جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

يکي از اساسي‌ترين موضوعاتي که در شناخت جامعه نقش تعيين کننده‌اي دارد، اصالت فرد يا جامعه و رابطه متقابل آن‌هاست. در پاسخ به اين پرسش كه «جامعه چيست؟»، مي‌توان به سه رويكرد اشاره کرد: رويكرد اول جامعه را کليتي ماوراي افراد در نظر گرفته و آن‌را فراتر از حاصل جمع افراد مي‌داند، بنابراين جامعه ماهيتي ويژه دارد که نمي‌توان آن‌ را با خصوصيات تک ‌تک افراد جامعه مرتبط ساخت. مکاتب ساخت‌گرايي، کارکردگرايي و ستیزگرایی عمدتا در ذيل چنين برداشتي از جامعه قابل فهمند. رويكرد دوم برآنست که جامعه چيزي جز برآيند افراد تشکيل‌دهنده آن نيست لذا هر پديده اجتماعي در تحليل نهايي پديده فردي است. اين رويكرد، جامعه را حاصل جمع کمي افراد مي‌داند و حداکثر به مطالعه پديده‌هاي اجتماعي در قالب روان‌شناسي اجتماعي مي‌پردازد. مکاتبي همچون مبادله و رفتارگرايي به اين برداشت از جامعه نزديکند. رويكرد سوم، نه جامعه را واقعيتي ثابت و شي‌شده در خارج و نه آن‌را حاصل جمع وجود تک‌ تک افراد، بلكه حاصل يک فرآيند و ناشي از تداوم تعامل ميان افراد و گروه‌هاي اجتماعي می‌داندو لذا هر پديده اجتماعي، نتيجه يک مجموعه روابط متقابل ميان کنشگران است. جامعه در اين حال واقعيتي سيال و هر لحظه در حال آفرينش است. ديدگاه‌های کنش متقابل نمادين، پديدارشناسي و عامليت ساختار در اين نحله قرار مي‌گيرند. ديدگاه قرآن به دليل داشتن مباني هستي‌شناسي، معرفت‌شناسي و انسان‌شناسي متفاوت با اين رويكردها متفاوت بوده و اصالت را از آن فرد و جامعه هردو مي‌داند، انسان در بینش قران دارای فطرت الهی،آگاه، آزاد، مختار، مسئول و مكلف بوده و علي‌رغم وجود ساختارهاي اجتماعي، تصميم گيرنده نهايي، خود فرد است و حتی مامور به تغيير ساختارهای موجود می‌باشد.

در حیات انسانی، فرهنگ از اساس‌ترین نهادهایی است که هویت و موجودیت یک جامعه را شکل داده و نقش عمده‌ای در سعادت وتکامل جوامع دارد. رفتارهای فرهنگی یک جامعه مبتنی برباورها و تفکرات حاکم بر آن جامعه می باشند. لذا اگرجامعه‌ای بتواند اصول ومبانی خود را به گونه‌ای صحیح تبیین کرده و بر اساس آن الگوهای مناسب رفتاری و عملی ارائه نماید، زمینه‌ تکامل آن جامعه را فراهم نموده است. دیدگاه‌های متفاوتی در مورد فرهنگ و شاخص‌های آن در یک جامعه ایده‌آل داده شده است. ترسیم آرمان شهرها در طول تاریخ توسط اندیشمندان در راستای دستیابی به الگویی برای این جامعه بوده است. پژوهش حاضر درصدد تبیین این شاخصهها براساس آیات و روایات است تا با الگوسازی و ارائه آن زمینه تعالی و بالندگی جامعه اسلامی را فراهم سازد.شکوفایی وپویایی فرهنگ از یکسو، مواجهه فرهنگها در عرصه جهانی و حذف خرده فرهنگ‌ها از سوی دیگر، تحولات فرهنگی را امری اجتناب ناپذیر نموده است .لذا هر اندازه که فرهنگ یک جامعه به اصول ثابت، معقول و انسانی متکی باشد، از شایستگی و پایداری بیشتری برخوردار است. بر این اساس پایدارترین فرهنگ‌ها برآمده از بطن دین و باورهای دینی است. آموزه‌های دین اسلام و توانمندی های فرهنگ اسلامی به موجب حضور جوهره اصلی دین، خصوصیت جهانشمولی و همسو بودن با فطرت انسانی از قوت بالایی برخوردار بوده و به عنوان کامل‌ترین دین پاسخگوی همه نیازها وابعاد وجودی انسان است.از این رو شاخصههای فرهنگی در جامعه اسلامی بر اساس منابع فرهنگی چون قرآن وروایات تعیین شده و به عنوان دستورالعمل های دین هویت فردی واجتماعی جامعه مسلمین را شکل می‌دهد. علم‌گرایی، آرمان‌خواهی، حفظ استقلال، امر به معروف ونهی از منکر، نظم وانضباط اجتماعی، تعاون، خانواده محوری وحجاب وعفت اجتماعی از مهمترین شاخصه‌های فرهنگ در جامعه اسلامی است که اگر چه شاخصه های مشترک با سایر فرهنگها دارد اما در مبنا ونوع نگرش واهداف با آنها متفاوت است.

از گذشته های دور ودرگذر تاریخ کهن ایران شاهد حضور دین درجامعه ایران بودیم. همانند سایر جوامع هیچ دوره ای نبود که ایران از وجود دین ونقش آن برخوردار نباشد. همواره دین به منزله یکی از مقوله های قدرتمند و با نفوذ اجتماعی درجامعه ایرانی حضور داشته که از کارکردهای متفاوتی اعم از اثرگذاری یا اثرپذیری برخوردار بوده است. حضور دین به گونه ای بود که از جامعه ایرانی به عنوان یک جامعه ای دینی یاد می گردد که دین درآن نقش کلیدی داشته و از خصیصه های این جامعه دین محوری می باشد. درکنار حضور دین، در تاریخ این سرزمین همواره تغییر وتحولات زیادی رخ داده است وجنبش های سیاسی- اجتماعی متعددی با علل وزمینه های متفاوت در شکل گیری، به وقوع پیوستند.بررسی چگونگی نقش دین درجنبش های اجتماعی ایران از دوره قاجار تا انقلاب اسلامی ایران هدف تدوین این پایان نامه بود. در این راستا سوالات مختلفی مطرح شد اینکه نقش دین درجنبش های اجتماعی ایران از دوره قاجار تا انقلاب اسلامی چه بوده است؟دین چگونه نقش محرک و پیش برنده در جنبش های اجتماعی ایران در این دورهداشته است؟ و اماکن وکارگزاران دینی از چه نقشی درجنبش های اجتماعی این دوره زمانی برخوردار بودند؟ با توجه به هدف ومسئله ایجاد شده و به جهت اینکه مطالعه برپایه یک اصول علمی قابل قبول بنا نهاده شود چارچوب نظری از تلفیق رویکرد ساختی – کارکردی (نظریات پارسونز، اسملسر، دورکیم، گیدنز) و دیدگاه بسیج منابع چارلز تیلی تهیه شد که براساس آن مدل نظری وفرضیه های تحقیق بدست آمدند. به شیوه تحقیقات کیفی و با مطالعات اسنادی وکتابخانه ای داده هایی در رابطه با جنبش تنباکو، جنبش مشروطه، نهضت ملی شدن صنعت نفت وقیام پانزده خرداد جمع آوری شدند و با روش تاریخی، موردتحلیل و بررسی قرارگرفتند. از بحث وتحلیل و بررسی یافته ها و نتایجی که به دست آمده فرضیات این مطالعه مورد تایید قرار گرفتند. مشخص گردید که بین دین وجنبش های اجتماعی ایران دراین دوره زمانی رابطه مستقیم وجود دارد. روحانیت به عنوان کارگزاران دینی با بهره گیری از اماکن مذهبی وضمن استفاده از ایدئولوژی دینی و منابع مادی، معنوی وسمبلیک موجود توانستند با آگاهی بخشی به توده نسبت به شرایط اجتماعی روز، آنها را در یک اجتماع واحد منسجم نمایند. این روشنگری و انسجام بخشی توده و برجسته سازی اقدامات مخالف دین وضد ارزشی دولتها از سوی کارگزاران دینی، زیرسوال رفتن مشروعیت نظام، ایجاد بی اعتمادی مردم به نظام، از بین بردن پیوستگی مردم و نظام، پایین آوردن سطح مشارکت مردم وقطع همکاری آنها با نظام را به همراه داشت. موارد ایجاد شده موجب مختل سازی نظام فرهنگی گشته و هم افزایی کل وانسجامی که بین نظام ومردم وجود داشت را از بین برد که در نهایت منجر به شکل گیری جنبش های اجتماعی مختلف در این برهه زمانی از تاریخ ایران گردید.

دین علاوه بر نمودهای بیرونی، یکبعد ذهنی نیز دارد که موضوع مطالعه پدیدارشناسان و تفسیرگرایان استو آن معرفتدینی است . بر حسبنظریاتجامعه‌شناسان پدیدارشناسو تفسیرگرا از قبیل ماکسشلر، ماکسوبر، پیتر برگو توماسلوکمان. معرفتبطور کلی در ارتباطی دیالکتیکی با نهادهای اجتماعی قرار دارد و تغییر و تحولاتآنها بر هم تاثیر میگذارند. معرفتدینی نیز استثنائی براین رابطه نیست . برخلافنظر پوزیتویستها فرآیند نوسازی در غربمنجر به حذفدین نشد بلکه به تغییر معرفتدینی انجامید یعنی معرفتدینی "سنتی" از شکل غیر عقلانی، مابعدالطبیعی و مناسکی به شکل مدرن عقلانی، طبیعی، انسانی و اخلاقی تغییر یافت . جریان نوسازی از غرببه کشورهای دیگر و از جمله ایران وارد شد مهمترین عوامل نوسازی در جهان سوم شهرنشینی و تحصیلاتجدید هستند و این پژوهشبا توجه به این عوامل تغییر احتمالی معرفتدینی مردم را در ایران میکند. روششناسی : پدیدارشناسان و تفسیرگرایان در صدد کشفو فهم معانی ذهنی افراد هستند و بهمین خاطر از تحقیقاتکیفی استفاده میکنند. یکی از تکنیکهای جمع‌آوری داده‌ها در این نوع تحقیقات ، مصاحبه است . در این پژوهشبا استفاده از مصاحبه پدیدارشناسانه داده‌ها جمع‌آوری شده و سپسبا روشکدگذاری محوری و بر محورهای موجود در پرسشهای تحقیق، داده‌ها کدگذاری شده و سپسدر نهایتبا شیوه نمونه‌های آرمانی به تحلیل داده‌ها پرداخته‌ایم. جامعه مورد نظر، مردان 40 تا 60 سال شهرستان شیراز (سال 1377) استکه برحسبعامل تحصیلاتجدید، دو گروه 45 نفری انتخابشده و با آنان مصاحبه کرده‌ایم. یکگروه با تحصیلاتپائین و تحتعنوان سنتی و گروه دیگر با تحصیلاتبالا وتحتعنوان مدرن مشخصشده‌اند. نتایج : گروه سنتی نشان دهنده معرفتی غیر عقلانی، مابعدالطبیعی و نیمه مناسکی نیمه اخلاقی در دین است . گروه درون سه نوع نمونه آرمانی از معرفتدینی را نشان داده است . یکگروه همان معرفتسنتی دین را درگنار و مجزا از معرفتنوین علمی گذاشته است . گروه دیگر با پذیرشمعرفتعلمی نوین ، معرفتدینی سنتی را کنار گذاشته و معرفتعلمی را جایگزین آن کرده استو گروه سوم که در نمونه ما بیشترین فراوانی را نیز داشته استتحتتاثیر معرفتعلمی نوین، معرفتدینی خویشرا متحول ساخته و شکل جدیدی از معرفتدینی را به گونه عقلانی، طبیعی، انسانی و اخلاقی نشان داده است .

موضوع این پایان نامه که تحقیقی در حوزه جامعه شناسی فرهنگ است ، سعی در مطالعه یکی از باورهای اجتماعی دارد . سوال اصلی این تحقیق این است که چه عوامل اجتماعی زمینه ساز پذیرش باورهای تقدیرگرا می شود ؟ اهمیت این موضوع را در حوزه توسعه و تغییرات اجتماعی در جامعه می توان دانست . چرا که بر اساس تئور ی راجرز و تحقیقات اجتماعی در ایران باورهای تقدیر گرا مسبب عدم توسعه و تغییرات اجتماعی در جامعه می گردد. تقدیرگرایی در واقع اعتقاد به سرنوشتی از پیش محتوم و باور به تعیین آن توسط نیروی ماورالطبیعه ‌ و قبول عدم امکان دخالت در تغییر آن است . لذا برای باورهایی از قبیل شانس و اقبال، ذات و سرشت، روزی از پیش تعیین شده ، قضا و قدر و سرنوشت ، چشم زخم ، عنوان کلی تقدیرگرایی انتخاب نمودیم و سپس سعی نمودیم تا آن را در ارتباط با عوامل اجتماعی قراردهیم . باالهام از پارادیم واقعیت اجتماعی به مطالعه تاثیر خانواده ، مذهب ، محیط زندگی، پایگاه اجتماعی - و اقتصادی بر میزان تقدیرگرایی پرداختیم .روش تحقیق پایان نامه پیمایشی و ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه است . حجم نمونه 246نفر از دانش آموزان دبیرستانهای شهر فردوس در سال 1382 انتخاب گردید . نتایج تحقیق نشان می دهد بین متغیرهای ساخت مقتدرانه خانواده، میزان دینداری ، پایگاه اجتماعی - اقتصادی و جنسیت با میزان تقدیرگرایی رابطه وجود دارد .

هدف از این پژوهش بررسی موانع بروز رفتار شادمانه به خصوص رفتارهای شاد جمعی در ایران پس از انقلاب اسلامی است. همواره بروز رفتارهای جمعی شاد با فرهنگ، آداب و رسوم، عرف و قوانین حاکم بر آن جامعه متناسب بوده است. از آنجائیکه یکی از مهم‌ترین عوامل بازدارنده‌ی ایجاد رفتارهای اجتماعی شاد، تفکرات غالبی و مسلّط برخی از دین‌داران در جامعه است، در این پژوهش سعی شده است تا نسبت شادی و تفکر دینی مسلّط در ایران پس از انقلاب اسلامی ارزیابی گردد.دین به‌عنوان یک نهاد در کنار سایر نهادها در زندگی مردم در ایران معاصر هم‌چنان نقش پررنگی دارد. ارزش‌ها، هنجارها، و احکام دینی ارائه شده از طریق متفکران دینی به‌عنوان یکی از نیروهای دینی مهم و تأثیرگذار، نقش مهمی در شکل‌گیری و جهت‌دهی زندگی دینی مردم ایفا می‌کند. در این پژوهش از دیدگاه‌ محدثی در بخش چارچوب نظری بهره‌ برده‌ایم که گرایش‌های دینی موجود در ایران معاصر را به سه گرایش محافظت‌گرایی دینی، ترمیم‌گرایی دینی، و بازسازی-گرایی دینی تقسیم کرده است. در بخش یافته‌های تحقیق با تکیه بر روش اسنادی مجموعه‌ی کتب، مقالات و آرای صاحب‌نظران در حوزه‌ی دین و نیز فتاوای مراجع تقلید در باب مظاهر شادی، مطالعه و دسته‌بندی شده است. جامعه‌ی آماری تحقیق حاضر شامل تمامی نقطه نظرات صاحب‌نظران و کارشناسان در حوزه‌ی دین و فتاوای مراجع تقلید شیعه‌ی ایرانی است که در سه دهه‌ی اخیر در خصوص شادی دیدگاه‌هایی را ارائه نموده‌اند. یافته‌های تحقیق نشان‌گر آن است که گرایش دینی محافظت‌گرایی به عنوان یک گرایش مسلّط در جامعه ارزیابی شده است که با نگاهی منفی سعی در محدود کردن رفتارهای شادمانه در جامعه دارد. لذا محافظت‌گرایان اصل را بر نفی رفتارهای اجتماعی شادمانه می‌گذارند و عموماً این‌گونه رفتارها را برنمی‌تابند. در مقابل گرایش ترمیم‌گرایی نگاهی مشروط به شادی دارد و شادی را به نحوی نسبی مورد تأیید قرار می‌دهند بنابراین، رابطه‌ی آن‌ها با شادی مشروط به شرایطی است که آنان مدنظر دارند و در مواردی خاص ممکن است قیودی را مطرح کنند. نهایتاً دیدگاه بازسازی‌گرایی نگاهی مثبت به بروز رفتارهای شادمانه در جامعه‌ی ایرانی در دوره‌ی پس از انقلاب اسلامی دارد. بازسازی-گرایان دینی اصل را بر تأیید و ترویج شادی و رفتارهای شادمانه می‌گذارند. کلید واژه ها:شادی، رفتار شادمانه، محافظت‌گرایی دینی، ترمیم‌گرایی دینی، بازسازی‌گرایی دینی

مجموعه ی پیش رو در پنج فصل گرد آوری شده است. فصل اول شامل کلیات تحقیق می باشد که در آن ابتدا به بیان مسئله پرداخته می شود. وبر در مطالعه تطبیقی خود بین ادیان مختلف، به جهت مقایسه آنها با آیین پروتستان در رابطه با روح سرمایه داری، زمانی که اسلام را مورد بررسی قرار می دهد اعلام می کند که این ویژگی وراثتی یا پاتریمونیال نهاد های سیاسی مسلمانان بود که مانع ظهور پیش شرط های سرمایه داری گردیده و این در حالی است که این تطبیق با مولفه های اخلاق اقتصادی که در پروتستانتیسم تشخیص داده، همخوانی ندارد. به عبارتی تفسیر وبر ازاسلام، با حکم ویژه او درباره کالوین گرایی که وی اولین بار در اخلاق پروتستانی و روح سرمایه داری آن را بیان کرد، ارتباط بسیار ضعیفی دارد. از طرفی هیچ اشاره ای به مذهب تشیع به عنوان شاخه ای از اسلام نکرده است.پرسش علمی تحقیق حاضر عبارت است از اینکه: اخلاق اقتصادی موجود در پروتستانتیسم تا چه اندازه با اخلاق اقتصادی مذهب شیعه قابل مقایسه می باشد؟ اصطلاح روش تطبیقی در علوم اجتماعی برای اشاره به نوع خاصی از مقایسه به کار گرفته می‌شود و به تفاوت‌ها و شباهت‌های بین جوامع علاقه‌مند است. بر این اساس هفت شاخص از تز اخلاق پروتستانی ماکس وبر استخراج گردیده و به عنوان مبنای مقایسه اخلاق اقتصادی در مذاهب پروتستانتیسم و تشیع مورد استفاده قرار گرفته است.این شاخص ها عبارتند از: 1- تاکید بر کار و تلاش به عنوان یک ارزش، 2- پرهیز از تجمل گرایی، 3- صرفه جویی، 4- ارزشمند بودن وقت، 5- راستگویی، 6- مخالفت با ثروت اندوزی راکد (گنج اندوزی)، 7- عدم اعتقاد به رستگاری از طریق شعائر مذهبی. یافته های این پژوهش نشان می دهد که آیین پروتستانتیسم و مذهب شیعه، از میان شاخص های هفتگانه استخراج شده، در دو شاخص «پرهیز از تجمل گرایی» و «عدم اعتقاد به رستگاری از طریق شعائر مذهبی» دارای تفاوت قطعی هستند. در چهار شاخص «تاکید برکار و تلاش» و «تاکید بر صرفه جویی» و «ارزشمند بودن وقت» و «مخالفت با ثروت اندوزی راکد (گنج اندوزی)» دارای تشابه موهوم هستند. در شاخص «تاکید بر راستگویی» دارای تشابه هستند. در نتیجه اخلاق اقتصادی در پروتستانتیسم و تشیع بر مبنای نظریه ماکس وبر فاقد انطباق اند.

از جمله پدیده‌های مهمی که در سال‌های اخیر در دستور کار سیاست‌مداران و کانون‌های معارض با اسلام قرار داشته است، می‌توان به پروژۀ ایجاد هراس از شیعیان اشاره داشت که امروزه با عنوان "شیعه‌هراسی" از آن یاد شده است. در دوران معاصر، جریانات جدید شیعه‌هراسی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران تقویت شده و با آگاهی یافتن از ظرفیت‌های ژئوپلیتیک شیعه و همچنین پس از حادثه 11 سپتامبر 2001 میلادی و فعالیت‌های رسانه‌های غربی در این راستا، بر شدت شیعه‌هراسی افزوده شده است. در این پژوهش، شیعه‌هراسی در غرب معاصر بررسی می‌شود تا بدین پرسش پاسخ داده شود که چرا این پدیده در غرب بروز کرد و در سال‌های اخیر شدت گرفت. برای بررسی این موضوع به عوامل فرهنگی، سیاسی، جغرافیایی و اقتصادی توجه می‌شود. نتیجۀ این مطالعات حکایت از آن دارد که آموزه‌های شیعه، که با وقوع انقلاب اسلامی متبلور شده و موجب بیداری اسلامی در سایر نقاط جهان شد، و همچنین عوامل ژئوپلیتیکی شیعه، مانند ظرفیت‌های جغرافیایی، و ظرفیت‌های معنوی- سیاسی شیعه، تهدیدی برای غرب تلقی شده است. بنابراین پروژۀ شیعه‌هراسی، به هدفی راهبردی برای جامعه غربی تبدیل شده است. در راستای این هدف از ابزارهای گوناگون مانند تصویر‌سازی‌های رسانه‌ای، برای به حاشیه راندن و نابودی شیعه و همچنین مخدوش نشان دادن چهرۀ شیعیان استفاده می‌کند. لذا ضرورتِ این تحقیق را موجب می‌شود که با آگاهی از جوانبِ این پروژه، راهکارهایی مانند، شیعیان باید چهرۀ واقعی و صلح‌طلبانۀ شیعی را نشان دهند تا مشخص شود که هراس از شیعه توهمی بیش نیست یا شهروندان اروپایی باید بیاموزند که در منطقه‌ای با تنوعات قومی و فرهنگی زندگی می‌کنند و احترام به این تنوعات لازم است، و... برای مقابله با شیعه‌هراسی ارائه شود. روش این نوشتار توصیفی و تحلیلی، مبتنی بر منابع کتابخانه‌ای، اسنادی و اینترنتی است.

دانش‌آموختگان علوم دینی پس از یک دوره فراگیری عمومی معارف دینی در حوزه‌های علمیه، غالباً در پوششی متمایز از مردم به لباس روحانیت درمی‌آیند. امروزه، این لباس، پوشش سازمانی روحانیت و نماد نقش روحانیت در جامعه ما محسوب می‌شود.این «لباس متفاوت»در کنار«نقش اجتماعی خاص» دو عنصرتمایز بخش روحانیت شیعهرا تشکیل می‌دهند. باورها و احساسات و تمایلات رفتاری نسبت به این لباس درحقیقت بازتاب اقتضاءات ساختاری ، نقش‌شناسی شخصیو چگونگی ایفای نقش روحانیت،توسط حوزویان است.در این رساله با هدف بررسی جامعه شناختی نگرش دانش آموختگان حوزوی به لباس رسمی خود، ابتدا جایگاه لباس در تعریف روحانیت، اجزاء، تاریخچه، شرایط، ضرورت ،آثار و کارکردهای این لباسبررسی شد.سپس با توجه به نظریه‌های نقش اجتماعی در جامعه شناسی، با روش پیمایشی به سنجش نگرش حوزویان به این لباسپرداختیم . فرضیه اصلی تحقیق ( هر چه پذیرش نقش اجتماعی روحانیت کاملتر انجام شود نگرش مثبت حوزویان به لباس بیشتر خواهد شد.) در کنار فرضیه های فرعی بر اساس داده های جمع آوری شده با ابزارپرسشنامه با استفاده ازنرم‌افزار spss18 مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت.ونتایج زیر به دست آمد:ا) نگرش حوزویان به لباس روحانیت مثبت و نزدیک به خیلی زیاد(4/13) است.آنها معتقدند این لباس زیبا و با شکوه(89%) ،مفید (83/8%) ، ضروری (60/3%)، مقدس (83/08%) و مایه افتخار(50/8%) است. آمادگی رفتاری برای پوشیدن لباس نیزبسیار مناسب(67/66%) است.ب)بر اساس یافته هایهای تحقیق، بین پذیرش همه جانبه نقش روحانی و نگرش به پوشیدن لباس روحانیت رابطه مستقیم وجود دارد . همانگونه که بین داشتن صلاحیت نقش ، اشتغال فعال به نقش ، وابستگی به نقش و بهره مندی از امکانات نقش ،به عنوان متغیرهای مستقل و نگرش به پوشیدن لباس روحانیت رابطه مستقیم وجود دارد. همچنین بین وجود محدودیتهای نقش و نگرش به پوشیدن لباس رابطه همبستگی معکوس وجود دارد .ج)انجام تحلیل نیز نشان داد وابستگی به نقش بیشترین سهمتاثیر مستقیم ( 0/515) و محدودیت های نقش بیشترین تاثیر معکوس ( 0/31-) را در نگرش به پوشیدن لباس دارد

در جنگ 8 ساله عراق با ایران به رژیم صدام به تمام معنا متنعماز انواع ثمرات خرد ابزاری در غرب بود ولی نتوانست بر ایران پیروز شود. نقطه اتکا ایرانی ها در این مقاومت بر خلافطرف مقابل که به سلاح تکیه داشت ، تکیه بر چیزی بود که ما آن را در اصطلاحاتی مانند" جهاد " ، "دفاع عاشورایی " از زبان طرف ایرانی شنیدیم. ما در کل این روحیه را " روحیه شهادت طلبی" می خوانیم . منظور ما تقلیل این روحیه تنها به " عملیات استشهادی" نیست یا همان عملیات هایی که با عنوان بمب گذاری انتحاری یا عملیات های انتحاری در ادبیات رسانه ای غرب مطرح می شود. منظور ما از روحیه " شهادت طلبی" چیزی عام تر از " عملیات استشهادی" است آن روحیه ای که حتی در جنگ ها و عملیات های معمول جنگی ، باعث می شود که افراد به راحتی شهادت را پذیرا باشند. ما این روحیه را به واسطه استراتژی استفهامیو تکنیک تحلیل محتوای وصیّت نامه شهدا فهم مینمایم. سپس به دنبال الگوی کنش یاعقلانیتی که افراد را به این کنش رهنمون می شود،با عبور از تنگنا های نظریهکنش وبر ، نوع جدیدی از عقلانیت می رسیم که " عقلانیت متعالیه " است . چنانچه وبر ریشه عقلانیت ابزار محور را در آئین پروتستان می جست ما نیز ریشه این عقلانیت را در مذهب شیعه می یابیم .در کنش عقلانی وبر، بازه عقلانیت و محاسبه سود و ضرر در بازه زمانی تولد- مرگ که یک بازه زمانی سکولار (دنیوی ) است محاسبه می شود. وبر هر کنشی را که فراتر از این بازه "عقلانیت زمان" باشد را در سنخ عقلانیت ارزشی طبقه بندی می نماید که با استفاده از مفاهیم وبری خود نوعی غیر عقلانیت است . با استفاده از شیوه فهم وبری درکنش شهادت طلبی ما بدین نتیجه رسیدیم که این کنش در هیچ یک از چهار سنخ کنش وبر جای نمی گیرد. در نتیجه شق پنجمی برای این گونه شناسی تعریف کردیم. در این شق پنجم خرد متعالیه خردی است که به سود و زیان در چارچوب بازه بلندتر زمانی می پردازد یعنی بازه ای که به حیات پس از مرگ و معاد وحساب اعمال معتقد است.البته استفاده از خرد متعالیه ضرورتاً به کنش شهادت طلبی منتهی نمی شود . بسامد این کنش در مذهب شیعه بیشتر مشاهده شده و علت آن را در تقابل جدی این مذهب با عواملی از جمله جبرگرایی ، سکولاریسم و ... برشمردیم . بنابراین خرد متعالیه ای از جنس یک قرائت خاص از شیعه، با شهادت طلبی پیوند نزدیک دارد.