جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

حاشيه اي است مختصر بر «تقريب المرام شيخ عبدالقادر مهاجر» كه مؤلف در ابتداء شرح حالي از استاد خود بيان نموده و بعد مقدمه اي در 18 قسمت، برخي از موضوعات علم كلام را تعريف و توضيح داده است سپس شروع به شرح كرده و آن را با عناوين «قوله، قوله» آورده كه ناتمام مانده است. (صدرائي و ديگران) [مركز مطالعات و تحقيقات اسلامي 1/552؛ ]

آخوند ملامحمد يوسف قره باغي بار اول بر شرح عقائد عضديه جلال الدين بن اسعد صديقي دواني نوشته كه به «حواشي خانقاهي» يا «حواشي آخوند يوسف» معروف است و در ش 379 معرفي خواهد شد و سرآغاز آن چنين است: بسمله. كيف لااحمد و كيف احمد لمن لايخزنا بما عصينا. بعد از آن وي بر حواشي تتمه اي نوشته كه به نام «تتمة الحواشي في ازالة الغواشي» معروف است و در ش 379 معرفي خواهد شد وسرآغاز آن چنين است: بسمله. لك الحمد يا متمم كل امور و يا من تنزه عن نسبة الغيبة‌ و الحضور. قره باغي پس از آن بر تتمة الحواشي خود حاشيه نوشته و نام آن را «حاشية تكميله بر تتمة الحواشي» نهاده كه رساله حاضر ميباشد. «صدرائي خوئي، ‌علي» [ميراث مشترك ايران و هند 1/50]

حاشيه اي است نسبتا مفصل بر « الثلاثون مسالة » رصاص. (سيد جعفر و صادق حسيني اشكوري) [عكسي مركز احياء 4/429]

چنان كه در روضات مذكور است خليل بن غازي برادر مؤلف داراي دو حاشيه بر عدة الاصول مي باشد واين حاشيه را مؤلف ومحشي براي رفع غموض واشكال مطالب كتاب واستكشاف مقاصد برادر خويش درحاشيه خود در هنگامي كه به تدريس آن اشتغال داشته نگاشته اند و چنان كه عدة الاصول تأليف حضرت شيخ طوسي رحمة الله عليه مشتمل بر دو قسمت يكي اصول دين وديگري اصول فقه است حواشي خليل و اين حاشيه نيز مشتمل بر هر دو قسمت مذکور مي باشد واين قسمت موجود درحدود 6400 بيت است. عدة الاصول از شيخ طوسي م 460 ق است. و حاشيه از ملا خليل قزويني م 1080 ق و اين اوليه حاشيه اوست. حاشيه ي حاشيه از شاگرد و برادر او محمد باقر بن غازي قزويني است و پس ازمرگ ملا خليل نگاشته است. درمقدمه مي گويد: چون ديدم کتب علم کلام به جز حاشيه عدة الاصول همه مشکل اند و تازه برآن هم اعتراض هست من اين حاشيه را نگاشتم. آغاز كتاب: بسمله. حمدله. وسلام علي عباده الهادين ... اما بعد فيقول ... محمدباقر الغازي القزويني ... لما رايت توفردواعي المحصلين الي تحصيل علم الكلام ... ولم يخل الكتب المصنفة في هذا العلم من الغلق و ... ماخلا الحاشية علي عدة الاصول لاخي و استادي [التراث العربي 2/283؛ فهرست سپهسالار 1/566 و 4/187؛ مرعشي 3/314 و 27/285؛ موسسه آية الله بروجردي 1/185؛ ميراث شهاب س9ش/2 11]

در كتاب نام محشي برده نشده است ليك ازين كتاب و رساله معاد كه بشماره 696 اين كتابخانه است و هم رساله معرفت النفس كه ضميمه او است و هر سه مسوده و يك خط است دانسته مي شود كه مؤلف آنها يكي است و اين تأليفات را نيز دارد: 1- مثنوي فارسي 2- تاملات العشره 3- رسالة الحدوث 4- رسالة في تتميم حدوث الدهر و الحركة و الزمان 5- رسالة في المعاد 6- شرح رساله تفاحيه 7- رسالة عجيبة في بيان اللم الطبيعي في الكرة المتحركة البلوريه 8- حاشيه موسوم بمرآة النفس 9- حاشيه موسوم بمرآة العقل از رساله معاد مذكور استفاده مي شود كه مؤلف آن نظر علي زنگنه است و كتاب حكمت صادقيه كه بشماره 552 آستان قدس است در بعضي از صفحات آن عبارات و حواشي از اين كتاب نقل و نوشته شده و بامضاء (ن ظ ر) مي باشد و آن عبارات و حواشي از حيث خط با خط اين كتاب نيز مشابهت دارد. ابن قرابن و شواهد ميرساند كه نام محشي نظر علي زنگنه است. ترجمه محشي بنظر نرسيد. (مهدي ولايي) نويسنده مي گويد چون رساله حكمة صادقيه ملاحمزه جيلاني را نكو يافتم و اين رساله كه در حقيقت دروس ملامحمد صادق ارجستاني بود لايق آن ديدم كه شرح شود لذا بر آن شدم بعربي مشكلات متن را با توضيحات خود بر طرف كنم تا نفع آن عام باشد؛ او بعد ازين توضيح در ذيل «قوله» عبارات مشكله متن را مي آورد و توضيح مي دهد. نام نويسنده اين تعليقه در خود تعليقه نيست و در ابتداي رساله ديگر (= 3004/ف/7) مي باشد (عبدالله انوار) [فهرست آستان قدس 4/74؛ كتابخانه ملي 6/765] شرح و حواشي: تعليقة علي تعليقة حكمة صادقية خلخالي خوجيني، محمد صالح (-12)