جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

الشيعة في مصر من الإمام علي حتى الإمام الخميني از آثار ارزنده فعّال سياسى و نویسنده و روزنامه‌نگار مصرى صالح الوردانى است كه تاريخ حضور شيعه را در مصر از آغاز تا امروز به صورت اجمالى و مستند بررسى و تحليل كرده است. نویسنده در اين كتاب مباحث متعددى را بدون تقسيم به بخش و فصل ذكر كرده است. پس از مقدمه، عناوين مورد بحث در كتاب بدين‌ترتيب است: 1- تاريخ سخن مى‌گويد؛ 2- صلاح‌الدين؛ 3- باقيمانده تشيع؛ 4- شخصيت‌هاى شيعه در مصر؛ 5- شهادت‌گاه‌هاى شيعه در مصر؛ 6- مسافرت‌هاى شخصيت‌هاى شيعى؛ 7- غارت‌كردن اموال شیعیان؛ 8- عكس العمل‌هاى شيعى؛ 9- شور و نشاط شيعى؛ 10- جمعيت آل البيت؛ 11- بُهره. دانستنى است كه اين اثر از نظر زبان و ادبيات ممتاز و ستودنى است و به زبان شيواى عربى معاصر -نه عربى قديمى و سنتى- نوشته شده است. جناب صالح الوردانى از نويسندگان موفق جهان اسلام است و در اين اثر نيز قدرت ادبى ايشان به‌خوبى آشكار شده است.

یکی از نقاطی که مذهب شیعه بدان جا رسوخ کرد و در ضمیر و اندیشه مردمان آن جای گرفت، بغداد است. سابقه حضور شیعیان در عراق به زمانی برمی‌گردد که برخی از یاران علی در سپاه مدینه برای فتوحات، عازم عراق شدند. با استقرار حکومت امام علی(ع) و امام حسن(ع) در کوفه، تفکر شیعه، به بیشتر مناطق این سرزمین و ازجمله بغداد نفوذ کرد. از زمان امام جعفر صادق(ع) به بعد بیشتر ائمه معصومین ازجمله امام هفتم و امام نهم چندی در آن شهر توقف کرده و سرانجام در همان شهر امام کاظم(ع) و امام جواد(ع) به شهادت رسیدند. نحوه مدیریت شیعیان در بغداد به طورعمده به‌وسیله وکلای ائمه صورت می‌گرفت. در زمان غیبت صغری، نواب اربعه که مرجع عموم شیعیان بودند در بغداد زندگی می‌کردند و از امور سیاسی، اقتصادی و دینی آنان غافل نبودند. دانشمندان و رجال شیعه نیز از آغاز بنای بغداد در این شهر رفت‌وآمد و یا توقف کردند و به تبلیغ و هدایت سیاسی و فکری شیعیان می‌پرداختند.

کتاب شیعه در اسلام، نوشته علامه سید محمد حسین طباطبائی کتابی است که با هدف معرفی مذهب شیعه به‌خصوص برای مخاطبان غیرمسلمان نوشته شده است. در این کتاب، بسیاری از مطالب لازم برای شناخت تشیع ــ از نحوه پیدایش تاریخی، عقاید، فقه و شریعت تا لطیف‌ترین حقایق معنوی ــ به زبانی ساده و مختصر، در سه فصل کلی جمع‌آوری و بیان شده است. این کتاب به زبان فارسی بارها نشر یافته و ترجمه انگلیسی آن که توسط سید حسین نصر انجام شده است در آمریکا و اروپا منتشر شده است.

«اثبات الوصیة للإمام علی بن ابی طالب»، نوشته علی بن حسین مسعودی به زبان عربی است. این کتاب، با هدف اثبات جانشینی امامان شیعه (ع) نگاشته شده است. نویسنده بعد از اشاره به برخی روایات که بر لزوم امامت تأکید دارند به شرح مختصری از زندگی پیامبران که جانشین یکدیگر می‌ شدند پرداخته و بعد از زندگی پیامبر اسلام (ص) نیز زندگی جانشینان وی یعنی امامان دوازده‌ گانه را شرح داده است و روایاتی درباره نصوص امامت و مناقب و فضایل آنان نقل کرده است. این کتاب به طور خلاصه یک دوره تاریخ پیامبران، امامان، پادشاهان و خلفای معاصر آنان را در بر دارد. این کتاب به سبک و سیاق سایر کتب حدیثی شیعه نگاشته شده و محتوای آن از تشیع نویسنده‌ اش حکایت دارد.

الشيعة في كتاب بغية الطلب في تاريخ حلب (لابن العديم 588 - 660ق)، گزيده‌اى است با موضوع «شيعه» از كتاب «بغية الطلب في تاريخ حلب»، نوشته عمر بن احمد بن ابى‌جراده حلبى، معروف به «ابن عديم» (588 - 660ق) كه با تحقيق شيخ حسین واثقى، با نام مذكور منتشر شده است. يكى از علل بلندآوازگى ابن عديم آثار و تحقيقات وسيع وى در موضوعات مختلف علمى، ادبى، فقهى، كلامى و تاريخى است. اثر معروف او درباره تاريخ حلب در آن روزگار و پس از آن از اقبال فراوان برخوردار شد و نزدیک به همه مورخان معاصر وى و سده‌هاى بعدى از آن بهره بردند. «بغية الطلب في تاريخ حلب» كه به‌صورت 40، 30 و 10 جلدى منتشر شده، نخستين اثر در تاريخ حلب است. اين كتاب دربردارنده احوال عالمان، حاكمان، سرزمين، مردم و ديگر مسائل جغرافيايى، سياسى، علمى و مذهبى حلب است. محقق كتاب در مقدمه مى‌نويسد: «شهر حلب از بزرگ‌ترين شهرهاى اسلامى و مراكز علمى از قرن اول هجرى تا زمان حاضر بوده است. از قرن دوم، مردان بزرگى از اصحاب امام جعفر صادق(ع) در اين شهر بوده‌اند كه رجاليون آنها را توثيق و تكريم كرده‌اند، اما در قرن چهارم تشيع در حلب نقش درخشانى داشته است و مبالغه نيست اگر بگوييم در آن زمان مذهب غالب مردم، تشيع بوده؛ چراكه سيف‌الدوله اظهار تشيع مى‌كرد، لذا غالب اهل حلب شيعه شدند. محقق كتاب در مقدمه به كلامى از ابن عديم اشاره مى‌كند كه از آن استفاده مى‌شود كه تشيع تنها مذهب مردم حلب در قرن پنجم هجرى بوده است. وى سپس برخلاف اعتقاد عده‌اى كه نویسنده كتاب را شيعه مى‌دانند، وى را سنى مى‌داند و بر اين موضوع ادله‌اى نيز اقامه مى‌كند. از جمله ويژگى‌هاى اين اثر آن است كه شرح حال عده‌اى از علماى شيعه‌ى اماميه را كه شرح حال آنها سابقاً در هيچ كتاب شيعه و سنى ذكر نشده، مى‌توان در اين اثر يافت. بخش اول كتاب با ذكر اسامى 141 تن از كسانى كه در صفين با اميرالمؤنين حاضر بوده‌اند، آغاز شده است. درباره برخى افراد، تنها به نام آنها بسنده شده است. در بين اسامى مذكور، اويس قرنى، حسین بن على بن ابى‌طالب(ع) و مالك اشتر نخعى و عمار بن ياسر نيز ديده مى‌شود. نویسنده، درباره عمار مى‌نويسد: شهادت عمار تأثير عظيمى در تمييز حق از باطل داشت؛ چراكه روايات متواترى از نبى اكرم(ص) درباره قتل عمار به دست گروه باطل ذكر شده است. در بخش بعد، شرح حال 40 شخصيت از علماى شيعه حلب ذكر شده است. سپس اسامى پنج نفر از علما كه شيعه بودن آنها محتمل است، آمده است.در بخش ديگرى از كتاب با نام فوائد پراكنده، هفت مطلب درباره تشيع ذكر شده كه از آن جمله است: اقامه عزاى امام حسین(ع) در روز عاشورا در مدينه منوره، جشن روز عيد غدير در بغداد، در رؤيا ديده شدن اميرالمؤمنين توسط مرد سنى و حزن و اندوه آن حضرت درباره اسيران كربلا. بيوت بنوزهره، بنوحمدان و بنوخشاب، سه خانه‌اى است كه در كتاب به آنها اشاره شده است.آخرين بخش كتاب به اشراف و بزرگان علوى حلب به نقل از كتاب «موارد الأتحاف» عبدالرزاق كمونه حسینى، اختصاص دارد

کتاب «لماذا اخترنا مذهب الشیعة الامامیة؟» نوشته محمد رضی رضوی، كه به زبان عربی نوشته شده بیان علل و سخنان كسانی است كه در طول تاریخ به ویژه در عصر حاضر مذهب شیعه‌ اثنی عشری را پذیرفته‌ اند. نویسنده با بهره‌ گیری از كتب مختلف به این مطالب عمده پرداخته است: اسامی كسانی كه مذهب خود را رها كرده و مذهب شیعه امامیه را پذیرفته‌ اند، اسامی كسانی كه مذهب شیعه‌ امامیه را پذیرفته‌ اند اما دلایل شیعه شدن آن‌ ها را نشناختیم، و سرانجام كسانی كه مذهب شیعه‌ امامیه را پذیرفته‌ اند، اما اسامی آن‌ ها را به طور دقیق نمی‌ دانیم.

امام محمد باقر(ع) یکی از برجسته ترین دانشندان عصر خود و در تاریخ ادوار نخستین اسلام بسیار پرنفوذ بود. کتاب حاضر، نخستین توصیف نظام مند از زندگی، کارها و تعلیمات این کوکب درخشان تاریخ اولیۀ اسلام است و برای علاقه مندان به مطالعات مربوط به حقوق، تاریخ، الهیات اسلامی و نیز شیعیان امروزی بسیار سودمند است. -نویسندۀ این اثر، خانم دکتر ارزینا لالانی پژوهشگری است که درباره قرون نخستین اسلامی شیعی تحقیق می کند. او به تدریس آثار مربوط به حدیث در دانشگاه کمبریج اشتغال داشت و اکنون در مؤسسه مطالعات اسماعیلی، لندن، به تحقیق مشغول است. خانم لالانی از دانشگاه ادینبورگ درجۀ دکتری دریافت کرده است. متن انگلیسی این کتاب در آبان 1381 برندۀ جایزۀ کتاب ولایت سال جمهوری اسلامی ایران شد و خانم لالانی برای دریافت جایزه خود به ایران آمدند و در مراسمی که به این مناسبت در شهر یزد برگزارشده بود، شرکت کرد. معرفی حاضر، از محقق اسلام شناس معاصر، دکتر حامد الگار، به مناسبت انتشار ترجمه فارسی کتاب، در اختیار خواننندگان قرار می گیرد. دکتر فریدون بدره ای مترجم این اثر است. وی دارای دکترای زبانشناسی از دانشگاه تهران است. دکتر بدره ای پیش از این کتاب تاریخ و عقادی اسماعیلیه تألیف دکتر فرهاد دفتری را به فارسی ترجمه کرده بود که در 1374 ش برنده جایزه کتاب سال شد.

كتاب حاضر، درباره تاريخ زندگی ائمه(ع) و فضايل آن بزرگواران و ياران آنان نوشته شده است. این منبع از معتبرترين منابع روايى شيعه به حساب می آید که درباره زندگانى ائمه(ع) می باشد و بسيارى از منابع مهم شيعه كه به زندگانى ائمه پرداخته‌اند، اين كتاب را مستند خود قرار داده‌اند.

قصه کربلا بضمیمه قصه انتقام کتابی است درباره‌ی قیام امام حسین و پیامدهای آن که توسط علی نظری منفرد نوشته شده است. کتابی است توصیفی دربارهٔ قیام امام حسین (ع) و پیامدهای آن، بر پایهٔ پژوهش‌هایی که تاکنون انجام شده. نویسنده در مسائل مورد اختلاف، اقوال گوناگون را ذکر کرده و کمتر به ارزش‌داوری و نظر مختار خویش پرداخته است. تنظیم کتاب کم مانند است؛ بدین‌گونه که مطالب آن براساس حرکت امام حسین و اهل بیت او (ع) (از مدینه تا مدینه)، فصل بندی شده و از یکایک منازل در مسیر حرکت سخن رفته است. از این رو اطلاعاتی که در این کتاب دربارهٔ منازل ارائه شده، منظم‌تر و بیشتر از کتاب‌های مشابه آن است. نثر کتاب روان و خوشخوان است ومخاطب آن عموم مردمند. پیش‌گفتار کتاب (ص 27-36)، کوتاه و دربارهٔ شخصیت امام است. بخش اول (ص 39-556)، دربارهٔ قیام آن حضرت و بخش دوم (ص 557-695)، دربارهٔ انتقام از قاتلان اوست. عنوان های کتاب عنوان بخش اول «از مدینه تا مدینه» است و شامل یازده فصل: «در مدینه»، «از مدینه تا مکه»، «در مکه»، «از مکه تا کربلا»، «در کربلا»، «در کوفه»، «از کوفه تا شام». "در شام»، «از شام تا مدینه»، «در مدینه» و «فضیلت زیارت امام حسین علیه‌السّلام». بخش دوم با عنوان «قضیهٔ انتقام» شامل دو فصل است: «شیعیان، پس از شهادت امام حسین علیه‌السّلام» و «قیام مختار». در فصل چهارم، که به رخدادهای از مکه تا کربلا پرداخته شده، به نام 24 منزل اشاره و دربارهٔ وقایع در هر یک توضیحاتی داده شده است. اسامی این منازل عبارتند از: ابطح، تنعیم، صفاح، وادی العقیق، وادی الضفراء، ذات عرق، الحاجز من بطن الزمه، فید، اجفر، خزیمیه، شقوق، زرود، ثعلبیه، زباله، القاع، عقیقة البطن، شراف، ذو خشم، بیضه، رُهیمه، عذیب الهجانات، قطقطانیه، قصر بنی‌مقاتل و نینوا. در فصل هفتم، که دربارهٔ روانه کردن اسیران از کوفه به شام است، از بیست منزل و رخدادهای در هر یک بحث شده که اسامی آن‌ها، به جزء منزل اول که نام ندارد، عبارت است از: تکریت، مشهد النقطة، وادی النخلة، موصل، نصیبین، عین الوردة، رقه، جوسق، دعوات، حلب، قنسرین، معرّة النعمان، شیزر، کفر طالب، سیبور، حماة، حمص، بعلبک و دمشق. این کتاب پس از چند چاپ، تغییراتی بسیار جزئی و اندک در آن داده شده است و اکنون با عنوان واقعهٔ کربلا منتشر می‌شود (چاپ دوم: انتشارات جلوهٔ کمال، 1386).

این کتاب، شامل عناوین کتایهای چاپ شده فارسی و عربی درباره امام حسین (ع) و قیام او بر اساس حروف الفبا از آغاز پیدایش صـنعت چاپ تا پایان1380 هجری شمسی برابر با 1422 هجری قمری است. این کتابشناسی به طور اختصاصی به امام حسین (ع) اختصاص دارد و شامل کتب مربوط به یاران و اصحاب و شخصیت های تاریخی مرتبط با قیام عاشورا که به صورت تک نگاری نوشته شده اند ، نمی شود.