جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫علامه جعفري، فيلسوف و انديشمندي است که هنوز انديشه‌هاي وي در ابواب مختلف، از جمله فلسفه سياسي، به‌خوبي تبيين نشده است. پژوهش حاضر کوشيده است با روش توصيفي تحليلي، فلسفه سياسي اين انديشمند معاصر را تبيين نمايد. فلسفه سياسي به‌عنوان شاخه‌اي از فلسفه، به پرسش‌ها و مسايل دايمي و فرازماني انسان‌ها در حيات سياسي آنان توجه مي‌کند. آن‌چه علامه جعفري در اين زمينه ارايه کرده است، به‌گونه‌اي بنيادين و پويا بر محور "حيات معقول" استوار است. او بر اساس مباني خود در حوزه‌هاي خداشناسي، معرفت‌شناسي، انسان‌شناسي و هستي‌شناسي، جهاني را ترسيم مي‌کند که در رأس آن واجب الوجود به‌عنوان خالق هستي قرار دارد، و در اين جهان، علاوه بر حاکميت نظم و هدف‌مندي، عنايت خداوند نيز به‌عنوان سرچشمه کمال، خيريت و هدف‌مندي موجودات، جريان دارد. از نگاه او، انسان مسافري است که از سوي خدا آمده و به‌سوي او باز مي‌گردد. وي انسان را خليفه خدا در زمين دانسته و حاکميت اصلي را از آن خدا مي‌داند، که عقول سليم، وجدان‌هاي پاک، پيامبران، امامان( و عالمان رباني مي‌توانند اين حاکميت را از جانب خداوند محقق سازند. در فلسفه سياسي او، جهان هستي و انسان غايت‌مدار بوده، و هر کس که به خدا نزديک باشد و از شرايط کمالي برخوردار باشد، مي‌تواند رهبر و هادي جامعه باشد. علامه جعفري، هدف اصلي سياست و حکومت را راهبري انسان‌ها به‌سوي کمال، تعالي و تقرب به خدا مي‌داند. بر اين اساس، نظام سياسي مطلوب وي، نظامي است که در آن، دين تمام شئون زندگي انسان را فرا بگيرد. حکومت مطلوب هم از نظر وي، حکومت پيامبران است، که در عصر امامت، امام معصوم(س) در رأس نظام قرار مي‌گيرد، و در عصر غيبت نيز فقيه حکيم و مجتهد جامع‌الشرايط متولي اين مقام مي‌شود. در اين حکومت، همگان از حقوق بنياديني مانند حق حيات، کرامت، آزادي مسئولانه، تعليم و تربيت، مساوات، فرهنگ و سياست برخوردار هستند.

‫نوشتار حاضر به واکاوي عقل از منظر مولانا جلال‌الدين محمد بلخي در کتاب مثنوي معنوي وي مي‌پردازد و ديدگاه دو تن از دانشمندان (علامه محمدتقي جعفري و حاج ملاهادي سبزواري) را نيز درباره آراي مولوي در اين موضوع را انعکاس مي‌دهد. نگارنده در سه فصل ماهيت عقل و جايگاه آن در عالم هستي را از ديدگاه مثنوي معنوي و انديشه‌هاي مولوي بررسي کرده است. وي نخست به تشريح اهميت عقل در اسلام و نزد متکلمان، فلاسفه و عرفاي مسلمان پرداخته و آراي بسياري از آن‌ها در مورد نقش مهم عقل در شناخت پديده‌هاي هستي را شرح مي‌دهد. آن‌گاه ديدگاه مولوي را در مقوله عقل بيان کرده و ضمن ارائه اجمالي تاريخچه زندگاني و شخصيت علمي وي، نظر او را درباره هستي شناسي، دين، مذهب، انسان شناسي و معرفت شناسي جويا شده است. در ادامه ابعاد و معاني و مراتب مختلف عقل همچون: عقل کل، عقل جزئي، عقل ايماني، عقل اول، عقل کامل، عقلِ عقل، عقل احمد، عقل خدادادي (موهبتي)، عقل اکتسابي و جايگاه انديشه را در وجود آدمي، از منظر مولوي تبيين مي‌سازد. در فصل دوم نخست به کارکردها و آسيب شناسي عقل جزئي مي‌پردازد و اموري مانند محدوديت عقل، سستي عقل فلسفي، انحصارطلبي عقل، اکتفاء نمودن به عقل جزئي، سلطه خيال بر عقل جزئي و نسبت عقل و دل را از ديدگاه مولوي بررسيده، سپس جايگاه عقل کلي را در نظام هستي از منظر وي شرح مي‌دهد. از نظر نويسنده، مولوي عقل را موجودي روحاني و نوراني تلقي مي‌کند که در وجود انسان کامل تبلوري جامع و حقيقي دارد و موجب شناخت حقايق هستي مي‌شود. وي عقل کلي را از نظر مولوي، زيربناي جهان هستي دانسته و آن را اول مخلوق خدا معرفي مي‌کند نگارنده در همين زمينه انديشه‌هاي علامه محمدتقي جعفري و حاج ملاهادي سبزواري را در مورد ماهيت عقل از نظر مولوي شرح داده و نقش عقل در حوزه و تکامل انسان از ديدگاه مولانا را تجزيه و تحليل کرده است. رابطه عقل و ايمان، عقل و نجات انسان، عقل و وحي، عقل و نبوت، عقل و کمال انسان و عقل و زيبايي، از ديگر مطالب مهم در اين نوشتار به شمار مي‌آيد.

‫در تحقيق حاضر، سعى بر آن شده است تا مبانى وروش تفسيرى آية اللَّه جوادى آملى (حفظه اللَّه) مورد بررسى قرار گيرد. اين پايان نامه در سه بخش سامان يافته است؛ در بخش اوّل، به زندگى نامه وحيات علمى استاد، منابع تفسير، علوم قرآنى از منظر ايشان، نحوه تنظيم تفسير ايشان وبحث مقارنه‏اى مختصر ميان الميزان وتفسير استاد، پرداخته شده است. در بخش دوم، مبانى تفسيرى استاد از جمله؛ قرآن‏شناسى، فهم‏پذيرى قرآن، زبان قرآن، عدم جدائى قرآن وعترت، خدائى بودن الفاظ قرآن وچينش آن، هدايتگرى وجاودانگى قرآن، مورد بحث وبررسى واقع شده است. در بخش سوم، به روش تفسيرى، از جمله؛ امكان، حجيّت واقسام تفسير قرآن به قرآن، روش تفسيرى قرآن به سنت وقرآن به عقل ومراد از تفسير به رأى واقسام آن از منظر استاد، همچنين شيوه استاد در طرح مباحث مختلف كلامى، اجتماعى، آراى مفسران و... مورد بحث و بررسى قرار گرفته است.

‫اين تحقيق با مراجعه به آثار و افکار آيت الله عبدالله جوادي آملي و محمدمهدي شمس‌الدين، ديدگاه‌هاي آنان درباره امامت و ولايت و اشتراک نظر و اختلاف نظرشان در اين زمينه را بيان مي‌کند. نويسنده به روش شناسي اين دو انديش مند در مقوله نظام سياسي و اجتماعي اسلام و ابعاد ولايت پيامبر اسلام( و ائمه معصومين( اشاره کرده و اثبات مبحث امامت و ولايت را از ديدگاه آنان بررسي کرده است. وي در يک مقدمه و دو فصل به تبيين اين موضوع مي‌پردازد. نگارنده در مقدمه به تحليل مفهوم واژه‌هاي امامت، ولايت، خلافت در لغت و اصطلاح پرداخته و نسبت بين امامت و نبوت، ارتباط ميان ولايت و امامت، رابطه خلافت با ولايت، مفهوم ولايت تکويني و تشريعي و رويکردهاي تفسيري، روايي، عرفاني، تاريخي، فلسفي، فقهي نسبت به مقوله ولايت مي‌پردازد. در فصل اول آراي محمدمهدي شمس‌الدين درباره حقيقت امامت، ولايت بيان شده و راه هاي تعيين امام، جزء اصول دين بودن مبحث امامت، ادله عصمت امام و وجوب نص بر انتصاب الهي امام از منظر وي بيان گرديده است. نگارنده به استناد شمس‌الدين به آيات قرآن و روايات معصومين خصوصا احاديث مشهور نبوي، مانند حديث غدير، حديث دار و حديث منزلت نيز اشاره کرده و اثبات نص بر امامت امام علي( و ائمه ديگراز طريق اين روايات توسط وي را بررسيده و تحليل او از احاديث و برخي آيات قرآن و ادله عقلي بر وجوب عصمت امام را باز مي‌گويد. بيان ابعاد سياسي و اجتماعي امامت از منظر شيعه اماميه در آراي محمدمهدي شمس‌الدين، ديدگاه‌هاي وي در مورد وحدت اسلامي، رابطه بين امامت و اداره جامعه، از ديگر مباحث اين فصل محسوب مي‌شود. در فصل دوم نويسنده نخست آراي آيت‌الله عبدالله جوادي آملي را در مقوله حقيقت امامت و معاني آن، ابعاد ملکوتي امامت، حقيقت ولايت، رابطه ولايت با امامت و نبوت و عقيدتي بودن ولايت و امامت را مطرح مي‌کند. سپس به تشريح آيه ميثاق در تبيين منزلت امام و امامت از منظر ايشان پرداخته و وجوب معرفت امام معصوم(، نحوه تعيين امام، وجود نص بر تعيين امام معصوم، مقامات امامت و ولايت و ويژگي‌هاي امام معصوم از جمله علم و عصمت و ادله آن را از ديدگاه ايشان به صورت مبسوط شرح مي‌دهد.

‫چکيده : اين پايان نامه ترجمه و تحقيق کتاب قرآن حکيم از منظر امام رضا عليه السلام تأليف آيت‌الله عبدالله جوادي آملي به زبان اردو است، که در يک مقدمه وچهار فصل، ديدگاه امام رضاعليه السلام درباره قرآن و اهل بيت را منعکس مي سازد. در مقدّمه کتاب مزبور، مباحثي در زمينه علمي و عيني بودن کتاب خدا و ويژگي‌هاي هدايت بخش آن ارائه مي شود. در فصل اوّل راه‌ها و موانع رسيدن به معرفت قرآن بيان گرديده است. فصل دوم به تفاوت ميان تدبّر در قرآن و استنطاق آن و چگونگي استخراج معارف ناب قرآني مي پردازد. در فصل سوم به بحث درباره تشويق و ترغيب قرآن به تحقيق، تفکر، علم آموزي و تعقّل پرداخته شده و منع کردن کتاب خدا از پندارها و آرزوهاي باطل و طولاني بيان مي شود. در فصل چهارم راه هاي کسب معرفت صحيح و نجات از گمراهي از منظر قرآن کريم مورد توجّه قرار گرفته و راهکارهاي قرآن، مانندِ تشويق و ترغيب به روي آوردن به برهان عقلي و کشف و شهود قلبي و اجتناب از قياس وهمي و تمثّل شيطاني تبيين مي گردد. نگارنده همچنين با اشاره به وحدت و عينيت قرآن و اهل بيت عليهم السلام، هماهنگي عجيب اين دو عنصر هدايتگر و نوراني را توضيح مي دهد.

‫چکيده : اين پايان نامه، ترجمه و تحقيق بخشي از کتاب مبادي اخلاق در قرآن تأليف آيت ‌الله عبدالله جوادي آملي است، که به بررسي مباني عقلي و نَقلي اخلاقي برگرفته از قرآن کريم و راهکارها و موانع سِير و سلوک اخلاقي در آموزه‌هاي قرآني و روايي مي پردازد. در بخش اوّل رابطه جهان‌بيني و اخلاق؛ در بخش دوم ارتباط انسان و اخلاق؛ و در بخش سوم اهمّيت و آثار اخلاق، بررسي و بيان مي شود. در بخش اوّل به ترتيب، تأثير متقابل جهان‌بيني و علم اخلاق از ديدگاه نويسنده، خاستگاه احکام اخلاقي، کمال آدمي از منظر اسلام و آموزه‌هاي قرآني، تأثير گناه در جلوگيري از کمال و نقش شيطان در ممانعت کردن از پيشرفت و تکامل انساني تبيين شده و از تلاش براي رسيدن به کمال اخلاقي به جهاد اکبر تعبير مي گردد. نويسنده حرکت به سوي کمال اخلاقي را در راستاي توحيد عملي ارزيابي کرده و با اشاره به سعادت انسان، نسبتِ بين روح و بدن در حکمت متعاليه را تبيين مي کند. وي در بخش دوم نخست به اخلاق گرايي در انسان اشاره کرده و مباني گرايش آدمي به اخلاق و تغيير پذيري خُلق و خوي انسان‌ها و تأثير و تأثّر اخلاقي را با استفاده از آيات قرآن کريم بررسي مي کند. او در همين زمينه به نقش انبيا در رساندن بشر به کمال اخلاقي و تغيير در رفتار اخلاقي اشخاص پرداخته و اخلاق را نعمتي الهي و فطري برشمرده است. وي تغيير در اخلاق، گرايش به فضايل اخلاقي و دوري از رذايل را نيز نوعي جهاد اکبر مي خوانَد و تلاش شيطان براي تقويت رذايل و تضعيف فضايل اخلاقي را ترسيم مي کند. جاودانگي اخلاق، نقش شناخت، اراده و ميل انسان در اخلاق، ويژگي‌هاي معلّم اخلاق و متعلّم اخلاقي، از ديگر مباحث بخش سوم محسوب مي شود. بخش چهارم نيز به اهمّيت علم اخلاق،نياز انسان‌ها به اخلاق، اهمّيت تهذيب نَفس و شناخت آن و ضرورت طهارت روح اختصاص دارد.