جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اساس البلاغة اثر مفسر و لغت شناس ایرانى، ابوالقاسم محمود بن عمر زمخشرى از بنيان گذاران ادبيات عرب و از متكلمان و مفسران قرن ششم هجرى است كه در موضوع لغت به زبان عربى منتشر شده است. مؤلف از آنجا كه در اصول، معتزلى مذهب بوده، در این کتاب سعى كرده است كه با توجه به جنبه ادبى، اعجاز بلاغى و لغوى قرآن را نشان دهد. کتاب متشكل از شرح حال مؤلف، مقدمه و متن است. مؤلف در تألیف کتاب از همان روش الفبايى متداول لغت‌نامه‌هاى عربى پيروى كرده است، و با توجه به حروف اصلى كلمه مرتب كرده، و در پى هر ريشه‌ى سه حرفى، مشتقات آن را آورده است. تنها تفاوتى كه این لغت‌نامه با الفباى متداول دارد آن است كه در ترتيب و توالى حروف كلمات به جاى تقديم حروف هاء بر حرف واو، حرف واو مقدم بر هاء آمده است.

کتاب متشكل از شرح حال مؤلف، مقدمه و متن است. مؤلف در تألیف کتاب از همان روش الفبايى متداول لغت‌نامه‌هاى عربى پيروى كرده است، و با توجه به حروف اصلى كلمه مرتب كرده، و در پى هر ريشه‌ى سه حرفى، مشتقات آن را آورده است. تنها تفاوتى كه این لغت‌نامه با الفباى متداول دارد آن است كه در ترتيب و توالى حروف كلمات به جاى تقديم حروف هاء بر حرف واو، حرف واو مقدم بر هاء آمده است

شرح المنظومة، تألیف حکیم حاج ملا هادی سبزواری (متوفی١٢٨٩ق)، از جمله منابع مهم در منطق و فلسفه اسلامی است. آیت‎الله حسن‎زاده آملی بر این کتاب حاشیه زده است. مقدمه و تحقیق آن نیز به قلم مسعود طالبی است. مقصود حکیم سبزوارى از این تألیف، ایجاد زمینه و دیدگاه عمومى منطقى، فلسفى و عرفانى براى ورود و فهم درس اسفار اربعه ملا صدرا بود. وى با زبردستى و مهارت خاصى موفق به‏ انجام این امر شد. هیچ کتابى پس از تألیف شرح منظومه، تاکنون نتوانسته جایگزین آن از حیث روش و مبانى گردد. حکیم متأله سبزوارى، با انگیزه تلخیص و تنظیم یک دوره موضوعات منطقى، فلسفی و عرفانى، در سال 1240ق، سرودن اشعار خود را آغاز و در سال 1260ق، به پایان برد.

کتاب حاضر شامل ترجمه متن اصلی کتاب، اثر آیت‌الله‌العظمی میرزا محمدعلی شاه‌آبادی(ره) است - كه حدود هشتاد سال پیش تألیف گردیده بود. اين اثر به عربی و در سال ۱۳۵۹ق تأليف و از سه رساله (کتاب) تشكيل شده است: - القرآن و العتره - الايمان و الرجعه - الانسان و الفطره آقای زاهد ویسی در این کتاب ضمن معرفی مختصری از آثار و احوال استاد، به ترجمه کامل متن عربی کتاب پرداخته است. شیوه کتاب چنین است که ابتدا متن کامل عربی هر سه فصل در ۱۷۰ صفحه به طور متوالی آورده شده و پس از آن ترجمه هر سه فصل کتاب، طی ۲۲۰ صفحه آمده است. همچنین شرح زندگی و آثار استاد نیز به هر دو زبان عربی و فارسی در این کتاب آمده است. این کتاب توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده است. ظاهراً تأليف اين كتاب مقدم بر كتاب شذرات بوده، چرا كه در متن شذرات (معرفه ۱۵۷) به آن اشاره شده است. اين كتاب يک بار از سوی فرزند بزرگ ايشان، آيت‌الله محمد شاه‌آبادی (ره) در سال ۱۳۸۰ق ترجمه و شرح مختصری شده و پس از انقلاب نيز توسط نهضت زنان مسلمان در سال ۱۳۶۲ش تجديد چاپ شده است. همچنين از سوی فرزند ديگر ايشان، آيت‌الله نورالله شاه‌آبادی، ترجمه و شرح شده و جناب آقای زاهد ويسی نيز اين اثر را تصحيح و ترجمه كرده و پاره‌ای ديدگاه‌های فلسفی آيت‌الله شاه‌آبادی (ره) را بررسی كرده است. هر دو كتاب در سال ۱۳۸۷ش توسط پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی منتشر شده‌اند.

عارف حکیم، آیت الله العظمی محمد علی شاه آبادی (قدس سره) به اذعان دیگر علما و عرفای معاصر از کمل عرفای قرن حاضر است و تا جایی که می دانیم، ایشان را موثرترین فرد در شکل دهی افکار حضرت امام خمینی(ره) دانسته اند که اگر همین یک سخن را بپذیریم، کفایت است از آنکه برای شناخت ایشان و افکارشان تلاش نمائیم هر چند تنها دو کتاب و سه رساله مکتوب از معظم له در دست باشد. ایشان نظریات خود را حول محور فطرت الهی انسان سامان داده اند تا جایی که به "فیلسوف فطرت" ملقب شده اند که در جای خود محل تامل و تأنی است. معروف است که حضرت امام(ره) درباره ایشان فرمودند: « من در عمر خود، روحی لطیف تر از روح مرحوم شاه آبادی ندیدم.» امام(ره) هفت سالی که مرحوم شاه آبادی در قم حضور داشتند در درس ایشان شرکت کردند و تاکید داشتند که « اگر آیت الله شاه آبادی هفتاد سال تدریس می کرد، من در محضرش حاضر می شدم، چون هر روز حرف تازه ای داشت.» عارف کامل آیت الله شاه آبادی از مبارزان دوران رضاخانی به حساب می آید، تحصن یازده ماهه معظم له در حرم حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) در اعتراض به جنایات رضاخان معروف است. در همان دوران و در ایام محرم، ایشان یک دهه منبر می روند و سخنی را سه بار، اول، وسط و انتهای منبر هر شب تکرار می کنند:« خدایا! تو شاهد و گواه باش که این مرتبه که این جمله را بگویم، در این ده شب سی مرتبه تکرار کرده ام و اتمام حجت نموده ام و برای علمای نجف، علمای قم، اصفهان و مشهد تمام نقاطی که می دانستم و توانستم هم نامه نوشته ام، و امشب هم برای آخرین مرتبه در این مجلس می گویم و آن این است که رضا خان، دست نشانده ی انگلیس است و هدفش، اعدام قرآن و اسلام است و اگر با من روحانی مبارزه می کند، نه به خاطر خود من است، بلکه به این دلیل است که من مبلغ قرآنم، به دنیا اعلام می کنم که اگر حرکت نکنید، این خبیث اسلام را از بین می برد.» اندر احوالات ایشان و درباره شخصیت جامع و کامل معظم له سخن بسیار است و مجال اندک! شذرات المعارف که گزیده های ناب اندیشه های ایشان است، به گفته شارح این کتاب یعنی فرزند ایشان، آیت الله نورالله شاه آبادی، خلاصه ای از اندیشه معظم له نیز به حساب می آید لذاست که مطالعه آن مفید فایده فراوان خواهد بود. این کتاب کوچک، که در حدود سالهای حکومت رضاخان نوشته شده است، دارای نثری مخلوط از فارسی آمیخته به عربی رایج در مجامع علمی حوزوی آن دوران است که مشابه آن را در متونی چون "اربعین حدیث" امام یا "تنبیه الامة و تنزیه الملة" مرحوم نائینی و کتب بسیار دیگر دیده ایم. بخش اول کتاب که عنوان "الشذره الأولی: توضیح مرام الإسلام فی شفاء صدور الأنام" را بر خود دارد، با طرح مساله ضعف و ذلت مسلمانان در شرایط کنونی آغاز می گردد :"مدتی است مملکت اسلام به انتشار عقاید باطله و اخلاق رذیله و افعال قبیحه مبتلاست..." و سپس اظهار تعجب می نماید که در همین حال می بینیم بسیاری از مسلمانان به طور مداوم از این وضعیت فقط اظهار تاسف می کنند، "غافل از آنکه درد را باید معالجه نمود و مذاکره مرض و تعدد آن، راه علاج نیست!" پس باید برای علاج مرض ها ابتدا آنها را شناخت. از همین رو موضوع کتاب را می توان "آسیب شناسی جامعه اسلامی و ارائه راهکارهای اصلاحی درباره آن" دانست که بخش اول یعنی آسیب شناسی به طور خلاصه بیان شده است اما در باب راهکار پیشنهادی توضیح بیشتری آمده است. بخش دوم کتاب با عنوان "الشذرة الثانیة" شامل 23 معرفت است که با توضیح ابعاد سیاسی دین آغاز می گردد و با شرح و بسط مفهوم اخوت اسلامی و ارکان و ابعاد آن ادامه می یابد.

کتاب ارزشمند الحقائق في محاسن الأخلاق؛ قرة العيون في المعارف و الحكم و يليه مصباح الأنظار اثر ملا محسن فيض كاشانى، با تحقيق محسن عقيل و به كوشش ابراهيم ميانجى، مجموعه‌اى است فراهم شده از سه كتاب پيرامون علم اخلاق و عقايد به زبان عربى است. كتاب مشتمل بر مقدمه مختصرى از محقق و سه كتاب است: «الحقائق» در شش مقاله و هر مقاله در ضمن ابواب و فصولى مطرح شده است. «قرة العيون» در دوازده مقاله و هر مقاله در پنج عنوان تنظيم شده است. هر كدام از دو كتاب مذكور مشتمل بر مقدمه و خاتمه است. «مصباح الأنظار» مشتمل بر سه بخش است.

الأربعين في أصول‌الدين، یکى از با ارزش‌ترين كتب در علم كلام به حساب مى‌آيد، چنانكه افراد متعددى به این كتاب مراجعه كرده و از مطالب این كتاب استفاده نموده و يا گاه بر بعضى از مطالب آن ايراداتى نوشته‌اند. مباحث این كتاب در 40 مسأله بيان شده است كه مؤلف هر موضوع كلامى را در مسأله‌اى بيان كرده و گاه یک مسأله از چندين فصل تشكيل مى‌شود. المسألة الاولى: حدوث عالم. مؤلف در این مسأله طى 3 مقدمه از حقيقت عالم و محدث بحث نموده و حدوث عالم را اثبات مى‌كند. المسألة الثانية: در عدم شيئيت معدوم مى‌باشد. المسألة الثالثة: در این مسأله مؤلف علم به صانع را اثبات مى‌كند. المسألة الرابعة: در این مسأله بحث مى‌شود، از قدم، بقاء، ازلى و سرمدى بودن حضرت حق. المسألة الخامسة: مسأله پنجم در مورد حقيقت حضرت حق مى‌باشد. المسألة السادسة: در این مسأله بحث شده است، از این كه آيا وجود خداوند و حقيقت او یکى است يا نه؟ المسألة السابعة: مؤلف در این مسأله از متخير نبودن حضرت حق بحث نموده است. المسألة الثامنه: این مسأله اختصاص دارد، به نفى مكان از وجود خداوند. المسألة التاسعة: در این مسأله از نفى حلول خداوند در موجودى بحث شده است. المسألة العاشرة: مؤلف در این مسأله نفى نموده است، محل بودن حضرت حق را بر موجودات. المسألة الحادية عشرة: در این مسأله كه از دو فصل تشكيل يافته، مؤلف ابتداء حقيقت قدرت را بيان كرده، سپس صفت قدرت را برای خداوند اثبات مى‌نمايد. المسألة الثانية عشرة: در این مسأله نيز طى دو فصل مؤلف اولا اثبات مى‌كند، علم را برای خداوند و سپس اثبات مى‌كند، علم حضرت حق را به تمام موجودات. المسألة الثالثة عشرة: در این مسأله مؤلف طى 3 فصل بحث مى‌كند از حقيقت اراده و مريد بودن خداوند و آراء و مذاهب مختلف را در مورد اراده بيان مى‌كند. المسألة الرابعة عشرة: در این مسأله از حيات خداوند بحث شده است. المسألة الخامسة عشرة: این مسأله در مورد زيادت صفات بر ذات مى‌باشد. المسألة السادسة عشرة: در این مسأله طى دو فصل از حقيقت ابصار و اسماع بحث شده و صفت بصر و سمع را در حضرت حق اثبات مى‌كند. المسألة السابعة عشرة: در این مسأله از حقيقت تكلم بحث شده و صفت تكلم برای حضرت حق تبارك و تعالى اثبات شده است. المسألة الثامنة عشرة: در این مسأله طى دو فصل بحث شده است، از حقيقت بقاء و اثبات شده است بقاء حضرت حق تعالى. المسألة التاسعة عشرة: در این مسأله طى 6 فصل مؤلف بحث مى‌كند، از این كه خداوند مرئى است و به شبهات معتزله در عدم امكان رؤيت حضرت حق جواب مى‌دهد. المسألة العشرون: در این مسأله كه از دو فصل تشكيل يافته، بحث شده از استحالۀ اكتناه حضرت حق تبارك و تعالى. المسألة الحادية و العشرون: در این مسأله از وحدت صانع بحث شده است. المسألة الثانية و العشرون: این مسأله اختصاص يافته است، به خلق افعال بندگان. المسألة الثالثة و العشرون: این مسأله در مورد عمومیت قدرت حضرت حق مى‌باشد. المسألة الرابعة و العشرون: این مسأله در مورد عمومیت ارادۀ حضرت حق مى‌باشد. المسألة الخامسة و العشرون: در این مسأله بحث شده است كه حسن و قبح تنها به شرع ثابت مى‌شود. المسألة السادسة و العشرون: این مسأله اثبات مى‌كند كه افعال الهى معلل به علتى نمى‌باشند. المسألة السابعة و العشرون: در اثبات جوهر فرد و بحث از جزء لا يتجزئ مى‌باشد. المسألة الثامنة و العشرون: در بيان حقيقت نفس مى‌باشد. المسألة التاسعة و العشرون: در این مسأله بحث شده است از اثبات خلاء. المسألة الثلاثون: در این مسأله كه از 7 فصل تشكيل يافته، بحث شده از اثبات معاد جسمانى و روحانى و دفع شبهات آن. المسألة الحادية و الثلاثون: در این مسأله نبوت حضرت خاتم(ص) اثبات شده است. المسألة الثانية و الثلاثون: در اثبات عصمت انبياء(ع) مى‌باشد. المسألة الثالثة و الثلاثون: در بيان افضليت ملائكه بر پيامبران و يا برعكس آن مى‌باشد. المسألة الرابعة و الثلاثون: در این مسأله از كرامات اولیاء بحث شده است. المسألة الخامسة و الثلاثون: در این مسأله طى 4 فصل بحث شده است، از ثواب و عقاب، انقطاع عذاب و خلود و به شبهات معتزله و مرجئه پاسخ داده شده است. المسألة السادسة و الثلاثون: این مسأله اختصاص يافته به انقطاع عذاب فساق. المسألة السابعة و الثلاثون: در این مسأله بحث شده است از شفاعت. المسألة الثامنة و الثلاثون: در این مسأله در مورد يقينى بودن ادلۀ لفظى بحث شده است. المسألة التاسعة و الثلاثون: در این مسأله طى 5 فصل بحث شده است از امامت، ادلۀ آن و امام بعد از پيامبر(ص). المسأله الاربعون: در این مسأله بحث شده است از مقدماتى كه مى‌شود در مطالب عقلى به آنها رجوع نمود.

«الاشارات و التنبیهات»، از مشهورترین کتاب‌های شیخ الرئیس،ابو علی سینا است که آن را در دو بخش منطق و فلسفه، به زبان عربی به رشته تحریر در آورده است. این کتاب را شاید بتوان یکی از مهم‌ترین آثار علوم عقلی دانشمندان اسلامی نیز به حساب آورد که در طول چندین قرن همواره مورد توجه علما و محققان علوم اسلامی بوده است. در وجه تسمیه این کتاب، به اشارات و تنبیهات باید گفت در هر موضوعی که بو علی مطرح می‌کند، چه در بخش منطق و چه در فلسفه، توضیحش و تکمیلش را تحت عنوان اشاره و تنبیه، می‌آورد که نام کتاب، ناظر به همین اشاره ‌ها و تنبیه هاست.

این کتاب تالیف محدث و عالم جلیل القدر جهان تشیع، شیخ ابوالقاسم جعفر بن محمد قولویه قمی معروف به ابن قولویه است موضوع کتاب كامل الزيارات مجموعه احادیث و روایات اهل بیت علیهم السلام درباره شيوۀ زيارت رسول خدا و دیگر امامان و امامزادگان و ثواب و فضلیلت آن می باشد. کامل الزیارات بارها چاپ شده است از جمله در سال ۱۳۵۶ق با مقدمه علامه امینی منتشر گردیده است. ابن قولویه در آغاز کتاب، تمام راویان آن را توثیق کرده است. این نکته به دانشمندان شیعه کمک مى کند تا به آن دسته از راویانى که در کتاب هاى رجالى، نامى ندارند و فقط در اسناد کامل الزیارات قرار گرفته اند راحتتر اعتماد کنند. کتاب کامل الزیارات شامل 843 حدیث مى باشد که در 108 باب تنظیم شده است. این کتاب یکى از ارزشمندترین مجموعه هاى حدیثى در زمینه زیارت و از منابع غنى عاشورا پژوهى مى باشد که مهمترین روایات این بخش را در خود جاى داده است. مؤلف این کتاب، انگیزه نگارش آن را این گونه بیان مى فرماید: «انگیزه من در نگارش این کتاب، تقرب به درگاه الهى و پیامبر اسلام و امام علی و حضرت فاطمه و ائمه اطهار صلوت الله علیهم اجمعین بوده و تلاش کرده ام با نشر معارف اهل بیت علیهم السلام و نقل ثواب زیارت آن بزرگواران، به جمیع اهل ایمان هدیه اى تقدیم کرده باشم». این یادگار ماندگار شیعه بیش از هزار سال است که مورد توجه محدثین و فقهاى عظیم الشأن عالم اسلام بوده و امروزه همچنان در صدر کتاب هاى درجه یک شیعه قرار دارد. بحارالانوار، مفاتیح الجنان و اکثر کتاب هاى زیارت و دعا و منابع عاشورایى از جمله آثارى هستند که از این کتاب بهره برده اند.

کتاب التبصره ابن قیم جوزی یک دوره تاریخی از خلقت آدم تا خاتم را به طور مختصر بیان می کند. از قصص انبیا تا ذکر خلفای راشدین و فضایل آنها ، از ذکر فضائل صحابه تا ذکر فضایل روزها و ماه های سال... یک دوره حدیثی-تاریخی از ابن قیم جوزی است.