جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این مقاله تفصیل این قول هیدگر است که «آزادی بنیاد علت و دلیل است». مفهوم آزادی مفهومی کلیدی در دوره‌ای از اندیشة هیدگر است که او خود آنرا «متافیزیک دازین» خوانده است. آزادی به نزد وی در وهلة نخست نه مسأله‌ای سیاسی و نه صورتی از علیت است، بلکه اصلی وجود‌شناختی است، پاسخی است به این پرسش که گشودگی عالم بر دازین از چه راهی ممکن می‌شود و چرا چیز‌ها برای انسان پرسش برانگیز می‌شوند و جستجوی او برای یافتن علت و دلیل بر چه بنیادی استوار است. آزادی «بنیاد» فکر کردن با دلیل و استدلال و شکل دادن به ساختار تجربه به مدد دلایل و علل است. هیدگر برای دست یافتن به این بنیاد با فهم پیشینی دازین از وجود شروع می‌کند که شرطِ امکان برقراری نسبت با دیگر موجودات است. اما خودِ امکان فهم ماتقدم وجود موکول به تعالی (برگذشتن) از همة موجودات است. در تعالی جستن، دازین از موجودات برمی‌گذرد و به سمت تمامیت آنها که عالم باشد، می‌رود. خصوصیت اساسی عالم از بهرِ (Umwillen) است. میان از بهرِ که خصوصیت اولیة عالم است و در عالم بودن و آزادی دازین بهم‌بستگی درونی وجود دارد.

مفهوم کنش در اندیشۀ هیدگر با فهم و طرح‌افکنی امکان‌ها مرتبط است. طرح‌هایی که دازاین (چونان آنجای وجود) پیش‌می‌افکند، تداعی‌گر طرح (plot) در روایت هستند. گرچه روایت از اصطلاحات هیدگری نیست، برخی مفسران براساس مفاهیم تاریخمندی و زمانمندی دازاین، برداشت روایت‌گرایانه‌ای از اندیشۀ وی داشته‌اند. در این نوشتار بر تفسیری متمایز که مدعی روایتمندی بنیادین دازاین است، متمرکز می‌شویم و ارتباط آن با کنش را بررسی می‌نماییم. فرضیۀ اصلی ما این است که میان کنشمندی و روایتمندی دازاین، وابستگی متقابل و دوری هرمنوتیکی وجود دارد و هردو به‌جهت مساوقت با فهم و طرح‌افکنی، در بنیاد و ساختار اگزیستانسیال دازاین هم‌سرچشمه‌اند. هدف این بحث این است که نشان دهیم چگونه نحوۀ روایت و تفسیر ما از زندگی و فهم خویش، می‌تواند تعیین کنندۀ نوع کنش‌های ما باشد. تحلیل این تأثیر، نقش مهمی در فهم ما از نحوۀ اثرگذاری انواع روایات از جمله داستان‌ها، فیلم‌ها، نقدها و ... بر رفتار و خودفهمی ما دارد. درخواهیم یافت که فهم ما از موقعیت و امکان‌هایی که داریم، نوع کنش ما را شکل می‌دهند و هر کنش به‌منزلۀ فهم، گستره‌ای از امکان‌ها را می‌گشاید که در غیرآن صورت بر ما فروبسته می‌ماند؛ این دور پیوسته ادامه دارد و عالم ما را می‌گسترد.

این مجموعه دربردارنده‌ی چهار رساله، یک ترجمه و سه تالیف است. متن ترجمه شده مربوط است به رساله‌ای از "مارتین هایدگر" با عنوان "پایان فلسفه و وظیفه‌ی تفکر". این رساله نوعی بازخوانی و بازسازی درباره‌ی پرسش از وجود و زمان است. در این رساله، نگارنده خاطرنشان می‌سازد، "پایان فلسفه به معنای آغاز تمدن جهانی مبتنی بر تفکر و اندیشه‌ی اروپای غربی است. اما آیا پایان فلسفه در مفهوم بسط و ظهور آن به صورت علوم جدید، تحقق تمام و کمال همه‌ی امکاناتی است که در تفکر فلسفی قرار داشت؟ بنابراین وظیفه‌ی تفکر، صرف‌نظر کردن از تفکر پیشین به قصد و جهت تعیین موضوع برای تفکر بعدی خواهد بود". رساله‌ی دوم با عنوان "کدام فلسفه؟ کدام تطبیق؟"، کاوش کوتاهی است در باب فلسفه‌ی تطبیقی و مقایسه‌ای اجمالی در باب ویژگی‌های فلسفه‌ی غرب و فلسفه‌ی اسلامی. رساله‌ی شوم بنیان متافیزیکی زندگی"، تحلیلی آنتولوژیک از حقیقت زندگی است. راهی که می‌کوشد متافیزیک و زندگی را به یک دیگر نزدیک کند به گونه‌ای که نه متافیزیک، منحل در زندگی شود و نه زندگی منحل در متافیزیک و در انتها، آخرین رساله، بخشی از یک رساله‌ی مبسوط با عنوان "انفعال فرهنگی" است که تحلیلی است انتقادی از وضعیت فرهنگ و نسبت تاملات کاربردی و تئوریک آن در جامعه‌ی کنونی ما با نگاهی تازه در باب ماهیت فرهنگ.