جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

او در ديباچه مي گويد از جمله احاديث بسيار كه در 35 مجلد بحار الانوار فراهم آورده دو حديث است كه (به گمان او) متضمن پيشگويي و بشارت به ظهور دولت صفويه ايست و ترجمه و شرح دو حديث مزبور را با ترجمه وشرح 12 حديث ديگر درباره احوال و تاريخ ميلاد و زندگي امام صاحب الامر (ع) به صورت رساله حاضر فراهم مي آورد. از حديث ابو لبيده (حديث سوم) چنين استباط و برداشت مي كند كه در 1155 هجري قيام امام خواهد بود و نيز تاريخ تاليف رساله را در 1078 هجري تعيين مي كند و مي گويد « كه تقريبا از سنه تحرير اين رساله كه سنه هزار و هفتاد و هشت از هجرست است شصت و پنج سال مانده باشد » . در شرح حديث 13 به تفصيل به اثبات رجعت پرداخته است. اين دفتر دو هزار بيتي از مجلسي دوم است كه در آن نخست دو حديث درباره پيش بيني كه در اخبار از پيدا شدن صفويان شده است ياد كرده آنگاه دوازده حديث ديگر درباره امام زمان آورده و ترجمه و گزارش نمود. اين را او براي شاه سليمان صفوي (1077-1105) پس از پرداختن ببحار ساخته است در آن از رجعت هم گفتگو شده و در ترجمه حديث 13 اخبار رجعت را نزديك بمتواتر دانست. اين است كه مير لوحي آنرا كتاب رجعت خوانده و در الفيض القدسي (ص9) «رسالة في الرجعة» و در روضات (ص 120) «رسالة الرجعة» و در ذريعه (9: 1) «اثبات الرجعة» ناميده شده و در اين يكي دارد كه در هند بچاپ رسيده است. مگر اينكه مجلسي خود در ديباچه بدان نامي نداده است. در كتابخانه طوس سه نسخه از آن هست و بنام «ترجمه چهارده حديث» در فهرست آنجا شناسانده شده (92: 1 اخبار و 418: 5 و 419). باري مجلسي چنانكه گفته شد دو حديث از نوع ملاحم در آغاز اين رساله آورده است. اول از غيبت نعماني (ص 146 چاپ سنگي تهران در 1318 با اربعين شهيد 1) از ابو خالد كابلي از محمد باقر (ع) كه: «كاني بقوم قد خرجو بالمشرق يطلبون الحق و لا يعطونه ثم يطلبونه فلايعطونه فاذا را و ذلك وضعوا سيوفهم علي عواتقهم فيعطون ما سالوا فلا يقبلونه حتي يقوموا و لايدفعونها الا الي صاحبكم قتلاهم شهداء» و پس از ترجمه آن گفت: «مترجم گويد كه بر صاحبان بصيرت ظاهر است كه از جانب مشرق كسيكه دين حق را طلب نمود و مردم را بدين حق دعوت كرد و پادشاهي يافت بغير سلسله عليه صفويه ... نبود و در اين حديث شريف جميع شيعيان خصوصا انصار و اعوان اين دولت ابد توامان را بشارتها است كه بر عاقل پوشيده نيست ». دوم: از همانجا (ص 147) از صادق (ع): كه علي (ع) از آينده خبر ميداد تا ظهور قائم تا گفت: «اذ اقام القائم بخراسان و غلب علي ارض كوفان (كرمان - نعماني -) و الملتان و حاز جزيرة بني كاوان و الملتان و قام مناقائم بجيلان و اجابته الابر و الديلم و ظهرت لولدي رايات الترك متفرقات في الاقطار و الحرمات (الجنات) و كانوا بين هنات و هنات اذا خربت البصرة و قام امير الامرة (بمصر) فحكي عليه السلام حكاية طويلة ثم قال اذا جهزت الالوف و صفت الصفوف و قتل الكبش الخروف هناك يقوم الآخر و يثور الثائر و يهلك الكافر ثم يقوم القائم المأمول و الامام المجهول له الشرف و الفضل و هو من ولدك يا حسين لا ابن مثله يظهر بين الركبتين في ذر يسير (في دريسين باليين) يظهر علي الثقلين و لايترك في الارض الادنين (دمين - شرا. خ-) طوبي لمن ادرك زمانه و لحق اوانه و شهد ايامه» (نسخه بدلها از عماني است و از روي آن هم تصحيح گشت). بگفته او جزيره بني كاوان حوالي بصره است و ابر در حوالي استراباد و ديلم، قزوين و حوالي آنست آنگاه ميگويد: «مترجم گويد خروج كننده خراسان اشاره است بامراي تركمان مثل چنگيزخان و هلاكوخان و خروج كننده در گيلان اشاره است بشاه دين پناه رضوان مكان شاه اسمعيل ... لهذا حضرت فرمود كه از ماست و او را فرزند ياد كرد ... يا مراد همان خسرو خلد آشيانست يا ديگر از سلاطين عظام اولاد كرام او و چون راوي بسياري از حديث را انداخته بخصوص نميتوان حكم كرد و كشتن قوج فرزند خود را بكمان اين فقير اشاره است بشهادت شاهزاده عالي تبار صفي ميرزا ... و پادشاه ديگر كه طلب خون نمايد اشاره است بسلطنت ... شاه صفي ... چون حديث را اختصار كرده اند بعضي از وقايع بعد افتاده است اما بشارت بتعجيل ظهور صاحب الزمان ... و اتصال اين دولت دين پرور بدولت حق امام البشر از آخر حديث ظاهر است» . در كفاية المهتدي يا اربعين ميرلوحي كه بمجلسي بسيار تاخته است (ش 619گ 20 الف-30 ب) در گزارش حديث يكم دارد: «پس آنها كه دعواي علم كنند و خواهند كتابها و رسالها تأليف نمايند كه در ميان عوام شهرت كند بايد كه ذكر اخبار متضاده را وا گذارند يا توفيق بين المتضادين اگر توانند مينموده باشند و حديث شاذ ضعيف السند مرموز المتن را آلت خوشامد گفتن نسازند وانگه حضرت آخند ملا محمد باقر بن ملا مح مد تقي بن ملا مجلسي در اوايل كتابي كه در رجعت نوشته اند فرموده اند آنچه مختصر آن اينست كه دو حديث بنظر رسيد و بخاطر فاتر رسيد كه ترجمه آنرا با دوازده حديث ديگر بموقف عرض رساند». مير لوحي پس از آوردن آن دو حديث از اين رساله و ترجمه و تأويلي كه مجلسي از آندو كرده است از رهگذر ادبي و لغوي و نحوي و صرفي بر او خرده ميگيرد و ميگويد گذشته از اينكه تفسير حديث برأي ناروا است شاه اسمعيل حسيني موسوي بهادرخان از گيلان آمده و ايران را از آلايش مخالفان پاك نمود و گيلان از شهرهاي شرقي كه در آن خبر آمده نيست آنهم اين پادشاه از تبريز بوده و بسوي شيروان رفته بود. در ترجمه حديث دوم هم همين گونه خرده ها گرفت و گفت كه جزيره بني كاوان ناشناخته است و در برخي نسخه خط او «ابر» آمده و در برخي ديگر «ابرار» و چنانكه فيروزآبادي ميگويد «آبر» مانند «آمل» شهريست و ديلم هم جزء قزوين است. از عبارت «قتل الكبش الخروف» «قوچ فرزند خود را بكشد» خواسته نشده و اگر از آن كشتن شاه عباس صفي ميرزا را خواسته شده پس چرا او را شهيد ميخوانيد و نميتوان هم گفت كه شاه صفي از او خونخواهي خواسته نشده چه «يثور» از «ثوران» است نه از «ثأر» گذشته از همه اينها اينگونه تأويلها و ترجمه ها با اخبار ديگر نميسازد و ناگزير هم نيست چه «پادشاهان ما ... خواجه زاده و مولا زاده جميع پادشاهان روي زمين اند چه احتياج كسي كه دست برين گونه احاديث زند و اينطور اخبار را تأويل برين وجه كند، اگر ... بدست علماي مخالف افتد زبان بطعن علماي اماميه دراز كنند و اين معني را بهانه كرده نزد عوام خود جميع علماي شيعه را بعدم قيد و صلاح نسبت دهند» (گ 25 الف و ب) و آنها را «فضيلتي حاصل است كه غير ايشانرا ... حاصل نيست زيرا كه ايشان بدليل حديث و قرآن خواجه زاده و مولازاده جميع پادشاهان جهانند» (گ 27 الف). اين بود نمونه اي از خرده گيريهاي ميرلوحي بر همين رساله (بنگريد بآنچه درباره همين كفاية المهتدي نوشته ميشود). (محمد تقي دانش پژوه) مجلسي ضمن تأليف كتاب بحار الانوار به دو حديث برخورده است كه بظهور دولت صفوي و اتصال آن سلطنت بدولت حضرت مهدي (عج) خبر داده است لذا ترجمه آن دو حديث را با 12 حديث ديگر كه آنها نيز مشتمل بر احوال آنحضرت است در 19 رجب 1078 هـ ق، براي شاه صفي موسوي ثاني بهادر خان ساخته است. ترجمه و شرح دو حديث است كه در آنها - بنا بگفته مجلسي - از ظهور و دوام دولت صفويه خبر داده شده با دوازده حديث در احوال حضرت امام زمان عليه السلام، بنام شاه سليمان صفوي ترجمه و شرح شده. (سيد احمد اشكوري) رساله اي است مختصر مشتمل بر چهارده حديث درباره امامت و ظهور دولت كريمه قائم آل محمد (عج) و برخي تأويلات درباره پيدايش و دوام و بقاي دولت صفوي. رساله با مقدمه و حواشي و تصحيح ابوذر بيدار در 1367 شمسي چاپ شده است (وفادار مرادي) رساله اي کوتاه در ترجمه 14 حديث که دو حديث آن در باره پيش بيني پيدايش صفويه است که بنام شاه سليمان صفوي در 19 رجب 1072ق نگاشته است و 12حديث آن در علائم ظهور و احولات امام عصر (عج) و بازگشت ائمه معصومين (ع) و شيعيان آنها در آخر الزمان است و در آخر حديث چهاردهم دعاء معروف به (دعاي عهد) را آورده است. و در آخر حديث سيزدهم مدعي است که احاديث بازگشت اميرالمؤمنين (ع) متواتر است و احاديث رجعت سائر ائمه (ع) نزديک به تواتر. در باب الرجعة بحار الانوار همين احاديث را آورده و بعد از آن همين ادعا را تکرار کرده است. اين رساله ضمن رسائل اعتقادي علامه مجلسي به تحقيق سيد مهدي رجايي به چاپ رسيده است. احاديثي پيرامون بازگشت پيامبر اكرم (ص) و امامان پاك به دنيا و حكومت آن بزرگان را گرد آورده، ترجمه و شرح نموده، و آن را نوزدهم رجب 1078 به پايان برده است. اين رساله به نام شاه سليمان صفوي تاليف شده است. (سيد حسن نقيبي) رساله، ترجمه دو حديث مروي در كتاب غيبت نعماني است. حديث اول: « كاني بقوم قد خرجوا بالمشرق يطلبون الحق فلايعطونه ثم يطلبونه فلا يعطونه فاذا راو ذلك وضعوا سيوفهم علي عواتقهم الخ » . حديث دوم: « اذا قام القايم بخراسان الخ » . و دوازده حديث در احوال حضرت ولي عصر (عج) است كه در هزار بيت صورت گرفته است. مؤلف اين رساله را بنام شاه سليمان صفوي معنون نموده است. (مهدي ولايي) دوازده حديث درباره امامت و ظهور حضرت قائم عجل الله تعالي فرجه الشريف و دو حديث درباره پيدايش دولت صفويه گرد آورده و ترجمه نموده و به نام شاه سليمان صفوي نگاشته است. (غلامي مقدم) ترجمه 14 حديث است در علامت هاي ظهور كه دو حديث آن در پيشگيري پيدا شده صوفيان براي شاه سليمان صفوي (1077- 1105ق) در 19 رجب 1072ق است. «احمد منزوي» کتابي است در بيان يازده علامت از علائم قرب و نزديکي قيامت و ظهور حضرت مهدي (ع) با استناد بر روايات اهل بيت (ع)، اجمالا بدين شرح؛ علامت اول: خروج حضرت مهدي (ع) (در 37علامت)، دوم و سوم و چهارم: خسوف ثلاثه که يکي به مشرق و يکي به مغرب و سيم به جزيره عرب باشد ... ، پنجم: خروج دچال (چند فصل) ... دهم: دخان است، يازدهم: بيرون آمدن آتش ازقعر عدن و سوق خلايق به محشر (4فصل). آغاز كتاب: حمدله، صلات، اما بعد‌، چنين گويد فقير خاكسار محمد باقر بن محمد تقي مجلسي ... چون بر كافه ارباب فطنت و ذكاء و عامه اصحاب بصيرت و اعتلا ظاهر و هويداست كه لواي شكر نعمت سلسله عليه صفويه ... . انجام كتاب: ... پس دست راست بر ران راست خود سه مرتبه مي زني و هر مرتبه مي گوئي العجل العجل العجل ... و سلامه عليه و علي آبائه المعصومين الطاهرين. . [الذريعة 1/90و13/68 و 15/308 و 5/191؛ دانشگاه تهران 5/1203و 13/3251 و 11/2367 و 12/2801 و 16/120 و 16/462؛ نسخه هاي خطي فارسي 2/871؛ مرعشي 1/209و 26/27 و 37/454؛ کتابشناسي مجلسي ص 237؛ کتابخانه ملک 3/403؛ آيت الله جليلي 11؛ حضرت معصومه 1/340؛ آقا نجفي 1/209؛ كتابشناسي مجلسي 237؛ مدرسه امام عصر 1/4؛ مدرسه حجتيه ص 120؛ مدرسه فيضيه ص 7؛ ذريعه ج 1/90 - مشار - فهرست دانشگاه ج 11/2367؛ آستانه حضرت عبدالعظيم 1/267، الذريعه: 13/68؛ كتابشناسي مجلسي: 237؛ فهرست كتابخانه آيت الله مرعشي: 1/209؛ فهرست نسخه هاي خطي فارسي، منزوي: 2/871؛ مركز مطالعات و تحقيقات اسلامي 1/170؛ ادبيات تهران 2/22؛ مجلس شورا 22/48 و 37/60 و 41/245 و1/427/29؛ حضرت شاهچراغ ص 5 و 124؛ مدرسه صدر بازار1/56؛ مكتبة الزهراء ص 133؛ اصغر مهدوي 2/119؛ دائرة المعارف بزرگ 1/5؛ مشترك، 2/1021؛ ذريعه، 1/90 «اثبات رجعت» ؛ اعلام، 3/1967: مجلسي الثاني؛ طبقات، 12/95؛ صفا، 5/1471؛ نسخه ها، 2/871 «اثبات رجعت» و سخن ميرلوحي؛ مشار، 1/46، 158: دو چاپ؛ مشار، مؤلفين، 2/23: عكس؛ نشريه 5/374 ‌و 5/604 و 13/159 و 13/388؛ چهار كتابخانه مشهد ص 88؛ فهرست الفبائي آستان قدس 181؛ تراثنا س13ش2و/3 337؛ مشار فارسي 1/158؛ فهرست آستان قدس 14/386؛ آستانه حضرت عبدالعظيم 1/392؛ الهيات مشهد126/1 و 2/672 و3/888؛ کتابخانه جامع گوهرشاد 1/145 و2/557 و 3/1395؛ نشريه 5/15؛ آستان قدس 26/277؛ رايانه ملي ص 2869؛ دارالحديث ص 57 و 300؛ دانشگاه تهران 8/580؛ ميراث شهاب س9ش/2 30؛ فهرستواره منزوي 9/69 (50 نسخه) و 9/373؛ اهدائي رهبر2 اخبار/1 314؛ رايانه آستان قدس؛ فهرستواره، ج9، ص69-70 و 373؛ كتابشناسي مجلسي، ص237-240؛ دنا، ج1، ص135-138. ]

درباره اين داستان شرح حديث (يا احمد) به روش عرفاني (محمد تقي دانش پژوه) [نشريه 9/73]

شيخ شهاب الدين مي گويد وقتي جمعي دوستان از معراج از من سوال كردند و من بر آن شدم كه درين باره مطلبي بياورم و از آنجا كه « وضع اسرار با جاهل خطاست كتم معاني با عالم و عاقل خطا » . پس او بمدح مجلس عالي يعني شاه زمان مي پردازد و مي گويد بدين زمان مي شود آنچه گفت گفت. لذا برين منظور بر آن ميشود كه اسرار نهاني را باز گويد و براي اينمطلب مسأله رسالت و نبوت را پيش مي كشد باحل اين مسأله به بحث معراج و اينكه معراج چيست مي پردازد و او اين سفر نفساني را با جملاتي كه پيغمبر گفته شرح و توضيح مي دهد. «عبدالله انوار» همان كه اكثرا از ابن سينا دانسته اند و نسخه هاي آن بسيار است. آغاز كتاب: بسمله، سپاس خداوند آسمان و زمين را و ستايش دهنده جان و دين را ودرود بر پيغمبر برگزيده او. انجام كتاب: و از رمزهاي اين كلمات جز عالم ذوق نيابد و استغفر و الله عن الخطاء و الزلل قولا و فكراً و الحمدلله رب العالمين.

رسالة يبحث فيها عن عويصة الجبر و التفويض. (انصاري محمد باقر) [شيخ علي حيدر 1/375]