جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع این پژوهش روایات اسباب النزول در تفسیر گرانقدر " المیزان فی تفسیر القرآن " اثر علامه محمد حسین طباطبایی است . این پژوهش در صدد آن است تا با تفکر و تدبر در آن اثر گرانبها به اهداف ذیل دست یابد . معنا ، مفهوم و اهمیت اسباب النزول ، نقش آن ها در فهم آیات قرآنی ، عیوب روایات اسباب النزول و همچنین ملاک ها و معیارهای پذیرش آن روایات از دیدگاه علامه طباطبایی . روش این تحقیق با توجه به امکانات و یافته های تحقیق روش توصیفی ، تحلیلی است . و محقق در این پژوهش به نتایج زیر دست پیدا می کند . اسباب النزول به معنای موجبات و علل نازل شدن است و در اصطلاح عبارت است از : رخدادی که در زمان بعثت روی داده و به خاطر آن و پس از آن ، آیه ، آیات یا سوره ای نازل شده است . آگاهی و وقوف به روایات اسباب النزول نقش مهمی در فهم مدلول و مفهوم آیات قرآنی دارد ، زیرا علم به سبب مقدمه و زمینه ی علم به مسبب می باشد . ولی اینگونه روایات مانند سایر آثار مأثور از گزند مشکلاتی چون جعل ، تحریف ، نقل به معنا و ... مصون نبوده و همین امور سبب بی اعتباری آن ها می گردد و عمده ی عیوب روایات اسباب النزول که در " المیزان " مطرح شده است عبارت است از : ضعف سند ، جعلی بودن ، اجتهاد راوی ، تعارض با قرآن ، سنت ، عقل ، زمان و مکان نزول و تعارض در متن روایات ، تطبیق بر مصداق ، نقل به معنا و ناسازگاری روایات با پیوستگی آیات . با توجه به مشکلات مذکور علامه طباطبایی برای پذیرش روایات ملاک ها و معیارهایی مد نظر قرار داده است که عبارتند از : صحت سند و تأیید با روایات دیگر ، موافقت روایت با زمان نزول و وقایع تاریخی ، انطباق روایت با آیه ، مساعدت با دلایل عقلی و عدم اخلال به پیوستگی آیات . در پایان پیشنهاد می گردد که موضوعاتی چون محکم و متشابه ، ناسخ و منسوخ و ... به صورت تحلیلی در تفسیر المیزان مورد بحث و بررسی قرار گیرد . پژوهشگر در انجام این تحقیق با مشکلات و محدودیت هایی چون عدم وجود منابع کافی و تخصصی و تکراری بودن مطالب در این زمینه روبرو بوده است .

به آیات مدنی در سور مکی و آیات مکی در سور مدنی اصطلاحاً «آیات مستثنی» گفته می شود. از جمله سوره های قرآنی که گفته شده دارای آیات مستثنی هستند، سوره های مکی انعام و اسراء است. برخی با توجه به روایات ضعیف و نادرست این آیات را استثنا کرده اند در این مقاله سعی می شود چنین روایاتی بررسی شوند.در این مقاله با استفاده از ادله و شواهد درون متنی و برون متنی، ابتدا یکپارچگی نزول این دو سوره، سپس با اقامه دلایلی تاریخی وتطبیق آنها با محتوا و سیاق آیات و روایاتِ ترتیبِ نزول، زمان و مکان نزول سوره ها در مکه اثبات می شود.

قرآن کریم دارای آیات تاریخی فراوانی است که، توجه به تاریخ عصر جاهلی و شناخت شرایط عصر نزول و حوادث صدر اسلام در فهم و تفسیر بسیاری از آیات آن از ضرورت و اهمیت فراوانی برخوردار است. در واقع، آگاهی از تاریخ که قرآن به گونه ای اشاره وار از آن یاد کرده، موجب روشنی مفاهیم آیات مربوط به این نوع می گردد؛ شناخت آداب و رسوم مختلف عصر جاهلی مانند آداب و رسوم عبادی و مناسک حج، آداب و رسوم اجتماعی و خانوادگی و آداب و رسوم اقتصادی و تجاری در فهم و تفسیر آیات مرتبط با آن نقش دارد. آن سان که آگاهی از تاریخ عصر نزول نیز نقش مهمی در حل تناقض ظاهری آیات، رفع ابهام از چهره آیات، شناخت آیات مکی و مد نی و ترتیب نزول، و شناخت احکام ثابت و متغیر و ناسخ و منسوخ دارد. به گو نه ای که در بسیاری از موارد، بدون اطلاع از تاریخ، فهم و تفسیر آیات، ناممکن می گردد یا مفاد آنها در هاله ای از ابهام باقی می ماند.