جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

كتاب«أسرار الصلاة» در بيان اسرار اين عبادت بى‌بديل است كه با صبغه‌اى روايى، به زبان عربی، توسط آیت الله جوادی آملی در سال ۱۴۱۴ ق و در يك جلد تأليف گرديده و داراى نكاتى مهم و باارزش با توجهى ويژه به روايات معصومين عليهم السلام در اين زمينه مى‌باشد. كتاب‌هايى با همين اسم، توسط بزرگانى مانند شهید ثانی و امام خمینی (ره) و... نيز وجود دارد كه هر كدام از ويژگى خاصى برخوردارند. كتاب، داراى يك مدخل است كه توضيحاتى پيرامون سر و نيز جايگاه نماز را در بر گرفته است، سپس در سه بخش اسرار مقدمات نماز، اسرار اجزاى نماز و اسرار تعقيبات نماز به بيان توضيحات قابل توجهى پرداخته است. اسرار تكبيره الاحرام، اسرار نيت، سر قرائت، سر قيام و سر قنوت هم اجزايى هستند كه در بخش دوم به طور خاص بحث شده‌اند. مؤلف، در مدخل كتاب ابتدا اشاره به روايتى معروف در باره نماز دارد كه مى‌فرمايد: «إن قبلت قبل ما سواها و إن ردت رد ما سواها». بعد اسرار نماز را ستون اسرار دين مى‌داند كه رسيدن به آن اسرار باعث پى بردن به اسرار ساير عبادات خواهد بود و اين غايت تلاش و مجاهدت يك عارف است كه به اسرار آنچه كه عمود دين است پى برده و آن را مشاهده نمايد. ← معنای سر ايشان در ادامه وارد بحث ادبى كلمه «سر» شده و آن را در مقابل علن معرفى مى‌كند; چنان‌كه غیب در مقابل شهادت است. البته خود سر هم به دو صورت سر بحت و سر مقيد است; چنان‌كه غيب هم به دو صورت مقيد و مطلق مى‌باشد. مؤلف اضافه مى‌كند با اينكه سر به لحاظ مفهومى، روشن است و نيازمند تفسير نيست اما به لحاظ كنه در نهايت خفا مى‌باشد. ← اثبات سر داشتن هر چیز سر داشتن نماز هم دو دليل دارد كه بيان گرديده است. اما سر داشتن هر چيزى به دو حالت قابل اثبات است: يا دليل عقلى مشفوع به دليل نقلى دارد يا دليل نقلى مؤيد با دليل عقلى. ايشان در ادامه همين بحث را در دو مقام مذكور تعقيب مى‌نمايند. آيات ۵۲ اعراف، ۱۲۳ هود، ۲۱ حجر، ۷ منافقون و ۹۶ نحل، آياتى هستند كه در قسمت دلايل نقلى بدانها اشاره شده است. مؤلف، در پايان مقدمه به دسته بندى مطالب مذكور در آن پرداخته كه از شيوه‌هاى جالب وى در آثار گوناگونش مى‌باشد. ← سر نماز نماز، داراى حكمت، سر و آدابى است كما اينكه ساير عبادات نيز از اين سه مؤلفه برخوردارند، اما در نماز، حکمت، در نهايت عروج و نجات از جزع و زبونى مى‌باشد وادب آن بازگشت به اوصاف نمازگزار دارد; اعم از حضور قلب، خشوع، مواظبت از التفات به غير معبود و... اما سر نماز غير از اينهاست. آداب نماز مقدمه‌اى است براى رسيدن به اسرار نماز، زيرا اسرار نماز براى غير شخص داراى ضمير طاهر و صفاى باطن و قلب سليم ميسر نمى‌گردد. قرآن نيز اشاره مى‌نمايد به اينكه لا يمسه إلا المطهرون. براى نيل به باطن نماز و شهود غيب آن، بايد تناسبى بين شاهد و مشهود باشد، زيرا شخص محجوب در نشئه‌اى است كه دست‌رسى به ما فوق خود ندارد; يعنى حس، آنچه را خيال مشاهده مى‌كند نمى‌بيند و خيال هم آنچه را كه براى عقل قابل مشاهده است ملاحظه نمى‌كند. ← سر وضو ايشان بعد از بيان توضيحاتى راجع به سر و برداشتى كه بزرگان از اين واژه در باره نماز داشته‌اند، به روايت ابو جعفر احمد بن محمد بن خالد برقی از امام صادق علیه السلام اشاره مى‌كند كه از امیر المؤمنین علیه السلام ادعيه وضو را نقل كرده و هر جمله‌اش داراى مضامين عالى و كم نظيرى مى‌باشد. مؤلف مى‌گويد: اينكه گفته شده از هر قطره وضو ملكى خلق مى‌شود، نه در مورد هر وضو گيرنده و دعاى وضو خوانى است بلكه وضو گيرنده‌اى مانند علی بن ابی طالب با آن زبان علوى كه دعاهاى علوى بخواند، باعث خلق ملك از قطره وضو مى‌گردد. ايشان، براى اثبات باطن‌دار بودن وضو به روايتى ديگر استناد كرده‌اند كه موضوعش آمدن يك شخص يهودى به نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله و سؤالش از چند مسئله، از جمله وضو مى‌باشد; پيامبر صلى الله عليه و آله نيز در جوابش سر وضو را در شستن تك تك اعضا بيان نمودند. اين حديث در جلد دوم وسائل آمده و مضمونش در رابطه با مكرى است كه شيطان لعين در مورد حضرت آدم علیه السلام به كار برد و حضرت با وضو از آن خلاص گرديد مى‌باشد. ايشان در ذيل احاديث مطرح شده، جملاتى را تحت عنوان فقه الحدیث آورده‌اند كه در راستاى بيان باطن و مفهوم احاديث است. وجود كامل براى وضو و آب در عرش و جريان آب از چشمه صاد كه نام يكى از سوره‌هاى قرآن هم مى‌باشد، از نكته‌هاى بازگو شده توسط مؤلف در اين قسمت مى‌باشند. ← سر تیمم ايشان، به مناسبت به بيان اسرار طهارت ترابیه يا همان تیمم نيز پرداخته و آن را اظهار تذلل در مقابل عزت محضه و تخضع در ساحت كبرياى صرف و تخشع در نزد قدرت مطلقه دانسته‌اند. ورود به صله‌هاى خمسه كه هر يك در بيان سر يكى از اجزاى نماز است، بعد از اين توضيحات شروع شده است. ← سر تكبيرات اولين صله، در اسرار تكبيرات افتتاحيه مى‌باشد. مؤلف، مى‌فرمايد: صورت نماز يكى است و همه نمازگزاران در آن اشتراك دارند اما سيره و سيرت آن متفاوت مى‌باشد كه اين تفاوت باعث تفاوت نمازگزاران مى‌شود. مؤيد اين كلام روايت نبوى است كه مى‌فرمايد:«إن الرجلين من أمتي يقومان في الصلاة و ركوعهما و سجودهما واحد و أن ما بين صلاتيهما مثل ما بين السماء و الأرض»، اين نشان‌گر تفاوت ماهوى در نمازهايى است كه افراد با درجات مختلف اقامه مى‌نمايند‌. روايت بعدى كه از امام موسی بن جعفر علیه السلام است، در بيان علت تكبيرات افتتاحيه مى‌باشد كه ما مضمون آن را نقل مى‌كنيم; حضرت مى‌فرمايد: پيامبر صلى الله عليه و آله وقتى به معراج مى‌رفت هفت حجاب را از سر راهش برداشت كه با رفع هر حجابى تكبيرى گفت و خداوند بدين وسيله او را به منتهاى كرامت نايل نمود. اين روايت نيز همان گونه كه ملاحظه مى‌شود بيان‌گر سرى از اسرار تكبيرات است. ← انواع حجاب مؤلف، در اين‌جا بحثى را راجع به انواع حجاب مطرح نموده‌اند كه عبارتند از: حجاب نورانی و حجاب ظلمانى كه حجاب ظلمانی همان موجود مادى و متعلقاتش است و حجاب نورانى آن موجود نورى است كه نور قاهرى دارد و مانع ادراكش يا ادراك ما ورائش مى‌گردد. سالك نيز وقتى از ماده بالاتر رفت و از موجود نورى متعالى‌تر گرديد، ادراك آن حجاب برايش ميسر مى‌گردد. تكبيرات هفت‌گانه آغاز نماز براى خرق حجاب‌هاى طولى هستند كه سالك را به مولاى خود نزديك مى‌گردانند. البته اين حال مختص پيامبر صلى الله عليه و آله نبوده و چنين حالاتى نيز فقط در معراج قابل تصور نيستند كما اينكه روايت جابر بن عبد الله انصاری از امير المؤمنين عليه السلام بر اين مضمون دلالت واضحى دارد. اين روايت در جلد ۵ جامع احادیث الشیعه آمده است. مؤلف، در فقه الحديث اين روايت اوصاف جماليه خداوند را عين اوصاف جلاليه مى‌داند و مى‌فرمايد: با اينكه تكبير از اوصاف ثبوتيه جماليه است، لكن بازگشتش به اوصاف سلبى جلاليه مى‌باشد، زيرا تكبير، تنزيه خداوند از اوصاف ممكن است. ايشان به اسرار ديگرى با استناد به روايات ديگر در باره تكبيرات هفت‌گانه افتتاحيه اشاره كرده و آنها را غير منافى با آنچه ذكر شد مى‌دانند. ← سر نيت ابتدا، در اين صله، مفهوم نیت بازگو شده است; به اين صورت كه منظور از نيت، قصد عنوان، مانند صلاة ظهر يا عصر يا مانند اداى دين در امر معاملى نيست كما اينكه مراد، قصد وجه مثل وجوب يا استحباب نيز نمى‌باشد بلكه مراد، خصوص قصد قربت به خداوند سبحان مى‌باشد، زيرا اين قصد، مدار بحث‌هاى عرفانى، كلامى و اخلاقى پيرامون صلاح و فلاح قلب مى‌باشد. در اين زمينه آيات و روايات زيادى رسيده است، از آن جمله آيه ۲۶۴ بقره كه مى‌فرمايد:«لا تبطلوا صدقاتكم بالمن و الأذى كالذي ينفق ماله رئاء الناس» يا آيه ۲۶۵ بقره كه مى‌فرمايد:«مثل الذين ينفقون أموالهم ابتغاء مرضات الله و تثبيتا من أنفسهم كمثل جنة بربوة أصابها وابل» و آيه ديگر كه گوياتر از اين دو آيه است، آيه ۱۶۳ و ۱۶۲ سوره انعام است كه مى‌فرمايد:«قل إن صلاتي و نسكي و محياي و مماتي لله رب العالمين لا شريك له و بذلك أمرت و أنا أول المسلمين». از روايات هم ما به يك روايت كه در كتاب ذكر شده، اشاره مى‌كنيم و آن روايت حضرت علی علیه السلام از پيامبر صلى الله عليه و آله است كه فرمود:«لا عمل إلا بنية و لا عبادة إلا بيقين و لا كرم إلا بالتقوى». نيت از ديد مؤلف به معنى قصد تقرب به خداوند سبحان است كه روح عمل بوده و عمل با آن زنده و بدون آن مرده خواهد بود; با نيت است كه عمل، صحيح گرديده و بدون آن باطل خواهد بود. براى نيت درجاتى و براى صحت مراتبى است، اگر چه در اصل امتثال مشترك مى‌باشند. ← سر قرائت آنچه در نماز معتبر است، قرائت فاتحة الکتاب و سوره است كه در دو ركعت اول معتبر بوده و در ركعت سوم و چهارم واجب نمى‌باشد. روايت مشهور از پيامبر صلى الله عليه و آله در اين زمينه چنين است:«لا صلاة إلا بفاتحة الكتاب». از اشاراتى كه به اسرار موجود در آيات قرآن، شده، آيه ۴ سوره زخرف است كه مى‌فرمايد:«إنا جعلناه قرآنا عربيا لعلكم تعقلون و إنه في أم الكتاب لدينا لعلي حكيم». مؤلف با بيان تفسير اين آيه و توجه به تك تك فقرات آن جنبه سر بودنش را روشن مى‌سازد. ايشان نظام عينى را مبتنى بر عليت و معلوليت مى‌داند و در اين رابطه به روايتى از امام على عليه السلام نيز استناد مى‌جويد و در معناى آن روايت مى‌فرمايد: هر موجودى كه وجودش عين ذاتش نباشد، معلول خواهد بود، به خاطر آنكه وجودش محض ذاتش مى‌باشد و شكى در لزوم قوى بودن علت از معلول نيست و با اين وجود بعضى از اهل معرفت گفته‌اند«بسم الله» از سوى بنده به منزله«كن» از سوى رب مى‌باشد. از ديگر مطالبى كه در مورد«بسم الله» گفته شده، اين است كه«بسم الله» به اسم اعظم از قرابتى كه سفيدى چشم به سياهى آن دارد نزديك‌تر است. پس يك نمازگزار بامعرفت كه مراعات آداب نماز را كرده و با حكمت آن آشناست، يقينا با توجهى تام اين جمله را بر زبان جارى كرده و آن را به منزله«كن» از سوى خداوند متعال مى‌شمارد. توجه به اسرارى كه در تك تك آيات سوره حمد وجود دارد، باعث عروج يك نمازگزار مى‌گردد. صيغه متكلم مع الغير بودن نعبد و نستعين از نكاتى است كه مفسران و بزرگان از علما، در مورد آن به اظهارنظرهاى باارزشى دست زده‌اند; مؤلف، نيز در اين‌جا به اين احتمال اشاره مى‌كند كه نمازگزار با اين تعبير خود را در رديف ساير عبادت كنندگان قرار مى‌دهد; چرا كه امر خداوند در آيه ۴۳ سوره بقره اين است كه:«و اركعوا مع الراكعين». اما آنچه از مجلسی اول در اين‌جا نقل شده جالب‌تر است و آن اينكه قلب و ساير اعضا و جوارح مؤمن به امام خود كه همان عقل قاهر است، اقتدا نموده‌اند، زيرا مؤمن به تنهايى جماعت است. ← سر قيام، ورکوع و سجود نماز، همان گونه كه ذكر و قولى دارد، حال و فعلى هم دارد كه هر يك از آنها داراى سرى مى‌باشند. مؤلف، مى‌گويد: همان گونه كه قبلا گفتيم براى رسيدن به اسرار نماز تنها راه، كشف صحيح و نقل معتبر مى‌باشد و عقل راهى براى پى بردن بدانها ندارد. حالات نماز، اعم از قیام و رکوع و سجود، ريشه در حالاتى دارد كه پيامبر صلى الله عليه و آله در معراج پيدا كرده; بود حضرت بعد از وضو و غسل از چشمه صاد كه قبلا به آن اشاره شد و قرآن با جمله«ص و القرآن ذي الذكر» بدان اشاره دارد، اعمالى انجام داد كه طبق نقل خود حضرت كه در دعوات راوندى آمده به اين صورت مى‌باشد:«أمرني جبرئيل أن أقرأ القرآن قائما و أن أحمده راكعا و أن أسبحه ساجدا و أن أدعوه جالسا». ← سر قنوت، تشهد و تسليم سر قنوت، تشهد و تسلیم: صله پنجم در بيان سر موارد مذكور است. مؤلف در اين‌جا مى‌فرمايد: شكى نيست كه نظام تكوين بر طاعت و هدايت استوار بوده و مجالى براى عصيان و گمراهى نيست، زيرا زمام تمام موجودات به دست خداوند و او نيز بر صراط مستقیم است و هر چيزى كه زمامش به دست صاحب صراط مستقيم باشد، ناچار هدايت شده خواهد بود; آيه ۵۶ سوره هود نيز بر آن دلالت دارد كه مى‌فرمايد:«ما من دابة إلا هو آخذ بناصيتها إن ربي على صراط مستقيم» و آنچه از گمراهى و عصيان در موجودات مشاهده مى‌شود، همگى در عالم تشریع مى‌باشد. عباداتى مانند نماز نيز براى تطابق اين دو نظام; يعنى نظام تكوين و تشريع معين گرديده‌اند و به همين جهت در نماز افعالى وجود دارد كه تمثل نظام تكوينى مى‌باشند; از جمله اين حالات قنوت است كه عبارت از ابتهال و تضرع مى‌باشد. ← اسرار تعقيبات نماز تعقیبات نماز هم داراى اسرارند كه دعا لب آنها بوده و شروع و پايان نماز با دعا نشان از حال بندگى براى خداوند سبحان دارد.

المُراقبات یا اعمال السَّنَة کتابی به زبان عربی تألیف میرزا جواد ملکی تبریزی. موضوع کتاب اخلاق مسلمانی و اصلاح ظاهر و باطن در سیر و سلوک عرفانی و دستوراتی در باب مراقبه نفس برای رسیدن به فضایل و کمالات اخلاقی برای تمام ماه‌های سال است. این کتاب نکاتی درباره برخی وقایع تاریخ اسلام، حقیقت قرآن، آداب و شرایط دعا، بعثت، غدیر، ولایت، اخلاص، اسرار حج و مباهله در خود دارد. این اثر دارای ترجمه‌های متعددی است. علامه طباطبایی صاحب تفسیر المیزان، مقدمه‌ای بر این کتاب نوشته است. میرزا جواد ملکی تبریزی انگیزه خود در تالیف این کتاب را تلاش و کوشش سالک برای تصحیح شرایط باطنی اصلاح اخلاق و تقویت ایمان حقیقی ذکر کرده است. ویژگی‌ مهم کتاب المراقبات این است که دستورات‌اش برای مراقبت و سیر و سلوک جنبۀ همگانی دارد و بکار عارف و عامی می‌آید، و اعمالی برای همه روزهای سال لحاظ شده و آثار آن را با توجه به این مراقبت بازگو نموده است. علامه طباطبایی در مقدمه‌ خود بر این کتاب، آن را بهترین کتابی می‌داند که درباره عبودیت و تقرب و مراقبت نوشته شده است. در این اثر مقدّمه‌ای کوتاه درباره دعا و راز و نیاز آمده است و دوازده فصل به ازاء دوازده ماه سال و یک خاتمه و همچنین آثار و برکات روحی و معنوی آنها توضیح داده شده است. ابواب کتاب: - مقدمه: در بیان تأمّل در نعمت‌ها و توجه به اصلاح قلب و مغفرت و مناجات با حق تعالی. - فصل اول: در بیان مراقبت‌های ماه محرم، و یادآوری مصائب امام حسین(ع) و اعمال دهۀ اول. - فصل دوم: در بیان مراقبت‌های ماه صفر، و زیارت اربعین، و پیامبر(ص) و امام حسن(ع). - فصل سوم: در بیان مراقبت‌های ماه ربیع الاول، و ولادت پیامبر اسلام(ص)، و شهادت امام حسن عسکری(ع)، و آغاز امامت امام زمان(عج)، و ازدواج پیامبر(ص) و حضرت خدیجه(س)، و اسامی پیامبر(ص)، عید و آداب آن. - فصل چهارم: در بیان مراقبت‌های ربیع الثانی و ولادت امام حسن عسکری(ع). - فصل پنجم: در بیان مراقبت‌های جمادی الاولی، و ولادت امام سجاد(ع). - فصل ششم: در بیان مراقبت‌های جمادی‌الآخر، و ایام فاطمیه و فضایل ایشان. - فصل هفتم: در بیان مراقبت‌های ماه رجب، معنای ماه حرام، و اعمال شب اول و دعاها، شب لیلةالرغائب و اعمال آن، و فضیلت روزه در این ماه و صدقه بجای روزه. و نکاتی در باب اخلاص و ریا، نماز سلمان، ولادت امام علی(ع) و بعثت و اعمال عید مبعث. - فصل هشتم: در بیان مراقبت‌های ماه شعبان، و مناجات شعبانیه، و فضیلت روزۀ آن، ولادت امام حسین(ع)، نیمه شعبان و فضیلت شب آن، ولادت امام زمان و توسّل به ایشان و فضیلت دعای کمیل، محاسبه نفس و طلب رحمت از صاحب آن روز، و اعمال آخر شعبان. - فصل نهم: در بیان مراقبت‌های ماه رمضان، مراتب روزه، و اقسام روزه‌داران، خطبۀ پیامبر(ص) در این ماه، و توسعۀ، و شرح مضامین دعاهایی که از امامان شیعه(ع) وارد شده. همچنین حقیقت قرآن و تدبّر در قرآن و آثار آن، راز مستجاب نشدن دعاها و حسن ظن به خدا، اختیار اوقات و اماکن شریف برای دعا و تحصیل حال رقّت و گریه، افطار و اقسام آن، و اهتمام برای درک شب قدر و فضیلت آن، اعمال شب قدر، و دعای شب بیست و هفتم و اعمال شب آخر ماه رمضان، خدا حافظی با این ماه. و همچنین در بیان مراقبت شب عید فطر، و فضیلت آن و اعمال شب عید و فطریه و احکام آن. - فصل دهم: در بیان مراقبت‌های ماه شوّال، و اعمال روز عید و متذکر شدن به حال امام زمان و مراقبت روز عید و قرائت دعاهای آن، و بیان ماه شوّال و اعمال آن. - فصل یازدهم: در بیان مراقبت‌های ماه ذی القعدة، و روزۀ آن، و عمل شب نیمۀ آن و روز دحو الارض و شرافت آن و اسرار اعمال و مناسک حج. فراهم کردن سفر حج و برگرفتن توشۀ سفر، و رعایت رفیق و امیر حاجّ، و آداب زیارت پیامبر اسلام(ص) و توقف در مقابل ضریح او، و زیارت ائمه بقیع. - فصل دوازدهم: در بیان مراقبت‌های ماه ذی‌الحجة، فضیلت دهۀ اول آن و دعاهای پنج‌گانه که به حضرت عیسی(ع) هدیه شده، و اعمالی که در دهۀ اول آمده و اعمال شب و روز عرفه و زیارت امام حسین(ع). اعمال شب و روز عید قربان و آداب رفتن به نماز عید، در فضیلت و اعمال روز عید غدیر، در معنای ولایت و حقیقت آن و بیان زیارت جامعه، شرح روز عید غدیر، و خطبه غدیر، صلوات مخصوص و روایات امام رضا(ع) در فضیلت این روز و معنی ولایت مطلقه و حقیقت آن. همچنین منزلت روز مباهله، و اعمال این روز و نزول سوره انسان در شأن اهل بیت(ع). - خاتمه: در بیان بجا آوردن اعمال به قدر امکان، و اجتناب از غرور، و وظایف بنده در صورت قادر نبودن بر انجام اعمال، و اهتمام در تحصیل اخلاص، و توجه به معانی و باطن عبادت و مناجات مؤلف با خداوند.

کتاب الأربعون حديثا تالیف حضرت آیت‌الله العظمی امام خمینی (قده) است که توسط محمد غروی به عربی برگردانده شده است. موضوع اصلی کتاب شرح چهل حدیث اخلاقی است ؛ این کتاب نیز ، چون سایر مؤلفات امام خمینی ، کتابی است که از مطالب اخلاق علمی و عملی، و قواعد فلسفی و حکمی، و اصول عرفانی ، و ظرایف حدیثی و روایی، و لطایف تفسیری و قرآنی، مشحون می‌باشد، و این مطلب از انتخاب عناوین چهل حدیثی که مؤلف برگزیده است، بخوبی استفاده می‌گردد. حدیث اول کتاب را در باب جهاد با نفس قرار داده است که مهمترین مساله، عرفان عملی است و سایر احادیث آن بیانگر منازل سیر و سلوک سالکان الی الله است مانند تفکر ، توکل ، خوف و رجا ، صبر ، توبه ، ذکر ، اخلاص ، شکر و توحید . مؤلف در جلد دوم معارف عمیقی را در باب «شرط قبولی اعمال ولایت است»، و معرفت حق تعالی و اسماء و صفات او، و طریق معرفت حق تعالی و اولی الامر ، و عدم شناخت حقیقی حق تعالی و حضرت رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و ائمه علیهم‌السّلام و مؤمنین ، بیان فرموده است، که در کتب اخلاقی دیده نمی‌شود و یا کمتر دیده می‌شود. امام خمینی سال‌ها در حوزه علمیه قم در درس‌های اخلاق و سیر و سلوک و عرفان نظری شرکت کرده است، کتاب منازل السائرین الی الله تالیف عارف بالله محقق کامل خواجه عبدالله انصاری را در روزهای تعطیلی در محضر استاد عارف میرزا محمد علی شاه آبادی از ابتدا تا انتها تلمذ نموده است. این کتاب از مهمترین کتب اخلاق عملی و سیر و سلوک عرفانی است و از کتب سطح بالای درس اخلاق است.حضرت امام خمینی (قده) در سیر و سلوک و بیان مطالب اخلاق عملی از خواجه عبدالله انصاری و کتاب منازل السائرین بسیار متاثر بوده است و در کتاب اربعین حدیث در پاره‌ای موارد به بیان نظرات خواجه عبدالله انصاری پرداخته است، که به عنوان نمونه به بعضی از آنها ذیلا اشاره می‌کنیم: مؤلف در باب توکل و معنای آن می‌نویسد: «صاحب منازل السائرین فرماید «التوکل کلة الامر کله الی مالکه و التعویل علی وکالته» یعنی...» و در باب تفویض می‌فرماید: «خواجه فرماید: التفویض الطف اشارة و اوسع معنی من التوکل ثم قال: التوکل شعبة منه» .در باب صبر می‌فرماید: «عارف محقق مشهور در منازل السائرین فرماید: صبر نگاهداری نفس است از شکایت بر جزع مستور» و در فصل فرق بین منزل تفکر و تذکر می‌نگارد: «جناب خواجه عبدالله فرماید: التذکر فوق التفکر فان التفکر طلب و التذکر وجود» این کتاب مشتمل بر یک مقدمه و چهل باب و یک خاتمه و دعا و ختام است. مؤلف در ابتدای باب اول طرق روایی خود را با اتصال سلسله سند بیان می‌کند و در سایر ابواب با سند متصل، اسانید روایات را ذکر می‌کند، سپس متون احادیث را ذکر می‌نماید، پس از آن به ترجمه ی حدیث می‌پردازد و بعد از آن به شرح حدیث می‌پردازد، آنگاه مطالب مناسب با حدیث را تحت فصولی بیان می‌کند. ۱. حدیث اول: در جهاد نفس . ۲. حدیث دوم: در ریا و شرح آن. ۳. حدیث سوم: در عجب و شرح و تعریف آن. ۴. حدیث چهارم: در باب کبر و معنی آن است. ۵. حدیث پنجم: در باب حسد و تعریف آن. ۶. حدیث ششم: در باب حب دنیا و شرح آن. ۷. حدیث هفتم: در باب غضب و شرح آن. ۸. حدیث هشتم: در باب عصبیت و نخوت و شرح آن. ۹. حدیث نهم: در باب نفاق و شرح آن. ۱۰. حدیث دهم: در باب هوای نفس و طول امل و شرح آن. ۱۱. حدیث یازدهم: در باب فطرت و شرح آن. ۱۲. حدیث دوازدهم: در باب تفکر و شرح آن و معانی قلب . ۱۳. حدیث سیزدهم: در باب توکل و شرح آن.۱۴. حدیث چهاردهم: در باب خوف و رجاء و شرح آنها. ۱۵. حدیث پانزدهم: در باب امتحان و آزمایش مؤمنین و شرح آن. ۱۶. حدیث شانزدهم: در باب صبر و شرح آن. ۱۷. حدیث هفدهم: در باب توبه و شرح آن و بیان حقیقت توبه. ۱۸. حدیث هجدهم: در باب ذکر خدا و شرح آن و احاطه ی قیومی حق تعالی. ۱۹. حدیث نوزدهم: در باب غیبت و شرح آن. ۲۰. حدیث بیستم: در باب اخلاص و شرح آن. ۲۱. حدیث بیست و یکم: در باب شکر و شرح آن. ۲۲. حدیث بیست و دوم: در باب کراهت از مرگ و شرح آن. ۲۳. حدیث بیست و سوم: در باب اصناف طالبان علم و شرح آن. ۲۴. حدیث بیست و چهارم: در باب اقسام علم و شرح آن. ۲۵. حدیث بیست و پنجم: در باب وسواس و شرح آن. ۲۶. حدیث بیست و ششم: در باب فضیلت علم. ۲۷. حدیث بیست و هفتم: در باب عبادت و حضور قلب و شرح آنها. ۲۸. حدیث بیست و هشتم: در باب لقاء الله و شرح آن. ۲۹.حدیث بیست و نهم: در باب وصیت حضرت رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به امیرالمؤمنین علیه‌السّلام و شرح آن. ۳۰. حدیث سی‌ام: در باب اقسام قلوب و شرح آن. ۳۱. حدیث سی و یکم: در باب عدم شناخت حقیقی خداوند و حضرت رسول صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و ائمه علیهم‌السّلام و مؤمنین و شرح آنها. ۳۲. حدیث سی و دوم: در باب یقین، حرص و رضا و شرح آنها. ۳۳. حدیث سی و سوم: در باب ولایت شرط قبولی اعمال و شرح آن. ۳۴. حدیث سی و چهارم: در باب حال مؤمن نزد خدای متعال و شرح آن. ۳۵. حدیث سی و پنجم: در باب معرفت حق تعالی و اسماء او. ۳۶. حدیث سی و ششم: در باب معرفت حق تعالی و صفات او و شرح آن. ۳۷. حدیث سی و هفتم: در باب طریق معرفت حق تعالی و اولی الامر و شرح آن. ۳۸. حدیث سی و هشتم: در این که خداوند آدم را به صورت خود آفرید و شرح آن. ۳۹. حدیث سی و نهم: در باب خیر و شر و شرح آن. ۴۰. حدیث چهلم: در باب حقیقت توحید و شرح آن. خاتمه: در بیان ترغیب به معارف الهی در قرآن و سنت .

کتاب شریف «اسرار الصلاة» نوشته‌ای است از عارف کامل و عالم عامل مرحوم میرزا جواد آقا ملکی تبریزی است، اصل کتاب به زبان عربی است و آقای رضا رجب زاده آن را به فارسی برگردانده است. موضوع کتاب همان طور که از اسم آن پیداست، در بیان رموز و اسرار نماز است و در سر هر یک از اعمال و آداب نماز، مطالب ارزنده‌ای را به خواننده ارائه می‌دهد.هر چند تبویب و فصل بندی کتاب بصورت حرفه‌ای انجام نگرفته و قسمتی از فصول آن شماره گذاری نشده است، اما با نگاهی کلی می‌توان دریافت که کتاب در سه بخش تدوین شده است.بخش اول: در مقدمات نماز . بخش دوم: در مقارنات و حقیقت نماز.بخش سوم: در تعقیبات نماز . ← بخش اول بخش اول در بیان بعضی از اسرار طهارت که مشتمل بر دو باب و چندین فصل است. باب اول: در اشاره به آنچه که عاقل را از تفکر در حقیقت طهارت لازم می‌آید. باب دوم: در آداب تخلی ، که دارای فصول متعددی است. فصل اول: در آداب ظاهری آن، چه واجب چه مستحب . فصل دوم: در عبرت و تفکر در این امر.فصل سوم: در وضو که دارای دو باب است. باب اول: در بیان بعضی از آداب ظاهری آن.باب دوم: در فضیلت مسواک زدن و فوائد و کیفیت و اوقات آن. فصل چهارم: در تیامن . فصل پنجم: در آداب دعا . فصل ششم: در عبرت هنگام رؤیت آب و استعمال آن. فصل هفتم: در بیان موارد وجوب وضو . فصل هشتم: در بیان غسل و حکمت آن.فصل نهم: در بیان حمام . فصل دهم: در گرفتن ناخن . فصل یازدهم: در گذاشتن ریش و گرفتن شارب . فصل دوازدهم: در بیان عطر زدن. فصل سیزدهم: در بیان تیمم . فصل چهاردهم: در بیان لباس پوشیدن. فصل پانزدهم: در مستحبات لباس پوشیدن. فصل شانزدهم: در بیان اوقات. فصل هفدهم: در اهتمام به اوقات شریفه . فصل هجدهم: در مکان نمازگزار . فصل نوزدهم: در آداب ظاهری مسجد . ← بخش دوم بخش دوم در خود نماز ، و دارای فصول متعددی است. فصل اول: در معنای نماز.فصل دوم: در بیان آیاتی که گویای این حقیقت است که مقصود از نماز تنها اعمال ظاهری آن نیست. فصل سوم: در بیان بعضی از آنچه از نماز معصومین علیهم‌السّلام رسیده است. فصل چهارم: در بیان احوالی که نماز بواسطه آن کامل می‌شود. فصل پنجم: در بیان رو به قبله نمودن.فصل ششم: در بیان لزوم خوف و فضیلت آن. فصل هفتم: در علاج خوف. فصل هشتم: در بیان خوف از سوء خاتمه کار انسان . فصل نهم: در بیان رجاء و امیدواری و حقیقت آن. فصل دهم: در اسباب رجاء و امیدواری. فصل یازدهم: درباره ی قیام. فصل دوازدهم: درباره ی نیت . فصل سیزدهم: در اذان و اقامه . فصل چهاردهم: در بعضی از اخبار شهادت بر ولایت و امارت مؤمنین برای علی بن ابیطالب علیه السلام. فصل پانزدهم: در حکم اذان و اقامه.فصل شانزدهم: استحباب با وضو بودن در اذان و اقامه. فصل هفدهم: در عبرت‌های اذان و اقامه. فصل هجدهم: در حقیقت نماز (این فصل گسترده‌ترین فصل کتاب است که از تکبیرات تا سلام بحث می‌کند). ← بخش سوم بخش سوم در تعقیبات نماز است.

کتاب " سر الاسراء شرح حدیث معراج همراه با ترجمه فارسی" به قلم آیت الله علي سعادت پرور است. این اثر در واقع حاصل بخشی از جلسات اخلاقی، عرفانی علامه طباطبایی است که طی آن با عنایتی ویژه، حدیث معراج را یک دوره از آغاز تا پایان شرح کرده و نکاتی ارزشمند در شرح جملات آن بیان داشته‏ اند، که این نکات بدون نقل مستقیم از آن بزرگوار، در جای جای این شرح متبلور است. در این اثر 4 جلدی، افزون بر متن عربی «سرالاسراء» موارد زیر اعمال شده است: ترجمه کل اثر به فارسی، اعراب‏ گذاری متن عربی آیات و روایات، کنترل مدارک و منابع و افزودن منابع و ماخذ تکمیلی در پاورقی، فهرست موضوعی مباحث عربی و فارسی به صورت جداگانه و ... ناگفته نماند که بخشی از جلد نخست «سرالاسراء» پیش از این با نام «سیری به سوی انسانیت» منتشر شد و قرار بود که کل مجموعه در 5 جلد نشر شود، که بنا به دلایلی از ادامه آن خودداری و مجدداً اقدام به ترجمه کل اثر گردید. "جلد اول" شامل فصل اول (توکل و رضا به داده خدا) تا فصل دوازدهم (نکوهش خودآرایی با جامه نرم و مذمت تن پروری) است.

کتاب " سر الاسراء شرح حدیث معراج همراه با ترجمه فارسی" به قلم آیت الله علي سعادت پرور است. این اثر در واقع حاصل بخشی از جلسات اخلاقی، عرفانی علامه طباطبایی است که طی آن با عنایتی ویژه، حدیث معراج را یک دوره از آغاز تا پایان شرح کرده و نکاتی ارزشمند در شرح جملات آن بیان داشته‏ اند، که این نکات بدون نقل مستقیم از آن بزرگوار، در جای جای این شرح متبلور است. در این اثر 4 جلدی، افزون بر متن عربی «سرالاسراء» موارد زیر اعمال شده است: ترجمه کل اثر به فارسی، اعراب‏ گذاری متن عربی آیات و روایات، کنترل مدارک و منابع و افزودن منابع و ماخذ تکمیلی در پاورقی، فهرست موضوعی مباحث عربی و فارسی به صورت جداگانه و ... ناگفته نماند که بخشی از جلد نخست «سرالاسراء» پیش از این با نام «سیری به سوی انسانیت» منتشر شد و قرار بود که کل مجموعه در 5 جلد نشر شود، که بنا به دلایلی از ادامه آن خودداری و مجدداً اقدام به ترجمه کل اثر گردید. "جلد دوم" شامل فصل سیزدهم (دشمنی با دنیا و دوستی با آخرت) تا فصل نوزدهم (مقام زاهدان امت) است.

التنبيهات العلية على وظائف الصلاة القلبية يعنى بيدارگرى‌هاى برتر در باب وظيفه‌هاى قلبى نماز، از آثار سودمند محقق و فقيه شيعى قرن دهم؛ شيخ زين‌الدين بن نورالدين على بن احمد عاملى جبعى، معروف به شهيد ثانى (جبع 911- 966 استانبول) است كه در آن، نويسنده، آداب و اسرار اخلاقى و عرفانى نماز را توضيح داده است. شهيد ثانى در اثر حاضر به كتاب مصباح الشريعة و مفتاح الحقيقة منسوب به امام جعفر صادق (علیه السلام) توجه فراوان كرده و در موارد متعددى مطالب و رواياتى از آن ذكر و همچنين به كتاب احياء علوم الدين نوشته غزالى عنايت كرده و مطالبى از آن آورده است. نويسنده ريا را يكى از مواردى شمرده كه با صحت نماز منافات دارد

این کتاب با روشی بدیع و به دور از پیش داوری، در مجموعه منسجم به شرح و تفسیر فرازهای این حدیث که بالغ بر 200 فراز است، نخست آیات و روایات متناسب با فراز مورد بحث را ذکر کرده و در پایان هر فراز - در موارد مورد نیاز - با بیان مختصر به رفع اشکال یا جمع بین احادیث باب پرداخته است و بدین ترتیب، عمده مشکلاتی را که موجب سردرگمی طالبان می‏گردد، پاسخ داده و فضای منحصر به فرد علمی و عملی را فراهم آورده است که هم خواننده در اثر جذابیت خاص مجلس گفت و گوی حضرت حق با برگزیده‏ ترین بنده خود، به سوی عمل به مضامین این حدیث ناب جذب می‏گردد و هم مشکلات علمی خود را که در راه سیر و سلوک الی الله برای سالکان پیش می‏ آید، حل شده می‏بیند. این اثر در واقع حاصل بخشی از جلسات اخلاقی، عرفانی علامه طباطبایی است که طی آن با عنایتی ویژه، حدیث معراج را یک دوره از آغاز تا پایان شرح کرده و نکاتی ارزشمند در شرح جملات آن بیان داشته‏ اند، که این نکات بدون نقل مستقیم از آن بزرگوار، در جای جای این شرح متبلور است. كتاب سرالاسراء در دو جلد و سي و هشت فصل تنظيم شده است كه هر جلد داراي نوزده فصل است. هر فصل با توجه به فقرات به چند قسم تقسيم و عنوان گذاري شده است. در ذيل هر عنواني به تناسب، آيات و روايات مندرج شده و در پايان هر عنوان توضيحاتي از مرحوم مؤلف در جمع بندي آيات و روايات و ارتباط آيات و روايات با فقره مورد بحثِ حديث معراج كه در صدر عنوان آمده، مطرح شده، در مجموعه كتاب 1450 آيه قرآن و 2800 حديث و فقراتي از ادعيه در ذيل 270 جمله حديث معراج مورد استفاده قرار گرفته است. جلد دوم به شرح مطالب ذیل می پردازد: ورع خشوع سکوت کسب روزی حلال عطای الهی علم و عمل