جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

کوش نامه، با روایت جهان روایی کوش در ژانری حماسی، فرصت دیگری است برای هم ذات پنداری مخاطب و سفر به جهان قهرمان داستان برای اقامت در ژانری عرفانی. روایت کوش نامه بر اساس «جهان پردازی روایی» از دو کلان جهان تشکیل شده است که رازی شگفت دو جهان این روایت را تغییری اساسی می دهد. هنر این راز در روایت کوش نامه این چنین است که 1. ادراکی جامع از پیرنگ نهایی داستان به دست می دهد؛ 2. دو کلان جهان داستان را با همه مولفه ها از یک دیگر متمایز می کند؛ 3. باعث تغییر بافت متن می شود و، در نهایت، بستر گذر از ژانر حماسی به ژانر عرفانی را فراهم می سازد؛ 4. تفاوتی شگرف میان قهرمان داستان حماسی کوش نامه با دیگر قهرمانان حماسی شکل می دهد؛ 5. وجود و سپس گشایش این راز بستر هم ذات پنداری را هم برای مخاطب زمان خلق اثر و هم مخاطب امروزی ایجاد می کند. این جستار بر آن است تا با نظریه دیوید هرمن در باب جهان پردازی روایی در تحول پیرنگ داستان، نظریه گریگ درباره سفر به جهان روایت، و نظریه زمان روایی ژنت به بازنگری و خوانش راز روایت کوش نامه بپردازد. سرانجام، گره این روایت را دیورویی و زشت رویی کوش و تغییر آن را پیر می گشاید.

یکی از ادوار مهم و، در عین حال، کم تر شناخته شده تاریخ ادبیات فارسی در زمینه ترسل و دبیری عصر تیموری است. در این مقطع تاریخی منشیان بزرگ و نامداری چون عبدالواسع نظامی هروی، یوسف اهل، محمد علی بن جمال الاسلام، معین الدین اسفزاری، ملاحسین واعظ کاشفی، شهاب الدین عبدالله مروارید (بیانی کرمانی)، خواجه جهان، جامی، و خواندمیر ظهور کردند و آثار ارزشمند و مهمی در انشا و نامه نگاری برجای نهادند؛ آثاری که برخی از آن ها، مانند ریاض الانشاء قاوان و منشآت جامی، صرفا مجموعه منشآت دیوانی یا اخوانی کاتبان اند و گروهی نیز، مانند ترسل اسفزاری و مخزن الانشاء کاشفی، به بیان مبانی نظری دبیری و کتابت همراه با نمونه نامه ها پرداخته اند. در این مقاله، علاوه بر آشنایی با جریان کلی کتابت و دبیری در عصر تیموری و بیان موازین نظری و عملی ترسل و انشا در این عصر، به معرفی محتوایی، سبکی، و ساختاری آثار ممتاز ترسل و انشا نیز پرداخته شده است تا نمایی کلی از کتابت این دوره و میزان تقلید یا نوآوری منشیان به دست داده شود.

غیاث الدین بن همام الدین معروف به «خواندمیر»، مورخ، منشی، شاعر، و نویسنده عصر تیموری، نوه دختری «میرخواند»، مولف کتاب روضه الصفا، است. نامه نامی ترسل منشیانه ای است زیبا و خواندنی با نثری آمیخته به نظم، شامل دیباچه، نه فصل، و هر فصل شامل چندین بخش که در نسخ موجود با نام سطر و لفظ تقسیم گردید. خواندمیر این نامه ها را در چهل و شش یا چهل و هفت سالگی، یعنی 925 یا 927 قمری، زمانی که مقیم هرات بود، برای اشخاص دیوانی ـ اعم از طبقات اعلی و اشراف ـ و طبقات عمومی جامعه به مناسبت های مختلف به نگارش درآورده است. نامه نامی بر اساس شش نسخه تصحیح شده است. نسخه اساس، به شماره 3411 متعلق به کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، با قدمت بسیار، غلط کم تری داشت.نامه نامی، این اثر گران قدر، به واسطه امتیازاتی همچون شیوایی نامه ها و داشتن اطلاعاتی درباره علایم و اصطلاحات نگارشی تصحیح شد. این کتاب از منظر تاریخی نیز در روشن کردن زوایای تاریک تاریخ عصر تیموری و صفوی و نام بردن از اشخاصی همچون سلطان حسین بایقرا و فرزندان او و کمال الدین بهزاد برای پژوهشگران حائز اهمیت خاصی است.

یکی از ویژگی های سبکی مشترک در ایلیاد و ادیسه هومر و شاهنامه فردوسی کاربرد صفت های هنری است. صفت های هنری، با ارائه جزئیاتی از شخصیت ها و اشیا و مکان های داستان، ساختار توصیفی قدرتمندی را، به منظور شخصیت پردازی و تصویرسازی، به وجود می آورند. همچنین، این صفت ها، همراه با نام افراد، فرمولی را شکل می دهند که این فرمول بخشی از یک بیت را پر می کند و نقش مهمی در وزن شعر ایفا می نماید. از این رو، می توان گفت که صفت های هنری به شاعر در توصیف و روایت و موسیقی شعر و به خواننده یا شنونده در درک بهتر و دقیق تر داستان یاری می رسانند. در پژوهش پیش رو، تلاش شده، با تعریف صفت های هنری و ذکر انواع آن، تاثیر کاربرد این صفت ها در شخصیت پردازی و تصویرسازی و وزن ایلیاد و ادیسه و شاهنامه نشان داده شود.

هدف از این پژوهش شناخت ارتباط جنسیت شاعر با گزینش نوع شعر است. پژوهش حاضر با طرح این پرسش شکل گرفت که آیا خلق انواع ادبی با جنسیت شاعر ارتباط دارد؟ در جست و جوی یافتن پاسخ علمی، کوشش شد تا این موضوع از چند زاویه بررسی شود و با تلفیقی از رویکرد روان شناسی جنسیت، نقد فمینیستی، و نقد ادبی رابطه ذهن و متن ادبی مشخص و تفاوت نوع شعر مردانه از شعر زنانه تشخیص داده شود.در این زمینه شاعران حماسی و آثارشان شناسایی و سپس اطلاعاتی از زنان شاعر و اشعار آن ها گردآوری شد. بر اساس این داده ها، در دوره زمانی سده چهارم تا هشتم هجری قمری فقط مردان شعر حماسی سروده اند و بیست زن شاعر این دوره به سرودن این شیوه شعری تمایلی نداشته و نوع غنایی شعر را برگزیده اند. یافته های تحقیق تاثیر دو عامل را در تفاوت این گرایش نشان داد: 1. تاثیر علل درونی و تفاوت جنسی با منشا زیست شناختی، فیزیولوژیک، و روان شناختی؛ 2. تاثیر علل بیرونی، همچون جامعه و سنت های فرهنگی، در مناسبات زن و مرد در جامعه، شیوه رفتار، تجربه فرد، و گزینش نوع خاصی از شعر.

میراث مکتوب زردشتیان به فارسی نوگنجینه ای از آثار دینی ادبیات فارسی است که کم تر بدان توجه شده است. این متون به تدریج از سده های چهارم از بازتولید متون اوستایی و پهلوی پدید آمدند. امروزه، صدها رساله در حوزه های فقه، آیین، تفسیر، اسطوره، تاریخ، کلام، ادبیات، روایت، زبان شناسی، نجوم، و ... از دستوران کیش زردشتی برجای مانده است. کلام و مباحث کلامی، به ضرورت روابط زردشتیان و جامعه اسلامی، از دیرینه ترین موضوعات ادبیات فارسی زردشتی است. مهم ترین متن کلامی زردشتی به فارسی نو رساله علمای اسلام است. هرچند از نخستین دهه های سده نوزدهم پژوهشگران به این اثر توجه کرده اند، تاکنون شناخت درستی از بازمانده های آن صورت نگرفته است. آن چه شهرت دارد، از این رساله دو تحریر موجود است. این گفتار، با سنجش آن چه از رساله یادشده برجای مانده، در پی آن است تا بر مبنای شواهد متنی و موضوعی برای بازسازی و تدوین مجدد قطعات پراکنده و گزیده های مختلف آن پیشنهادی به دست دهد.