جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

كتاب حاشيه اي است با عنوان «‌قال-قوله» بر «باب سد باب اثبات الصانع»، بر حاشيه مولانا يوسف قره باغي محمد شاهي متخلص به «كوسه» (-1054ق.) بر شرح عقايد عضديه ملا جلال الدين دواني. مولانا يوسف قره باغي محمد شاهي شرحي بر شرح عقايد عضديه دواني نوشته بنام « حواشي خانقاهيه » كه بعدها آنرا كامل كرده و بنام « تتمه الحواشي في ازاله الغواشي » ناميده است. (مسعودي، اكرم) شرح و حاشيه شرح دواني است بر العقائد العضديه قاضي عضدايجي با عناوين «قوله» (غالبا). شارح در مقدمه نام آن را شرح الشرح ناميده است و در آنجا اين ابيات را به فارسي آورده: غيبت از خود داشتم بودم خموش ناگه اندر گوشم از ... سروش از پي تاريخ اين زيبا كتاب حل شرح الشرح مي آمد خطاب گشت شرح الشرح زانرو نام او خير باد آغاز انجام او. (نظري، محمود) [خطي عربي213؛ شورا 52/155]

در اعتقاداتي كه بايد هر مسلماني آنها را دارا باشد از توحيد و نبوت و امامت و علامات قيامت، بروش اهل سنت و باذوق عرفاني صوفي. در پايان به كتاب « انس الواعظين و انيس العابدين » خود حوالت مي دهد و از كتاب « الواضحة و اسرار الفاتحة » جدش بهره برده است، پس مؤلف نوه معين الدين مسكين فراهي هروي خواهد بود. (سيد احمد اشكوري) زمان ترجمه: 914هـ. ق مترجم مي گويد: «برهر يك از مومنان صادق و خدا طلبان موافق لازم و واجبست كه دين را از اديان باطله بدانند و نسخه اي در آن فن بخوانند و در آن باب مطولات و مختصرات بزبان تازي نوشته اند و بعبارة فارسي تاليف و تصنيف فرموده» بعد مي گويد چون در پي كتابي مختصر بودم كتاب عقايد اهل اسلام نسفي را نيكو يافتم و سعي بر ترجمه آن بودم البته مرا (= مترجم را) كتبي ديگر است چون «انيس الواعظين» و «روضه الاصفياء» و «مفتاح الصلوة» و «اوراد الاوقات» و «تذكره منهاج الانوار» و «تحفة الناصحين» در شعر با اين همه دست باين ترجمه زدم و آنرا ذخيره روز قيامت دانستم. اما خود كتاب ملل و نحل گونه ايست در عقايد مختلف راجع بخدا و صفات باري و عقايد معطله و مشبهه و مسائل كلامي دين اسلام. (عبدالله انوار) ترجمه و شرحي است نسبتاً مفصل به فارسي روان بر رساله «العقائد » نجم الدين ابوحفص عمد بن محمد نسفي (537) با مقدمه اي در بيان اديان و مذاهب مختلف و ذكر تأليفات شارح كتاب در سال 914 د رهرات ترجمه و شرح شده است زمان ترجمه: 914هـ. ق مترجم مي گويد: «برهر يك از مومنان صادق و خدا طلبان موافق لازم و واجبست كه دين را از اديان باطله بدانند و نسخه اي در آن فن بخوانند و در آن باب مطولات و مختصرات بزبان تازي نوشته اند و بعبارة فارسي تاليف و تصنيف فرموده» بعد مي گويد چون در پي كتابي مختصر بودم كتاب عقايد اهل اسلام نسفي را نيكو يافتم و سعي بر ترجمه آن بودم البته مرا (= مترجم را) كتبي ديگر است چون «انيس الواعظين» و «روضه الاصفياء» و «مفتاح الصلوة» و «اوراد الاوقات» و «تذكره منهاج الانوار» و «تحفة الناصحين» در شعر با اين همه دست باين ترجمه زدم و آنرا ذخيره روز قيامت دانستم. اما خود كتاب ملل و نحل گونه ايست در عقايد مختلف راجع بخدا و صفات باري و عقايد معطله و مشبهه و مسائل كلامي دين اسلام. (عبدالله انوار) شرحي است مزجي بر عقاي نسفي كه به سال 914هـ‌ در شهر هرات تاليف گرديده است موضوعات رساله بنابر آنچه در فهرست آن آمده عبارت است از: بيان بسم الله، بيان حقايق اشياء‌، اسباب علم، حدوث عالم و قديم بودن خداوند، در بيان كلام الله، رويت خداوند، اختياري بودن افعال عباد و مسايل مربوط به قبر، برزخ، قيامت و ... (مرعشي نجفي، محمود) شرحي مزجي است بر كتاب عقايد نجم الدين عمر بن محمد نسفي (در گذشته: 537ه. ق) كه به سال 914ه. ق در هرات نگاشته شده است. (سيد محمود مرعشي) شرح و ترجمه عقايد نجم الدين عمر نسفي است. (نظري، محمود) آغاز كتاب: آغاز 1: الحمد الذي جعل السنة معتصماً‌ لاهل الاسلام و مناراً لتبين الحلال و الحرام و الصلاة علي مظهر الكلمات التامات ... . و بعد چنين گويد فقير حقير مسكين ... برهان مسكين آغاز 2: بسمله رب يسر و تمم بالخير، ربنا من لدنك رحمة و هي لنا من امرنا رشدا ... انجام كتاب: ... منكران بعث و نشور عيان ببينند و به حجت هاي هويدا ملزم گرداند و الله يحكم في خلقه بما يشاء و يفعل ما يريد. [مرعشي 16/354 و 35/387؛ نشريه 8/243؛ فهرستواره مينوي ص 69؛ شورا 1/153/33؛ فهرستواره منزوي 9/81؛ فهرستواره كتابهاي فارسي 9/81؛ دانشنامه ادب فارسي (افغانستان): 3/168. ]