 شعبان 368 ق در مجلسي بيان نموده است. و شامل يک دوره عقائد ضروريه و غيرضروريه شيعه اماميه مي‌باشد و مکرر چاپ شده است. (فاضل) ابوجعفر محمد بن ... بابويه قمي (آغاز سده 4-381در ري) يكي از رهبران دانشمند آئين شيعي نزديك بسيصد كتاب دارد. شيعيان روايتهاي او را ارج نهاده مراسيل او را از مراسيل ابن ابي عمر كمتر نميدانند. ابن بابويه اين رساله را در بيان اعتقادات درست شيعه چنانكه خود ميانديشيد نوشته است و آنرا براي بزرگان شيعي نيشابور كه چگونگي دين اماميان را از وي پرسيده بودند در روز آدينه 12 شعبان سال 368در انجمن سخنراني بر زبان راند. شيخ طوسي در فهرست، اين رساله را «دين الاماميه» ناميد. ابن بابويه در پايان آن ميگويد كه اگر از اين سفري كه در پيش دارم برگشتم و بنيشابور آمدم تفسيري براي آن مي نويسم. در فهرست نوشته هاي اونامي از اين تفسير نبرده اند ما نا ننوشته است (ذريعه ج 2 ص 226). اين رساله در ايران بسال 1296 با سه رساله ديگر ص 66-115 چاپ سنگي شد ابن بابويه در پايان آن بكتاب توحيد خود باز ميگرداند و نويد ميدهد كتابي در متشابهات قرآن بنويسد. (محمد تقي دانش پژوه) سند آن در اين نسخه چنين است: حدثني ابومحمد الحسن بن احمد بن محمد الهشم العجلي المجاور قال حدثنا محمد بن علي بن ... بابويه القمي الفقيه و حدثني ابوعبدالله الحسين بن موسي بن بابويه الفقيه عن اخيه ابي جعفر ... بن بابويه الفقيه. (دانش پژوه) مؤلف عقايدد شيعه را به اختصار بر اساس احاديث و روايات اهل بيت عليهم السلام گزارش كرده است. (حضرتي، صادق) رساله موجزي است مشتمل بر جميع اعتقادات فرقه ناجيه اماميه أعم از مورد اتفاق و اختلاف با استناد به آيات و روايات اهل بيت (ع) كه مكرر چاپ شده. عقايد و باورهاي ديني ضروري و غير ضروري فرقه اماميه را بطور خلاصه گردآوري نموده است. بگفته آقا بزرگ شيخ صدوق اعتقادات را روز جمعه دوازدهم شعبان 368 بيان كرده است. (غلامي مقدم، براتعلي) مشايخ حاضر در مجلسي از مجالس، از شيخ صدوق در خواست نمودند تا ايشان توصيف دين اماميه را به اختصار بر آنها املا نمايد، شيخ صدوق در اجابت درخواست آنها، اعتقادات فرقه ناجيه اماميه را در ابواب مختلف كتاب حاضر تبيين نموده است. برخي از مسائل و موضوعات مورد بحث كتاب عبارتند از: توحيد، نفي جبر و تفويض، اراده و مشيت، قضا و قدر، بدا، كرسي و عرش، نفوس و ارواح، مرگ و قبر و رجعت و بعث، شفاعت، عدل، صراط، عقبات، حساب و ميزان، جنت و نار، نزول وحي و قرآن، انبيا و رسل و ملائكه، عدد انبيا و اوصيا و عصمت. «حبيب الله عظيمي » اعتقادات شيعه اماميه را به طور اختصار در اين كتاب آورده و بنا به گفته آقا بزرگ شيخ صدوق آن را به تقاضاي عده اي از مؤمنين در مجلسي كه روز جمعه دوازدهم شعبان 368 در نيشابور منعقد شده بود بيان كرده است. (غلامي مقدم، براتعلي) آغاز كتاب: بسمله الحمدلله رب العالمين وحده لاشريک له وصلي الله علي سيدنا محمد وآله الطيبين الطاهرين و حسبنا الله و نعم الوکيل باب في صفة اعتقاد الامامية في التوحيد انجام كتاب: اخرجت الخبر في ذلک مستقصيا بشرحه في کتاب التوحيد و سأجرد کتاباً في ذلک بمشية الله و عونه اِن شاءَ الله تعالي و الحمدلله رب العالمين [فهرست آستان قدس 1/202؛ دانشگاه تهران 10/1589 و 13/3488 و 11/2381 و 10/1977و 17/98 و 16/278 و 16/432 و 16/433 و 17/412 و 16/505 و 16/673؛ مرعشي 36/309و 33/313و 15/57و 18/197و 27/75 و 24/119 و 27/266 و 27/361 و 34/684؛ امام صادق قزوين1/37و 1/307؛ آيت الله جليلي 242؛ مركز احياء ميراث اسلامي 5/126؛ حضرت معصومه 1/234 و 1/262 و 1/290 فهرست كتابهاي چاپي عربي (مشار) : 625؛ كتابخانه هاي گلپايگاني 18؛ صدوقي يزدي ص 39؛ مسجد جامع گلپايگان 188؛ كتابخانه ملك 6/39و 6/75 و 5/313؛ كتابخانه وزيري 5/1600 و 4/1159 و 3/939 و 5/1714 و 3/990 و4/1338؛ مدرسه حجتيه ص 114 وص 120؛ حوزه علميه امام صادق 1/75؛ مدرسه فيضيه 2/60 و 2/77؛ الهيات تهران ص 254و 261و 458؛ كتابخانه ملي 14/215 و 18/121 و 11/622؛ آستانه حضرت عبدالعظيم 1/54، الذريعة: 2/226 شماره 887؛ التراث العربي: 1/270؛ مدرسه نواب 520؛ مجلس سنا 2/126؛ مجلس شورا 12/104و 23/621 و 41/222 و 20/138 و 44/187؛ دانشكده حقوق تهران 252؛ مدرسه معمارباشي ص 104 و 110؛ فيلم دانشگاه 2/127؛ كتابخانه روضاتي ص 101؛ اصغر مهدوي 2/111؛ نشريه 6/351 و 6/630 و 9/243؛ آستانه قم ص 216؛ آستانه قم ص 221؛ نشريه 7/102 و 11/934 و 7/793 و 11/685؛ اهدائي به آستان قدس ص273 و 280 و 311 و 331؛ چهار كتابخانه مشهد ص 216؛ سه كتابخانه اصفهان ص 59؛ نسخه پژوهي 3/108؛ كتابخانه نوربخش 2/239؛ فهرست الفبائي آستان قدس ص 58؛ مشار ص 625، بعنوان «العقائد» ؛ كتابخانه عمومي اصفهان 1/340؛ كتابخانه شيخ علي حيدر 3/148 و 2/86 و 2/319؛ حوزه و موزه ص 67؛ امام صادق چالوس ص 212 و 227؛ عكسي مرعشي 3/429؛ معجم التراث الكلامي 1/391-392؛ عكسي مرعشي 3/438؛ ميراث شهاب س9ش/2 31 و 33 و س7ش3-/4 24؛ عكسي مركز احياء 7/200؛ مكتبة امير المومنين 1/126 و 4/222؛ دهگان ابراهيم 2/394؛ كشف الحجب 51؛ شورا 2/245/40؛ اهدايي رهبر 2 اخبار/1 124 و 125 و 126 و 127 عكسي مرعشي 5/68 التراث العربي 1/270 -271؛ كتابشناسي نسخه هاي خطي آثار شيخ صدوق در ايران 27-54؛ تاريخ نگارش هاي عربي 1/787-788؛ معجم التراث العربي 1/391-392و2/224-226؛ عكسي مرعشي 5/247-248- 249؛ جامع گوهرشاد 5/133و 5/621؛ رايانه آستان قدس] شرح و حواشي: اعتقادات صدوق (ترجمه) = اعتقادات (-) اعتقادات صدوق (ترجمه) = اعتقادات (-) اعتقادات صدوق (ترجمه) = اعتقادات (-) اعتقادات صدوق (ترجمه) = اعتقادات (-) اعتقادات صدوق (ترجمه) = اعتقادات (-) اعتقادات صدوق (ترجمه) = اعتقادات (-) اعتقادات صدوق (ترجمه) = اعتقادات (-) اعتقادات صدوق (ترجمه) = اعتقادات (-) اعتقادات صدوق (ترجمه) = اعتقادات (-) اعتقادات صدوق (ترجمه) = اعتقادات (-) اعتقادات صدوق (ترجمه) = اعتقادات (-) اعتقادات (ترجمه و شرح) (-) الاعتقادات (ترجمه) (-) اعتقادات (ترجمه) (-) اعتقادات (ترجمه و شرح) (-) اعتقادات (ترجمه و شرح) (-) شرح اعتقادات (ترجمه) (-) شرح الاعتقادات كاشاني، حبيب الله بن علي مدد (1262-1340) تصحيح الاعتقاد = تصحيح اعتقادات الاماميه = شرح اعتقادات صدوق مفيد، محمد بن محمد (336-413) وسيلة النجاة در معرفت اعتقادات زواره اي، علي بن حسن (-10) شرح الاعتقادات خاتون آبادي، اسماعيل بن محمد باقر (1031-1116) شرح الاعتقادات شريف، محمد كاظم بن محمد قاسم (-13) اعتقادات = اعتقادات صدوق (ترجمه) سركاني، محمد صادق بن محمد علي (-11) مشراق العقائد الصالحية = مشارق العقائد = ترجمه اعتقادات الصدوق دستغيب، محمد صالح بن مسعود (-11) حاصل الترجمان = ترجمه اعتقادات صدوق = منهاج المؤمنين رضوي، محمد مهدي بن محمد صالح (-11) منهاج المؤمنين حسيني ازغدي، ابوتراب بن ابوالحسن (-10) اعتقادات = اعتقادات صدوق (ترجمه) حسني، محمد علي بن محمد (-13) اعتقادات صدوق (ترجمه) = شرح اعتقادات صدوق حسيني، ابوالفتح (-10) اعتقادات (ترجمه و شرح) حسيني يزدي، محمد علي بن محمد (-) شرح الاعتقادات قزويني، محمد صفي بن ولي (-11) تصحيح الاعتقاد (ترجمه) مدرس يزدي، محمد علي بن محمد (1193-1265) اعتقادات = اعتقادات صدوق (ترجمه) حسيني تهراني، هاشم (1298-) شرح اعتقادات صدوق = شرح فارسي عقائد صدوق قزويني، فضل الله بن ولي الله (-11) شرح الاعتقادات شولستاني، عبدالله بن حسن (-)

مفصل است در اثبات توحيد و بيان صفات ثبوتيه و سلبيه، با نقل بعضي از اقوال بزرگان فلسفه و رد و ايراد در بيشتر آنها. (سيد احمد اشكوري) نسبتاً مفصل در اثبات صانع و صفات ثبوتي و سلبي الهي، بر پايه هاي فلسفي با رد و ايراد در گفته هاي بعضي از فلاسفه، مشتمل بر اشارات و تلويحاتي كه در آثار متقدمان نيامده - بنابگفته مؤلف، در يك مقدمه و بيست فصل و يك خاتمه. (سيد احمد اشكوري) اين رساله كه بوسيله دشتكي در اثبات واجب الوجود و صفات او تحرير يافته است. تحرير آن بدوره ايست كه اختلاف بين جلال الدين دواني و دشتكي بالا گرفته و اين دو باتحرير اين گونه كتابها برويهم پنجه ميزدند. درين كتاب ابتداء واجب الوجود اثبات و بعد صفات او ثابت مي گردد. (عبدالله انوار) اين رساله از مير نظام الدين دشتكي شيرازي (احمد بن ابراهيم بن سلام الله حسيني م 1015) است و در آن بروشي تازه بود خداوند را روشن ميسازد. و در پايان آن ميگويد كه بگفته استاد نخستين (ارسطو) در الهيات بيقين نتوان رسيد و تنها ميتوان گفت كه بهتر و شايسته تر چنين است. دشتكي در اين رساله از ارسطو (82 ب) و از شرح «منافع الاعضاء» جالينوس (81 الف) و از خصوص (فصوص) استاد روم فارابي (78ب) و از شرح حكمت اشراق شيرازي (65 الف) و شجره الهيه شهر زوري (76ب) و از محقق شريف (65ب) و شارح تجريد (78ب) و از شرح زوراء ياد ميكند و در پايان از شيخ رئيس نام مي برد اين رساله داراي يك مقدمه و بيست فصل و يك خاتمه در كلام نفسي است اين نظام دشتكي نياي سيد عليخان مدني (پسر معصوم پسر نظام الدين) است و دو رساله اثبات واجب ميانين و كوچك ديگري هم دارد (ذريعه ج 1 ص 103). (محمد تقي دانش پژوه) مؤلف كتاب جاي گفتگوي ما، نظام الدين احمد دشتكي بزرگ درگذشته سال 1015 يكي از بزرگان اين خاندان است، او سه رساله به عنوان «اثبات الواجب» داشت كه با صفت كبير و وسيط و صغير شناخته مي شد، در ذريعه ج1ش504 و 505 و ج11ش48 معرفي شده است. ترتيب و بخشبندي اثبات الواجب كبير كه جاي گفتگوي ما است در ذريعه ج1ش504 گويد: كتاب يك مقدمه و 20 فصل و يك خاتمه در «كلام نفسي» دارد. گفتگو از كلام نفسي در پايان نسخه ما چنانكه خواهم آورد ديده مي شود ليكن در پاياني كه دانش پژوه از نسخه دانشگاه ش 312 منسوب به همين دشتكي در ج 3ص131 از فهرست خود آورده است، ديده نمي شود (علينقي منزوي) آغاز كتاب: سبحانك اللهم يا من تفرد بالوجوب و الوجود و توحد بافاضة الخبر و الجود يا من تنزه عن مشابهة الأعراض و الأجسام انجام كتاب: امر آخر يمكن ان يقال انه الكلام النفسي. تامل بجوانب الكلام. و الله اعلم بالصواب و اليه المرجع و المآب. [مجلس شورا 14/188؛ كتابخانه ملي 11/729؛ دانشگاه تهران 3/131؛ كتابخانه جامع گوهرشاد 1/4؛ آية الله فاضل خوانساري 1/178؛ مرعشي 15/32و 18/90و 21/234 و 29/588 و 13/279 و 13/280 و 13/281؛ الذريعة 1/103؛ ريحانة الأدب 6/200؛ مركز احياء ميراث اسلامي 5/374؛ مفتي الشيعه ص 88؛ كتابخانه وزيري 3/877؛ كتابخانه ملك 9/233؛ كتابخانه ملي 7/145 و 9/448؛ الهيات تهران ص 190و 366و 368؛ كتابخانه مدرسه آخوند ص 1537 و 1538؛ مجلس شورا 12/210؛ دانشگاه تهران 16/338؛ نشريه 5/9؛ اهدائي به آستان قدس ص 343]

اصل از مولي جلال الدين محمد بن اسعد دواني صديقي كازروني متوفي 907 هـ. ق. و حاشيه از ميرزا محمد بن حسن شيرواني اصفهاني متوفي 1099 هـ. ق. (فاضل) حاشيه اي است بر «اثبات الواجب» دواني (د 908ق/1502م) (نك: هف). نام حاشيه نگار در ديباچه و پايان نيامده است. در ديباچه از دواني به افضل المتأخرين و ... ياد مي كند. و كار خود را پيشكش بزرگي بنام حبيب الله مي كند و در پايان تاريخ انجام 3 رجب 993ق در شيراز آمده است. حاجي خليفه (1/842)، حاشيه اي را با اين سرآغاز از «مولانا الحنفي» دانسته است. نسخه ديگري از اين «حاشيه» در كتابخانه آيت الله مرعشي هست، در آنجا نيز نام نگارنده از نسخه به دست نيامده است. (احمد منزوي) [کتابخانه جامع گوهرشاد 3/1312؛ الهيات مشهد 2/360؛ الهيات تهران ص 511؛ مدرسه فيضيه 2/8؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامي 2/75؛ حاجي خليفه 2/842؛ ذريعه 6/10 «الحاشية علي القديمة منها» ؛ طبقات 11/524 محمد الشيرواني؛ اعلام 3/2115؛ اشكوري 6/308؛ فرهنگ و هنر مشهد ص 15؛ بنياد فارسي شناسي ص 100] شرح و حواشي: حاشية حاشية اثبات الواجب القديم قره باغي، يوسف بن محمد جان (-1035)