جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده مبحث تحلیل مفهوم معرفت (the analysis of knowledge)بخشی از مباحث معرفت شناسی است که در کتب مربوط به آن بطور مستقل مورد بررسی قرار می گیرد. در چنین تحلیلی،معرفت شناسان با رویکرد تحلیلی به دنبال شرایط لازم و کافی (necessary and sufficient conditions) هستند تا مفهوم معرفت را با آنها بشناسانند.درواقع این تلاش ها پاسخی است به دو سوال زیر: 1)آیا هر مورد محتملی که دارای شرایط مفروض باشد،معرفت محسوب می شود؟ 2)آیا هرمورد محتملی که معرفت به شمار می رود دارای این شرایط هست؟ پاسخ به سوال نخست یافتن شرایط کافی و جواب سوال دوم شرایط لازم معرفت را دراختیار ما می نهد.تعریفی که در این باب از دیرزمان مطرح بوده است همان تعریفی است که از گفته های سقراط و کتب افلاطون بدست می آید.این تعریف به خاطر سه بخشی بودن آن،به تعریف سه جزئی (tripartite definition) مشهور شده است.باور،صدق و توجیه مولفه های این تعریف سنتی(classic) را تشکیل می دهند.این تعریف سه جزئی با مقاله چالش برانگیز گتیه به نقد کشیده شد.نقض های گتیه کفایت(sufficiency)این تعریف سه جزئی را زیرسوال بردند. معرفت شناسان برای فرار از شکاکیت تلاش های زیادی کرده اند تا به این نقض ها پاسخ گویند.در این رساله به برخی از این تلاش ها اشاره می کنیم. در سنت فلسفی خودمان هم می توان معادل هایی برای این تعریف سه جزئی پیدا کرد.البته در این مقایسه تلاش کرده ایم تفاوت پارادایم ها و رویکردها را مدنظرداشته باشیم.در تاریخ فلسفه اسلامی از فارابی به بعد کتاب های منطقی با تقسیم علم(تصورلابشرط مقسمی) به تصور(تصور لابشرط قسمی) و تصدیق (تصور به شرط حکم)آغاز می شود.دربخشی از این رساله با بیان دیدگاههایی درباب واقع نمایی تصورات،تمایز تصور تصدیق را به چالش کشیده ایم. ما از دو راه پی به واقع می بریم، از راه تصور و از راه تصدیق . تعاریف در محدوده ی تصورات مطرح می شوند و برهان در حیطه ی تصدیق واقع می شود. از میان حدود ارزشمندترین آنها " حدتام " است . حد تام تلاشی است برای رسیدن به واقع، آنگونه که هست . تمایز میان تصدیق و تصور در حد تام روشن نیست . آنگونه که فیلسوفان ما تصور را تعریف می کنند ، آن را از هرگونه ارتباطی با واقع تهی می کنند ولی حد تام کاملا ناظر به واقع است . هدف از تعریف اولا و بالذات کسب صورت عقلی معرف است به گونه ای که با حقیقت خارجی

صراط مستقیم،در حدود 45 آیه قرآن به کار رفته و یکی از این آیات،آیه ششم سوره فاتحه الکتاب:»اهدنا الصراط المستقیم«است که مسلمانان،آن را روزانه حداقل 10بار در نمازهای خود قرائت می کنند.این تعبیر در قرآن،به چه معنا،به کار رفته است؟ویژگی های آن چیست؟مصادیق آن کدامند؟آرای دانشمندان مسلمان در این باره چیست؟نهایت آن که اصطلاح صراط مستقیم مسلمانان را به چه نوع رفتاری نسبت به دیگر ادیان رهنمون می سازد؟ در مقاله پیش رو سعی شده تا حد امکان،به پرسش های بالا و هم چنین برخی ابهامات در مورد صراط مستقیم،با تکیه بر مطالعه کتابخانه ای پرداخته شود.

دین اسلام غیر از صورت ظاهری، احکام باطنی هم دارد و شریعت با آنکه علم به ظاهر است، مانع تحصیل علم باطنی همچون طریقت و حقیقت نمی شود؛ زیرا رابطة ظاهر و باطن، رابطه ای حقیقی است نه تصنّعی و ساختگی و باطن، اعمال ظاهری را هدایت و تغذیه می کند، چنان که «ایمان» مستلزم اعمال باطنی قلب است و «نیّت» اصل و روح همة اعمال است و سیّد حیدر آملی شریعت و فروع خمسة آن مانند نماز، روزه، حج، زکات و جهاد را در مراتب سه گانه شریعت، طریقت و حقیقت اثبات می کند و مانند عرفای دیگری همچون رشید الدّین میبدی در کشف الأسرار و ابوسعید ابی الخیر برای اثبات این پیوند به این حدیث رسول الله استناد می نماید: «الشَّرِیعَةُ أَقوَالِی وَ الطَّرِیقَةُ أَفعَالِی وَ الحَقِیقَةُ أَحوَالِی...». به همین دلیل، عرفا هماهنگی سلوک عارف با قرآن و احادیث را از اصول اساسی سلوک می دانند.

در این پایان نامه شکر از دیدگاه قرآن و حدیث مورد بررسی قرار گرفته است. در ابتدا مفهوم شکر وحقیقت آن آورده شده است. سپس، تفاوت شکر، حمد،ثنا و مدح و آیات مربوط به شکر و فضلیت شکر بیان شده است. دیدگاههای مختلف درباره شکر، انواع شکر،مراتب شکر، آثار شکر، سجده از جنبه های مختلف و درپایان نمونه هایی از شاکرین برجسته و شکر در دعاهای مختلف مطرح شده است.

«ذکر» در اصطلاح معارف اسلامی به معنای یادآوری خداوند به قلب و زبان است. «یاد خدا»سرچشمه قدرت روحی و معنوی انسان است و قرآن کریم، در مواضع متعدد، مسلمانان را به این امر مهم فراخوانده است تا از آثار و برکات آن برخوردار گردند؛همچنین از آفات فراموشی خدا و نسیان و غفلت از ذکرالهی، آنان را سخت پرهیز داده است، تا از زیانها ودشواریهای گوناگون ناشی از آن در امور دنیوی واخروی به دور مانند. هدف از این تحقیق، بازشناسی دقیق ذکر، ابعاد، آثار و مراتب آن است تا بتوان ذاکران حقیقی را چنانکه باید و شاید، شناخت، و بویژه طرزتلقی مسلمانان را از ذکر و ذاکران در عصر حاضرتصحیح و اصلاح نمود. برای این منظور، 500 پرسشنامه در میان فرهنگیان شیعی و سنی شهرستان تربت جام توزیع شد که پاسخهای گویا و نمودارهای روشنی از آنهادر فصل ششم تجزیه و تحلیل گردیده است

در این پایان نامه صفات متقین و پرهیزگاران ازدیدگاه اسلام و قرآن کریم مورد بررسی قرار گرفته ونتیجه گیری شده است که: باتوجه به اینکه در دنیای معاصر اکثر انسانها از معنویات دوری گزیده و بیشترجلب مادیات و فناوری و صنعت و تمدن فریبنده شده اند. توجه به معنویات از ضرورتهای زندگی است.آشنایی با تقواپیشگان و صفات و خصوصیات آنها وتلاش برای تخلق بشر معاصر به آن صفات وخصوصیات تنها راه نجات و آرامش است.

رساله حاضر تلاشی است در جهت احیای یکی از اصیل ترین مفاهیم سیاسی اسلام یعنی مفهوم اهل الحلّ و العقد که ساختار حکومت اسلامی، بدون آن فاقد مشروعیت و مقبولیت است. در اولین بخش این رساله، با بهره گیری از آثار صاحبنظران زبان عربی به بررسی زوایای لغوی و مدلولات ناشی از آن پرداخته و جوانب اصطلاحی آن را از نظر قرآن و سنت بیان نموده و سپس تعاریف و نظرات علمای پیشین و معاصر را نیز ذکر کرده است. در بخش دوم به تبیین اصطلاح قرآنی (اولو الأمر) و ارتباط آن با (اهل حلّ و عقد) در پرتو آراء و تفاسیر صاحبنظران و مفسران اهل سنت و شیعه امامیه پرادخته است. در بخش سوم هم ابتدا نمونه هایی از عملکرد عینی (اهل الحلّ و العقد) را در عرصة تاریخ صدر اسلام و با توجه به (سنت قولی و عملی) پیامبر (ص) در مقاطع گوناگون ذکر نموده و سپس نقش آنان را در عصر خلفای راشدین بیان نموده است. بخش پایانی هم موضوع انتخابات را در عرصه تشکیل حکومتهای معاصر، بررسی نموده و آن را مناسبترین بستر جهت تطبیق مفهوم اهل حلّ و عقد در قالب مجامع، مجالس، نهادهای گوناگون حکومتی و مردمی تشخیص داده است.

هدف از این پایان نامه بررسی مفهوم تفکر در قرآن مجید است لذا سعی در پاسخ یابی به سوالاتی چون در قرآن برای مفهوم اندیشیدن یک واژه بکار نرفته است و کلمات زیادی هستند که مفهوم کلی آنها اندیشیدن و فکر کردن است ولی این واژه ها چه ارتباطی با هم دارند ؟ حدود و ثغور هر کدام از اینها چیست را دارد . تحقیق حاضر که به روش کتابخانه ای انجام یافته مشتمل بر مقدمه وچهار فصل می باشد فصل اول مفهوم تفکر در علوم مختلف را در سه شاخه علم لغت ، علم منطق و روان شناسی بررسی نموده است . فصل دوم رابطه مفهوم قرآنی " تفکر" با مفاهیم هم ارز و موازی آن مانند تدبر، تذکر، علم، عقل، شعر،فقه، فهم، خیل را بررسی نموده است فصل سوم رابطه مفهوم قرآنی " تفکر" با مفاهیم متفاوت با آن مانند تفکیر، غفل،عمی، نسی، لعب، سکر و جهل را بررسی نموده است فصل چهارم زمینه ها ، آسیب ها و پیامدهای تفکر را مورد بررسی کامل قرار داده است . براساس یافته های تحقیق معنای تفکر در اصطلاح قرآن با معنای آن در لغت ، منطق و روان شناسی متفاوت است تفکر در قرآن یعنی آیه دیدن همه اشیاء جهان هستی شخص متفکر با تفکر در مخلوقات ، خدا و صفاتش را می بیند . او همیشه متذکر خداست هماند کسی که با تدبر در قرآن متذکر خداست دو مفهوم تدبر و تذکر هم ارز و موازی تفکر هستند یعنی هر شخص متدبری ، متذکر و متفکر هم هست ، هر شخص متذکری مدتبر و متفکر هم هست و هرشخص متفکری ، متدبر و متذکر هم هست نمی توان مفهوم تفکر رت بدون بررسی این دو مفهوم بررسی کرد تفکر در اصطلاح قرآن بوسیله قلب سالم انجام می شود کسی که قلبش بیمار است نمی تواند تفکر کند ولی می تواند تفکیر کند قرآن همه مخلوقات را نعمتهای الهی و زمینه های تفکر معری می کند هر شی ء دلیل بروجود خداوند و صفات اوست هر عاملی که قلب را بیمار کند ، مانع تفکر است . این عوامل را قرآن بیان نموده است لازمه تحقق تفکر ( با توجه به تعریف آن در قرآن ) ، آیه بودن اشیاء جهان هستی است . خداوند همه چیز را آیه قرار داده است تا تفکر محقق شود . پس از مرگ دیگر تفکر معنا ندارد چون دیگر اشیاء آیه چیز دیگر ینیستند همه حقایق مکشوف است .