جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پاسخ به سوالات ارسالي از جبل عامل است و تاليف شده به روز جمعه 23 شعبان 1239. در ديباچه از پرسنده نام برده نشده، در انجامه تاريخ نگارش آدينه 23 شعبان 1238ق آمده است. نخستين پرسش درباره آيت «فان تنازعتم في شيئ فردوه ال الله و الي الرسول و اولو الامر منكم» و واپسين پرسش: « باي شيئ يتوصل العبدالي حصول نورالمعرفة ... » شايد همان باشد كه در «فهرست كتب مشايخ: 358» رديف 300 به نام «رساله» در جواب بعض علماي جبل عامل ياد شده باشد. (احمد منزوي) آغاز كتاب: حمدله. صلاة‌. اما بعد، فيقول العبد الجاني. . الرشتي، انه قد اتت مسايل عريضه (عويصة) من جبل عامل لبعض العرفا الازكياء و يري الجواب علي الاستعجال و انا. . قال سلمه الله. قال الله فان تنازعتم في شيئ. انجام كتاب: و توجه الي المعني المراد بلطيف الاشارة لعلك [ ... ] بالمطلوب. و لاحول و لاقوة الا بالله العلي العظيم. قد فرغ من تسويدها منشيها عصر يوم الجمعة ‌الثالث و العشرين من شهر شعبان سنة 1239 [محمد علي دياني ص 86؛ دائرة المعارف بزرگ 1/359؛ نسخه پژوهي 3/109]

مختصر في اثبات ان نبينا و الائمة عليهم السلام لم يتركوا طاعة و لاندبا و لاارتكبوا مكروها بذكر ادلته من الاحاديث رساله مختصر استدلالي در بيان عصمت انبياء و ائمه عليهم السلام با استفاده از ايات و روايات است. . رساله مختصر استدلالي در بيان عصمت انبياء و ائمه عليهم السلام با استفاده از ايات و روايات است. . [شيخ علي حيدر 2/170، اهدائي رهبر 2/499]

رساله اي مختصر در اصول کلام شيعي که در پاسخ پرسشهايي که فاضل بنام <سيدمحمد> از مولف پرسيده نگاشته شده و در آن بر اصول فرقه شيخي تاکيد شده است. پاسخ به سيد محمد درباره تفسير سوره توحيد و آيه نور و درباره نبوت. از حقيقت سوره توحيد. تفسير «آيه نور» فرق ميان نبوت و ولايت. معني حديث «الله داخل في الاشياء لا كدخول شييء في شييء» (مهدي ولائي) سيد محمد مزبور در نامه خويش سؤالاتي از نامبرده كرده و او پاسخ داده است. از جمله: تفسير سوره اخلاص. آيه نور و برخي از مسائل كلامي و فلسفي مانند: «الفرق بين النبوة و الولاية، ما الوجه في تعدد المشية، ما وجه اختصاص لفظ الله و الرحمن به تعالي، ما الفرق بين الاسم والصفة، ما معني اعرفوا الله بالله، ما معني اتحاد العاقل و المعقول و ... . ». (غلامي مقدم) سيد محمد نامي از حقيقت سوره توحيد سؤال مي كند و احسائي اين سوره را طبق مذاق خاص خود با كنايه و اشاره تفسير مي كند و به گفته وي حقيقت آنرا تا جائي كه بوي اجازه داده شده بيان مي نمايد. (سيد احمد اشكوري) در پاسخ هفت پرسش سيد محمد بكاء. نمايه اين هفت پرسش در فهرست كتب مشايخ (ص234-235) آمده است: 1. پرسشي درباره تفسير سوره توحيد، ‌2. درباره آيه نور و بواطن آن، 3. فرق ميان نبوت و ولايت مطلقه، 4. مراد از ولايت باطن نبوت است 5. معني حديثي در توحيد، 6. شرح گفته «يا نعيمي و يا دنياي و آخرتي» در مناجات حضرت سجاد. 7. درباره رياضت. پرسش هفتم در «جوامع الكلم» نيامده است. (احمد منزوي) آقا سيد محمد ضمن تبجيل بسيار از احسائي سوالهاي زير را طرح ميكند و از او جواب آنرا مي خواهد پرسش نخست: ما حقيقة سورة پرسش دوم: ما الفرق بين النبوه و الولايه پرسش سوم: مقصود از آنكه مي گويند «الولايه باطن» چيست ؟ پرسش چهارم: اين حديث را معني چيست: داخل في الاشياء كدخول شيء في شيء و خارج عن الاشياء كخروج شيء عن شيء پرسش پنجم: معني يا نعيمي و جنتي در مناجات سجاد چيست ؟ پرسش ششم: طريقت رياضت و كيفيت تحصيل سعادت چه ميباشد شيخ يكايك اين پرسشها را تحت «قال» آورده و سپس در زير آن جواب مي دهد (عبدالله انوار) سيد محمد نامي پس از تمجيد بسيار از شيخ احمد احسائي از او مي خواهد كه اولا حقيقه سوره توحيد را شيخ آنطور كه مي داند بيان دارد و ثانياً: آيه نور و ثالثاً: حقيقه « الولاية باطن النبوه » را آشكار دارد و رابعاً: معني حديث: « داخل في الاشياء كدخول شيء في شيء و خارج عن الاشياء كخروج شيء عن شيء عن شيءً و خامساً: معني « يا نعيمي وجنتي » در مناجات سيد سجاد را بگويد و سادساً: بمن گويد كه طريق رياضت و كيفيت تحصيل سعادت چگونه است شيخ بيكايك آنها پاسخ مي گويد. (عبدالله انوار) شامل 7 سؤال سيد محمد بكاء و پاسخ شيخ احمد احسائي كه در فهرست مشايخ عظام ص234 معرفي شده است. اين رساله در جوامع الكلم چاپ سنگي بي صفحه شمار در تهران 1273 رساله سوم نيز آمده است (علينقي منزوي) نخستين آنها درباره سوره توحيد و تفسير آيتهاي ديگر است در پاسخ سوال سيد محمد بكاء واعظ. سيد بكا‌ء در طي نامه اي به شيخ احسائي 7 سوال كرده و هفتمين سوال درباره راه سلوك و رياضت است. 6 سوال و جواب آنها (كه نخستين آن درباره تفسير سوره توحيد و ششم درباره يك فقره از مناجات امام سجاد (ع) است) در جوامع الكلم به چاپ رسيده و اين سوال 7 در اصل بوده و به چاپ نرسيده است. در اين قسمت متن كامل سوال كه نزديك به يك صفحه نسخه حاضر است، نخست نقل و پس از آن جواب احسائي آورده شده است. احساوي در اين پاسخ تاكيد كرده است تنها راه صحيح سلوك و رياضت، متابعت سنت ائمه هدي و دوري جستن از شيوه اهل تصوف است. (عبدالحسين حائري) سؤالات مختلفي است كه شخصي به نام سيد محمد درباره حقيقت سوره توحيد و آيه نور و فرق بين نبوت و ولايت و معني حديث «داخل في الأشياء لا كدخول شيء في شيء» و معناي «يا نعيمي و جنتي» در مناجات امام سجاد عليه السلام، و طريقه سلوك و رياضت از شيخ احسائي پرسيده، و شيخ به روش خود بدان پاسخ داده است رساله مختصري است در پاسخ به شش سؤال: 1-تفسير سوره توحيد 2-تفسير آيه نور 3-حقيقت فرق بين نبوت و ولايت مطلقه 4-مراد از ولايت باطن نبوت 5-معني حديث: داخل في الاشياء لاكدخول شيء في شيء 6-طريقه رياضت و تحصيل سعادت (صدرائي و ديگران) از شيخ احمد احسائي. سيد محمد بكاء از احسائي 7 سؤال كرده و سؤال دوم از تفسير آيه نور است به گونه اي ديگر به جز آن كه مفسران در تفسير آن آورده اند. سؤال 7 از طريقه رياضت است كه در فهرست ج 22 ياد شد. (عبدالحسين حائري) در پاسخ سيد محمد، كه بيش از اين از وي نشاني نمي دهد (نك: جواب مسايل السيد محمد). درباره حقايق سورت توحيد، عرفاني. و اين جز «تفسير احد» من قول هو الله احد» (هف) اوست. سيد محمد از او خواسته كه در آن باره به گونه اي كه ديگر مفسران نمي نگارند بنگارد. نخست پرسش را كه همراه است با كلمات ستايش آميز از احسايي آورده سپس به تفسير و تأويل هاي خود از آن سوره مي پردازد. (احمد منزوي) رساله ايست كه احسايي در پاسخ به شش پرسش «سيد محمد بكا» نوشته است. (ابراهيم ديباجي) رساله اي است در پاسخ به هفت سوال كه سيد محمد بكاء از احسايي پرسيده و وي با عناوين «قال - اقول» جواب داده است. سوالات مذكور درباره موضوعات زير است: 1- حقيقت سوره توحيد و تفسير آن، 2- تفسير آيه نور، 3- حقيقت تفاوت بين نبوت و ولايت، 4- دليل مطرح كردن ولايت به عنوان باطن نبوت، 5- معني حديث «داخل في الاشياء لا كدخول شيء في شيء و خارج عن الاشياء لا كخروج شيء من الشيء»، معني «يا نعيمي و جنتي» در مناجات امام سجاد (ع)، 6- طريق الرياضة و كيفية تحصيل السعادة و المعرفة. پاسخ شيخ احمد احسائي به پرسش سيد محمد بكاء واعظ است درباره طريقه رياضت و تحصيل سعادت. سائل در نامه اي درباره شش موضوع از احسائي سؤالاتي كرده كه نخستين آن درباره تفسير سوره توحيد و ششم درباره يك فقره از مناجات امام سجاد (ع) است و پس از پايان سؤال ها از شيخ احسائي در خواست مي كند روش صحيح و موافق با شرع رياضت و سلوك الي الله را بيان دارد. رساله احسائي در پاسخ به شش سوال اول در جوامع الكلم (ص111-118) به چاپ رسيده است و اين سوال هفتم است كه به چاپ نرسيده است. احسائي در اين پاسخ شيوه سلوك اهل تصوف و ارتكاب اذكار غير وارد از امامان و اولياء (ع) را ضلالت و گمراهي مي خواند و تنها راه صحيح سلوك و رياضت را پيروي از سنت ائمه هدي و دوري جستن از شيوه اهل تصوف مي داند. (كرم رضايي، ‌پريسا) آغاز كتاب: بسملة‌، حمدله، اما بعد فيقول العبد المسكين احمد ... انه قد ارسل الي السيد الجليل ... طلب مني جوابها علي غير ما ذكره المفسرون ظاهرا و شدد في الطلب و اطال و اسهب و كان القلب مشتتا و العزم متهافتا ليس لي وجدان من اختلاف احوال الاخوان و الزمان ... انجام كتاب: و اجعلني خيرا مما يظنون و اغفرلي ما لا يعلمون انك انت الغفور الرحيم ستار العيوب غفار الذنوب و انت حسبنا و نعم الوكيل. [فهرست سپهسالار 5/26؛ مدرسه فيضيه 2/42 و 2/92؛ فهرست مشايخ3/24؛ كتابخانه ملي 11/473؛ دائرة المعارف اسلامي 1/76؛ طبقات 13/88؛ اعلام، 1/64؛ فهرست كتب مشايخ، 251 «رساله» ؛ ‌مشار، عربي، 259 «جوامع الكلم»؛ مشار، مؤلفين، 1/345: براي كارهاي چاپيش: «جوامع الكلم» كه در برگيرنده 92 رساله و 12 قصيده است، از آن ميان همين تفسير؛ شيخ علي حيدر 2/286؛ وزيري يزد 4/1412 و 3/1058؛ فهرست كتب مشايخ ج1 ص 24؛ كتابخانه نوربخش 2/214؛ مكتبة امير المومنين 1/40؛ شورا 41/187]

سؤال و جواب چندي است در مسائل اعتقادي و ديني كه از بزرگي سؤال شده و وي آنها را پاسخ گفته است و ظاهراً مجيب نصرالله بن ابي تراب مازندراني باشد [عكسي مركز احياء ميراث 5/150؛ ]

در پاسخ چهار پرسش سيد امجد علي طبيب هندي كه نمايه آن در «فهرست كتب مشايخ: 333» آمده است. همين گفتار در «فهرست تصانيف سيد. . » محيط كرماني با عنوان «الرسالة ‌السادسة عشر في جواب مسايل السيد امجد علي الهندي الطبيب» با نمايه همان 4 پرسش و پاسخ - برابر نسخه در دست آمده است. نخستين: فرق ميان گروه هاي شيخي، اخباري و اصولي. چهارمين: درباره: «شرب تتن» و تلخي آن است. (احمد منزوي) رساله است اعتقادي در پاسخ سؤالي که سيد امجد علي از چگونگي مرض خود و حيرتي که بر او مستولي شده پرسيده است. آغاز كتاب: حمدله. صلاة، اما بعد، فيقول العبد الفقير ... الرشتي. انه قد وردت علي كلمات من الجناب الامجد. . السيد امجد علي، اعلي الله مقامه ... قال سلمه الله. الحمدلله الذي هدانا الي جنابكم الذي. . انجام كتاب: لاكلما يعلم يقال و لا كلما يقال حان وقته. و لا كلما حان وقته حضر اهله. و السلام علي من تابع الهدي و خشتي عواقب الردي. و صلي الله علي محمد و آله الطاهرين. تمت ... [دائرة المعارف اسلامي 1/112؛ شيخ علي حيدر 1/141]

پاسخ پرسشي است پيرامون اين شبهه كه شاهزاده ابو المظفر محمد رضا ميرزا تقديم داشته و سيد بروش متن و شرح با تفصيل و بنا به مشرب خود بر آن پاسخ مي گويد. اين پاسخ در ماه ذي الحجه 1237 نگاشته شده است. (سيد احمد اشكوري) رساله استدلالي مختصريست در دفع شبهه كلامي معروف است كه در پاسخ پرسش شاهزاده محمد رضا ميرزا نگاشته. (مهدي ولائي) آغاز كتاب: رساله آكل و مأكول جناب مولانا دام ظله و اقباله - اي آنكه از اشراق نور جمالت تمامي كائنات مستشرق و موجود و از ظهور كوكبه جلالت جملگي ممكنات نيست و نابود ... اما بعد‌، بعضي از مؤمنين اين سرگشته وادي محرومي و وامانده مرحله مهجوري را. [فهرست آستان قدس 11/150؛ مرعشي 22/93؛ دائرة المعارف بزرگ 1/2؛ اعلام، 3/1884؛ مشار، مؤلفين، 5/37: براي كارهاي چاپيش: فهرستواره، 6/4344: فهرست كتب مشايخ، 314 «رساله» : كه مي گويد آن را در پاسخ محمد رضا ميرزا نگاشته است؛ مدرسه فيضيه 2/41؛ فهرستواره منزوي 6/174]

در برابر خواهش شاهزاده محمد علي ميرزا دولتشاه قاجار، در اثبات عصمت خاندان و رجعت. هر يك از اين دو موضوع، در 1 «مقدمه» ‌و چند «فصل» بي شماره و 1 «خاتمه» . در 21 ع 1/1231ق/1816م به انجام رسانده و تاريخ نگارش در انجامه آمده است. «احمد منزوي» مسئله عصمت ضمن يك مقدمه و 13 فصل و خاتمه صورت گرفته و مسئله رجعت در يك مقدمه و 15 فصل و خاتمه انجاميده. محمد علي ميرزاي دولتشاه قاجار (پسر فتحعليشاه) از شيخ احمد اين سوال را مي كند: اكتب شيئاً في بيان العصمة و ثبوتها لاهلها عليهم السلام و نفي ماينا في ذلك و ما يرد عليه و في ذكر رجعة محمد (ص) و اهل بيته الطاهرين و خواص شيعتهم و اعدائهم و ذكر علاماتها و احوالها و ماورد فيهاً شيخ احمد پس از دريافت اين سوال بتفصيل بمطلب مي پردازد و از بحث عصمت شروع ميكند و موارد سوال را يكايك نقل مي نمايد و جواب مي دهد (عبدالله انوار) عصمت ائمه معصومين عليهم السلام و رجعت ايشان را با استناد به احاديث و اخبار اثبات نموده و در 21 ربيع الاول 1231 به پايان رسانده و حاوي مقدمه و خاتمه و چند فصل است: المقدمة: في معني العصمة. الفصل الاول: في بيان ان خلق الله بحسب القوابل. الفصل الثاني: في كون العصمة مجمعاْ لجميع الكمالات. الفصل الثالث: في تعلق العصمة. الفصل الرابع: في بيان ان التحمل لا عباء العصمة هم الانبياء و الاوصياء ... في ذكر بعض احوال سفياني، في احوال الدجال في قتل القائم (ع) قتله الحسين (ع). (غلامي مقدم، براتعلي) آغاز كتاب: الحمد لله جزيل النعماء و الآلاء و جميل الافضال و العطاء و حسن البلاد و جليل العظمة و الكبرياء صلي الله علي محمد و آله النبلاء الذين خصّهم بالعصمة و الولاء و شملتهم باكمل الثناء ... فيقول العبد المسكين احمد بن زين الدين الاحسايي، ان حامي حوزة المسلمين و ناصرالدين ... الشاه بن الشاه بن الشاه محمد علي ميرزا الشاهزاده. . انجام كتاب: مما لا اشکال فيه و الحمدلله رب العالمين و صلي الله علي محمد و آله الطاهرين. [كتابخانه ملك 5/165؛ كتابخانه ملي 8/236؛ مدرسه فيضيه 2/33؛ مركز احياء ميراث اسلامي 5/381؛ فهرست سپهسالار 5/29؛ فهرست آستان قدس 4/135؛ مرعشي 5/203 ش 1820 و 15/258؛ كتابخانه وزيري 3/895؛ كتابخانه ملك 6/86؛ الهيات تهران ص 785؛ دانشكده حقوق تهران 344 و 345؛ فهرست احسائي 2/33؛ دانشگاه تهران 11/2426 و 16/407؛ سريزدي 1/191؛ فهرست مروي 140؛ دائرة المعارف بزرگ 1/264؛ فهرست كتب مشايخ 274ش، 57؛ مشار، مولفين 1/345؛ مرعشي 5/203؛ فهرست الفبايي آستان قدس ص 405؛ مدرسه فيضيه 1/427 و 2/52؛ فهرست آستان قدس 11/365؛ عمومي مراغه ص 251؛ مكتبة اميرالمؤمنين 2/560 و 2/568؛ جامع گوهرشاد 5/614]