جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫مرگ مغزي به‌معناي توقف غيرقابل برگشت کليه فعاليت‌هاي مغز مي‌باشد. توسعه دانش پزشکي موجب گرديده که اعضاي بدن مبتلايان به مرگ مغزي، براي نجات جان بيماران، قابل استفاده گردد. اين موضوع، مسايل نويني را پديد مي‌آورد که نيازمند تبيين احکام شرعي آن مي‌باشد. پژوهش حاضر با استفاده از روش کتابخانه‌اي به بررسي پديده مرگ مغزي و مسأله پيوند اعضا، در فقه اسلامي پرداخته است. از نظر دانش پزشکي، انسان مبتلا به مرگ مغزي، بر اساس معيارهاي باليني و معاينات پزشکي، مرده محسوب مي‌شود؛ در نتيجه، مهم‌ترين منبع دريافت عضو براي درمان بيماران نيازمند به پيوند عضو، فراهم مي‌شود. اما مرگ و حيات، از مفاهيم عرفي است، و تشخيص مرگ و زندگي از حيث مصداق نيز با عرف است. عرف، کسي را که قلب و دستگاه تنفس او، حتي با کمک وسايل پزشکي، فعال باشد، زنده مي‌داند؛ پس هر کاري که موجب انقطاع روح از بدن او قبل از موعد مقرر آن شود، قتل نفس بوده، و عامل آن در صورت عمد، قصاص مي‌گردد، و در صورت شبه‌عمد يا خطا محکوم به پرداخت ديه مي‌شود. و اما پيوند اعضا داراي مسايل متعددي است؛ عضوي که در اثر حادثه قطع شده، پيوند آن از نظر شرعي، نوعي درمان است و جايز مي‌باشد. اما درباره پيوند عضوي که در اثر قصاص يا اجراي حد شرعي، قطع گرديده، فقها نظرات گوناگوني را ابراز نموده‌اند. درباره پيوند عضو از انسان زنده به انسان زنده ديگر، دو نکته مهم مورد تأکيد فقها بوده است؛ اول آن‌که قطع اعضاي رئيسه از انسان زنده جايز نيست؛ و دوم آن‌که قطع عضو اگر موجب تذليل دهنده آن عضو باشد، جايز نيست. در غير اين دو مورد، پيوند عضو جايز است. البته پيوند عضو انسان مسلمان به کافر در صورتي جايز دانسته شده که موجب تقويت کفار نباشد. همچنين پيوند اعضاي حيوانات به انسان، و پيوند عضو ميت مسلمان براي نجات نفس محترمه جايز است.

توضیح کتاب: مروری بر مؤلفه‌های مهم فلسفه اخلاق از منظر فلسفه غرب است. در ابتدای کتاب حاضر به تبیین جایگاه عقل در مسایل اخلاقی پرداخته شده و پس از آن برخی از قواعد اخلاقی و نظریات رایج در اخلاق با رویکردی فلسفی بیان شده است. در همین زمینه نویسنده به مسایلی مانند: برداشت حداقلی از اخلاق، چالش‌های نسبیت‌گرایی فرهنگی، ذهنیت‌گرایی در اخلاق، مبتنی بودن اخلاق بر دین، خودگرایی روان‌شناختی، خودگرایی اخلاقی، نظریات سودگرایانه در این زمینه، مطلق بودن قواعد اخلاقی، زنانه‌نگری مسایل اخلاقی، رویکرد فضیلت‌گرایانه در این زمینه، لوازم حکم اخلاقی، نظریه اخلاقی رضایت‌بخشی و اندیشه قرارداد اجتماعی اشاره نموده دیدگاه ایمانوئل کانت را در مورد کرامت انسان و حرمت اشخاص بیان کرده است. وی نوع نگرش فلاسفه و اندیشمندان غرب را در مورد ماهیت و مبانی عقلی اخلاق منعکس کرده و رویکردهای فوق‌الذکر را در این موضوع، مورد شرح و تفسیر اجمالی قرار داده است.

‫در اين پژوهش، ابتدا ديدگاه اماميه مبني بر وجوب لطف براي خداوند به منظور اهميت دادن به بندگان خدا و نجات آنان ونيز مناقشات اشاعره در اين زمينه مطرح گرديده و دلايل اماميه مبني بر وجوب لطف و دلايل اشاعره در انکار آن، با توجه به مسأله حسن و قبح عقلي و شرعي و دلايل عقلي و نقلي مبتني بر اثبات و انکار قاعده لطف به صورت جداگانه و در قالب علم کلام تجزيه و تحليل شده است. نويسنده در چهار فصل، ابعاد مختلف موضوع را بررسي کرده و به تبيين مفاد قاعده لطف پرداخته است. فصل اول، علاوه برتعريف علم کلام، اهميت و مباحث مهم مطرح شده در اين علم و نيز ترسيم تاريخچه آن؛ به معرفي اجمالي شيعه و اشاعره، مفهوم قاعده لطف در لغت، اصطلاح و مفهوم اين قاعده نزد اشاعره و اماميه اشاره کرده است. فصل دوم، به شرح و بررسي قاعده لطف و اقسام آن، رابطه اين قاعده با حسن و قبح عقلي و نيزديدگاه‌هاي برخي از علماي اشاعره و اماميه در مورد مفاد قاعده مذکور اختصاص دارد. رابطه اختيار و تکليف انسان با قاعده لطف و شروط اين قاعده نزد اشاعره، از ديگر مباحث اين فصل مي‌باشد. در فصل سوم، دلايل اماميه مبني بر وجوب لطف و دلايل اشاعره در انکار آن به صورت مبسوط بيان گرديده و استناد آنان به دلايل عقلي، نقلي و براهين قرآني و روايي اين قاعده مطرح شده است. در فصل چهارم، ابتدا قاعده لطف از منظر برخي از متکلمان بزرگ شيعه، مانند شيخ مفيد، شيخ طوسي، علامه حلي، شهيد ثاني، سيدمرتضي و نيزاستدلال آنان در وجوب لطف در بعثت انبياي الهي و نياز به امامت مطرح گرديده و در ادامه، برخي از شبهه هاي مربوط به قاعده مذکور و موارد جريان آن در امور مختلف ديني، مانند وجوب نصب امام براي هدايت امت اشاره شده است. پاسخ به ديدگاه‌هاي اشاعره مبني برانکار قاعده لطف پايان بخش اين فصل مي‌باشد.