جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع ایمان از مهمترین موضوعاتی است که می‌تواند در وضعیت کنونی بشر به عنوان یک مأمن مطمئن در این دنیای ظلمانی برای یک دیندار مورد توجّه قرار گیرد. در تعریف ایمان ما با مکاتب مختلفی روبرو می‌شویم از امر قلبی و تصدیقی گرفته تا مکاتبی که ایمان را مجموعۀ قول وفعل و عمل می‌دانند، سنت آگوستین به عنوان یک مسیحی شناس در دوران قرون وسطای مسیحیت مشهور ومعروف گردید و در میان مکاتب مسیحی راه پولوس را ادامه داد و راهی جدید را در فلسفه مسیحیت با دید نو افلاطونی گشود در مورد ایمان قائل است که ایمان اشراقی است که از سوی خداوند بر قلب انسان گنه کار تابیده می-شود تا اورا از ظلمت گناه نجات دهد عقل در سیر ایمان آگوستینی به خدا راه گشاست ولی ایمان بر عقل مقدم است چرا که عقل بعضی آموزه‌های اساسی مسیحیت همچون تثلیث وتجسّد و.. را نمی‌پذیرد، علاوه بر اینکه آگوستین راه معرفت ایمانی را منحصر در راه شهودی می‌بیند حضرت آیت الله جوادی آملی به عنوان یک اسلام شناس ایمان را عقد قلبی می‌دانند که بین نفس انسان ویک مطلب (متعلّق ایمان )بر قرار می‌گردد که البته لازمۀ ایمان حق و صحیح در انسان راظهور این ایمان در ظاهر جوارح انسان میدانند و عقل از نظر ایشان در ایمان حضوری فعال و مقدّم بر ایمان دارد ومثل چراغ وراهنمایی است که دست انسان را در دامن وحی معصوم گذاشته وبه عنوان حجت درونی همواره در کنار مومن حاضر است ..حقیقت ایمان، رابطۀ عقل و ایمان ومتعلقات ایمان(خدا، معاد، پیامبران، ملائکه، برزخ، شفاعت...) از نظر آیت الله جوادی آملی وآگوستین مورد بررسی قرار گرفته است.واژگان کلیدی:

دین هنگامی که به صوت دینداری در می آید با تمایلات، خواسته ها، فرهنگ ها، عادات و رسوم و عادات انسان های دیندار آمیخته می شود و این امری ناگزیر است. بنابراین نیازمند به مراقبت و احیای دائمی دینداری می باشد که مبادا دین رنگ بشری به خود بگیرد. از اینرو احتمال همیشگی ورود بدعت ها، تحریف ها، منفعت جویی ها ، از بین رفتن روحیه حق گرایی و هواپرستی ها به نام دین و به نفع خود وجود دارد و از این چشم انداز دین و دینداری به انواع آسیب ها مبتلا می شود . لذا پرداختن به آسیب شناسی دین و دینداری، پرداختن به وجوه و جنبه های گوناگون و مراتب و درجات ظهور عیب و نقص در دین و دینداری است. لذا هر عملکردو تفسیر ناصحیح در مسیر دینداری در جهت آسیب پذیری دینداری خواهد بود . در رساله پیش رو با وقوف به اهمیت آسیب پذیری دینداری در قرآن کریم به بررسی برداشت ها و کارکردهایی که مرتبط با ایجاد آسیب به دینداری می باشد پرداخته خواهد شد مانند: اوامر الهی را بازیچۀ منافع و لذات کردن، ترجیح لذات غریزی بر لذات اخلاقی، تمایل محوری به جای تکلیف گرایی، خودمحوری، تحریف و در نتیجه عمل واژگونه به کتاب الهی، وجود دینداری های موسمی، رفاه زدگی در مسیر دینداری. و سپس به بیان راه کارهای قرآنی و حدیثی در این امر مهم خواهیم پرداخت . واژگان کلیدی: دین، دینداری، آسیب، مدیریت، اصلاح

این پایان‌نامه تصحیح نسخه خطی شرح و ترجمه کتاب ایمان و کفر اصول کافی است که توسط مرحوم ملاخلیل قزوینی در سال 1068 هجری نوشته شده است . وی معاصر با مرحوم فیض کاشانی و علامه مجلسی بوده و از علمای زمان خود می‌باشد. ایشان ابتدا متن حدیث را با اعراب‌گذاری کامل نوشته و سپس مشکلات آن را شرح کرده‌اند و در مرحله بعد آن را ترجمه نموده و چنانچه مواردی را لازم بوده با آیت قرآن نیز منطبق داده‌اند که در مقدمه به طور مفصل آمده است . ایشان در شرح و ترجمه ارجاعاتی به احادیثی قبل و بعد با ذکر دقیق شماره باب و حدیث می‌دهند و همچنین به کتبی نظیر شرح المقاصد، "الحجه للقرا السبعه" و ... ارجاع داده‌اند که دلالت بر مطالعه وسیع و احاطه علمی ایشان دارد. شرح و ترجمه ایشان روان و قابل استفاده عموم مردم می‌باشد و می‌توان ادعا کرد تاکنون شرح و ترجمه‌ای به این سبک و تفصیل به فارسی چاپ نشده است . گر چه جهت اختصار سلسله راویان حدیث را ذکر نکرده ولی در بعضی مورد که در مقدمه بطور کامل گفته شده ریشه‌یابی افراد و قبایل را انجام داده است . و مجموعا این شرح و ترجمه مفید و برای عموم و خواص راهگشا است .

انسان و کرامت او، دو مفهوم محوری در قرآن و عهدین و از اصلی‌ترین موضوعات این سهکتاب مقدس بعد از مسئلۀ خداشناسی به شمار می‌روند. مضامین قرآن و محتوای عهدین، جلوه‌هایی از روابط بین این دو قطب اصلی ادیان الهی را به تصویر کشیده‌اند. در این پایان‌نامه سعی بر آن است که با مبنا قرار دادن مسئلۀ کرامت انسان و کریم بودن نفس انسان به مقایسه مفاهیم قرآنی و عهدین در این قلمرو معنایی پرداخته، سپس به اشتراکاتی که میان این سه دین اصلی وجود دارد دست یابیم و جامعه‌ایی الهی را با محوریت اعجاز نبی‌اکرم(صلی الله علیه و آله)؛ یعنی قرآن کریم به تصویر کشیم. این پایان‌نامه شامل چهار فصل اصلی و یک نتیجه‌گیری مختصر در پایان آن می‌باشد و در آن از کتب مقدّس قرآن، کتب عهدین و تفاسیر و کتب مشروح هر سه دین استفاده شده است.در فصل نخست به بیان کلیات و پس از آن، در فصل دوم به بررسی لغوی و معنایی کرامت انسان و ‌‌‌اندکی به انسان‌شناسی و شیوۀ آن در سه کتاب پرداختیم. در فصل سوم، مبانی انواع کرامت‌های انسان را بررسی کرده و در فصل چهارم به بیان موانعی پرداختیم که اگر مورد ‌توجّه قرار نگیرد و عملی نشود، مانع رشد و به کارگیری کرامت انسان، چه در حیطۀ فردی و چه در حیطۀ اجتماعی ‌‌‌‌‌می‌شود. در نهایت در فصل پنجم دو لازمۀ اصلی کرامت انسان را بیان کردیم که اگر کسی بخواهد بهرۀ وافی و کافی از کرامات انسانی ببرد، نیازمند آن است. در نهایت، به‌عنوان سخن پایانی، نتیجه‌گیری بحث به‌ صورت مختصر و موجز آمده است.روش‌های اجرای این پایان نامه، مفهوم‌شناسی با رویکرد تطبیقی و مقایسه‌ای می‌باشد. در این پایان نامه از منابع کتابخانه‌ای و فیش‌های تحقیقاتی و پژوهشی استفاده شده است. از اهداف اصلی این پایان نامه، رسیدن به اشتراک میان ادیان توحیدی، جهت تقویت صلح جهانی و زندگی مسالمت‌آمیز میان پیروان ادیان الهی و سایر ملل می‌باشد. به‌سبب اینکه هر سه دین ابراهیمی‌از مصدری واحد نشأت گرفته و اختلافات، تنها میان حدود و ثغور موضوعات مختلف است و اختلافات مبنایی اگر وجود دارد، به‌سبب تحریف برخی پیروان مریض‌النفس ادیان مسیحیت و یهود صورت گرفته است؛ لذا بین این سه شریعت اشتراکات بسیاری وجود دارد و تنها با کمی‌تدبّر و تعقّل، همه‌گان می‌توانند تحت لوای قرآن، جامعۀ جهانی واحدی شکل دهند.

"انسان، دین و آزادی" مقوله‌ای است که از دیر باز مورد بحث فیلسوفان و دین‌شناسان و متفکران سیاسی و اجتماعی بوده است . آزادی در سه حوزه به شرح ذیل قابل تفکیک است . -1 آزادی به معنای اختیار در این جا اگر سخن از آزادی است سخن از اختیار انسان است . سئوال اصلی در این مقوله این است که آیا انسان دارای قدرت انتخاب و اختیار است یا خیر؟ -2 آزادی به معنای رهایی توحید و یگانه‌پرستی که روح همه ادیان الهی است نویدبخش این نوع آزادی برای انسان است . اعتقاد به توحید، رهایی از همه قیدها و بندها و زنجیرهای اسارت بتها و طاغوتها و هر آنچه غیر خداست ، در پی دارد. -3 آزادی به معنای عدم مانع این نوع آزادی بیشتر از هر چیز یک مساله اجتماعی است . سئوال اصلی این است که انسان تا چه اندازه می‌تواند در اجتماع آزادانه فعالیت کند، آنطور که می‌خواهد بیاندیشد، عقیده بورزد و عمل کند. نقطه ثقل این تحقیق، بررسی آزادی در مقوله سوم است ، اما به مقولات اول و دوم نیز کم و بیش پرداخته است . اختیار انسان از محکمات قرآن کریم به شمار می‌آید و توحید که پیام‌آورهایی انسان از قیود درونی و بیرونی است به بهترین وجه در اسلام تبیین شده است . در مقوله سوم اصل بر عدم منع است مگر در مواردی که به دلیل رعایت مصالح اجتماع، حدودی برای آزادی تعیین می‌شود در این مقوله: آزادی اندیشه، آزادی عقیده، آزادی قلم و بیان و آزادی عمل مورد بررسی قرار گرفته است .

انسان دارای سه قسم فطرت است که شامل فطرت گرایشی، قلبی و عقلی می باشد. منظور از معرفت فطری این است که قبل از این عالم، انسان در عوالم دیگری قرار داشته و در آنجا خداوند، خود را با اوصاف جمال و جلالش به او نمایانده و همه‌ی انسان‌ها وجود خداوند را به ‌عنوان پروردگار جهان تصدیق کرده‌اند. البته انسان بعد از ورود به این دنیا، جزئیات آن مواجهه را فراموش کرده است؛ اما خمیرمایه‌ی آن معرفت برای او محفوظ مانده است. عمده‌ی ادله‌ی اثبات‌گر وجود معرفت فطری، متون دینی است. هر چند برخی از اندیشمندان در صدد هستند با ارائه‌ی ادله‌ی عقلی یا عقلایی مختلف وجود فطرت در انسان را اثبات کنند ولی ظاهراً با این ادله تنها می‌توان فطرت عقلی و گرایشی را اثبات نمود. بأسا و ضرا، آیات و نشانه‌های الهی، عبادت، دعا و طلب کردن، تذکر و یادآوری به‌وسیله‌ی ذکر، ولایت و دوستی اهل بیت از جمله راه‌های تذکر به معرفت فطری است. در این پایان نامهنقش‌های ائمه از جمله نقش تعلیمی، نقش تبیینی، نقش انگیزشی (ایجاد حالت اضطرار و التجا) و رفع موانع فطرت، در تذکر به معرفت فطری مورد بررسی قرار گرفته است.

ابوعلی‌مسکویه(421-320 هجری قمری) از علماء نامدار قرن چهارم هجری است و در علوم گوناگونی بویژه اخلاق فلسفی و تاریخ صاحب‌نظر بوده است . او در ارائه آراء اخلاقی خویش به تلفیق آراء یونانی با مبادی اسلامی پرداخته است هر چند صیغهء یونانی آن بیشتر است . مسکویه هدفش از تدوین آراء اخلاقی رهنمون کردن انسان به سعادت تام اخلاقی است ، و در این جهت به بحث "نفس " و قوای آن و همچنین "فضائل و رذائل" و بحث "وسط" اهمیت بسیار می‌دهد: و در ارائه این نظرات اخلاقی بویژه"فضائل اربعه"و "وسط"از افلاطون و ارسطو متاثر است . از نکات ضعف که می‌توان بر منشور اخلاقی مسکویه، یعنی "تهذیب‌الاخلاق" گرفت این است که مسکویه آن را برای استفاده "خواص " تالیف کرده است ، لذا فهمیدن این آراء اخلاقی نیز مبتنی بر فهمیدن مقدماتی است که هر کس آنها را نمی‌داند. دیگر اینکه تفکر اخلاقی مسکویه بیشتر متوجه احوال اغنیاء است تا فقراء، اغنیایی که در امورشان اعتدال را رعایت نمی‌کنند و به افراط یا تفریط میل می‌کنند و این ویژگی، تاثیر تفکر اخلاقی یونان را بر تفکر اخلاقی مسکویه ثابت می‌کند، چنانکه این مطلب در تفکر اخلاقی یونان عموما و تفکر اخلاقی ارسطو خصوصا ریشه‌دار است . نکتهء دیگر اینکه مسکویه در تهذیب‌الاخلاق از اقسام حکمت عملی فقط تهذیب اخلاق را بیان کرده است ، و خواجه نصیر طوسی با نگارش اخلاق ناصری این ضعف را جبران کرد. فلسفهء اخلاقی مسکویه نه نظری محض است و نه عملی محض ، بلکه حد وسط آن است و هدف از آن رسیدن به بالاترین نوع از زندگی فکری و سلوک برای انسان است . مسکویه گرچه در تدوین اخلاق از بسیاری متفکران یونانی و جز آنها متاثر بوده است ، اما توانست تفکر اخلاقی منسجمی را پی‌ریزی کند، زیرا تاثرش از روی فهم و اداراک بوده است . مسکویه در بسیاری از عبارات کتاب خود در باب توافق میان فسلفهء اخلاقی یونان با اعتقاد اساسی اسلامی اصرار می‌ورزد و می‌کوشد تا حقیقت الهامی و حقیقت فلسفی را بر پایهء استدلال عقلانی با همدیگر سازش دهد، به همین جهت اندیشه‌ها و عقاید اخلاقی او برای متفکری که اساسا دینی فکر می‌کند، جز با اکراه و بی‌میلی پذیرفتنی نیست . مسکویه سعی کرده است که جنبه‌های نوافلاطونی فلسفهء اخلاقی خویش را نیرومند سازد. آراء اخلاقی او گواهی روشنی بر حسن خلق و آداب معاشرت است . کتاب تهذیب‌الاخلاق مسکویه تاکنون نیز اهمیت اخلاقی خویش را در میان دانشگاهیان و جوامع علمی به عنوان یک منشور اخلاقی حفظ کرده است ، و خواص را به آن رغبتی خاص است .

چکیده ندارد.

تحقیق و پژوهش پیرامون قرآن کریم، سنت دیرینه همه محققان مسلمان است که در پی کشف و فهم آیات الهی بوده و طالب درک عمیق‌تر از این صحیفه ربوبی‌اند. از طرف دیگر سیره‌شناسی مفسران و پی‌جوئی روش ایشان نیز از جمله تحقیقات علمی روز می‌باشد که محققان دیگری را براین امر واداشته است . تحقیق حاضر، پیوندی از دو سنت دیرینه و جدید است که کشف سیمای قرآن را در اندیشه‌ای بررسی می‌نماید که خود مظهر عالیترین درک و فهم این ودیعه‌الهی بوده ولذا دو بعد قرآن‌شناسی و سیره‌شناسی را توامان در حد بضاعتی اندک و توانی ناچیز به عهده گرفته‌است . اکنون آنچه پی‌آمد این پژوهش می‌باشد آن است که : در تمامی جنبه‌های زندگی پربرکت حضرت امام (رض) از ابعاد فقهی، فلسفی، عرفانی و اخلاقی گرفته تا عرصه‌های سیاسی اجتماعی و مبارزاتی ایشان قرآن کریم نقش تعیین کننده داشته است . گرچه حضرت امام (رض) از ابعاد فقهی، فلسفی، عرفانی و اخلاقی گرفته تا عرصه‌های سیاسی اجتماعی و مبارزاتی ایشان قرآن کریم نقش تعیین کننده داشته است . گرچه حضرت امام (رض) صاحب آثار تفسیری مدون و منضبط نمی‌باشد لیکن در بررسی قرآن، عمیق‌تر از مفسران بدین میدان گام نهاده و در طرح مباحث تفسیری خویش ، با اطلاعاتی وسیع و فراگیر و با نگرشی همه‌جانبه وارد شده است . حضرت امام در طرح مباحث تفسیری، بیش از هر چیزبه مقاصد قرآن کریم و مجرای عملی آیات نگریسته است و آن را در حیطه کلی به عنوان سنت قابل اجرای الهی مطرح نموده‌است . دراین اندیشه، اتکاء بر سنت معصومین و نگرش محققانه به ادعیه‌ایشان، در کنار تعقل و اجتهاد ترکیب موزونی است که با عشق و عرفان درهم‌آمیخته است و اسلام ناب محمدی را بعداز چهارده‌قرن با طراواتی نو، به‌صحنه اجتماعی کشانیده‌است . ولذا طرح بازگشت به قرآن و درک عمیق آیات الهی و ظهور و بروز آن در صحنه ذهن و عمل که‌از جمله تئوری‌های نهضت‌های معاصر می‌باشد توسط حضرت امام (رض) در جریان مبارزات ایشان به‌اثبات رسیده‌است .

در این رساله که تحت عنوان خدا از دیدگاه ارسطو و ابن سینا است ، تلاش شده تا نظریات این دو فیلسوف را نسبت به خدا بلحاظ تصدیقی و تصوری بیان نمائیم . در فصل اول کوشش شده تا بر زمینه های تاریخی و فلسفی که بر الهیات ارسطو تاثیر نموده ، اشاره داشته باشیم . در زمینه های تاریخی ، به ظهور و پیدایش سه گروه از فلاسفه یونانی ، یعنی فلاسفه طبیعی ، فلاسفه انسان گرا و فلاسفه الهی اشاره می شود. سپس با بیان اندیشه الهی افلاطون به اصل تمایز ماده و صورت در فلسفه ارسطو در طرح تمایز منطقی وجود و ماهیت پرداخته خواهد شد. در ادامه با اشاره به تعریف حرکت در فلسفه ارسطو بعنوان تغییر تدریجی موجود بالقوه به مو جود بالفعل ، اشکالات پارمیندس و زنون را جواب داده ، و تفسیر علت غایی ارسطو را براساس این تعریف مبتنی می نمائیم . سپس علت فاعلی ارسطویی را به علت فاعلی طبیعی و امکان ارسطوئی را امکان استعدادی معدفی می کنیم. همچنین با استفاده از اصل تمایز ماده و صورت ، دیدگاه ارسطو را در تمایز میان انیات محسوس و نامحسوس بیان می کنیم . در ادامه به تقریر برهان حرکت و ارزیابی آن پرداخته خواهد شد. پس از اثبات شرک آمیز بودن خداشناسی ارسطو ، تمام صفات خدای ارسطو را منتزع از علت غایی و انکار فاعل ایجادی می دانیم. در فصل دوم نیز پس از اشاره به تاثیرپذیری ابن سینا از منابع وحی و نظریات فلاسفه اسلامی پیش از خود ، تاثیر نظریه مساوقت وجود با تشخص را براصل تمایز وجود و ماهیت مورد تحلیل قرار داده و در ادامه اصل تمایز واجب و ممکن را بر اصل مذکور متفرع می نمائیم .در فصل سوم نیز مقایسه ای میان آرا الهی این دو فیلسوف بررسی خواهد شد.