جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تکرار قصه‌ها در قرآن از مسائلی است که موجب پرسش‌ها و شبهه‌هایی از سوی برخی خاورشناسان غیر مسلمان و مسمانان نواندیش گردیده است. آنها به‌پندار خویش، تکرار قصه‌ها در قرآن را لغو و در تعارض و ناسازگاری با فصاحت و بلاغت و اعجاز دانسته و تکرار را موجب اضطراب و تزلزل در اسلوب شمرده‌اند و به‌دنبال آن، غیر وحیانی بودن قرآن را نتیجه گرفته و آن را ساخته ذهن شخص پیامبر اسلام (ص) معرفی کرده‌اند. با پژوهش‌های سامان‌یافته اثبات می‌گردد که تکرارها در قرآن، به‌ویژه تکرار قصه‌ها، نه‌تنها بیهوده و ملال‌آور و ناسازگار با فصاحت و بلاغت و اعجاز نیست، بلکه از فنون ادبی و محسنات کلام به‌شمار می‌آید. تکرارهای قرآن حکیمانه بوده و با دلایل و اغراض خاص و همگام با اهداف سوره‌ها تحقق می‌پذیرد. در بررسی موارد تکرار قصه‌ها از نگاه اعجاز بیانی به این نتایج دست می‌یابیم: اعجاز در اوج فصاحت و بلاغت، زیبایی‌های تکرار، تکمیل تصویرهای یک داستان، نگاه به قصه از زاویه‌های گوناگون، تنوع‌بخشی به روش‌های پیام‌رسانی، وجود نظم و انسجام قوی در قصه‌های مکرر و تبیین یک موضوع با الفاظ متفاوت و ... . در هر تکراری در داستان‌های قرآن، یک یا چند غرض نهفته است که تکرار را به زیبایی موجه می‌نماید.

عنصر شخصیت بازتاب‌دهنده اندیشه و عواطف نویسنده است. بررسی این عنصر در داستانک‌های قرآنی، ما را در رسیدن به مقصود باری‌تعالی یاری می‌دهد. از سوی دیگر، داستانک‌های تک‌آیه‌ای از آن جهت که بسیار موجز است، مورد توجه قرار دارد. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیل محتوا، به بررسی شیوه‌های شخصیت‌پردازی در داستانک‌های تک‌آیه‌ای پرداخته، بسامد هر یک و تکنیک‌های مورد استفاده را استخراج نموده است. برای‌ این کار ابتدا تعاریف و تقسیم‌بندی‌های شخصیت ارائه شده و داستانک‌های تک‌آیه‌ای در دو ساحت انواع شخصیت (اصلی، فرعی، ایستا، پویا، مقابل و مخالف، نوعی و...) و تکنیک‌های شخصیت‌پردازی (توصیف مستقیم و غیر مستقیم: گفت‌وگو، عمل، صحنه‌پردازی، نام‌گذاری) مورد واکاوی قرارگرفته است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که استفاده از شخصیت‌ها، اغلب بسیار محدود است؛ به‌گونه‌ای که برخی تنها با یک شخصیت اصلی تشکیل شده، برخی دیگر علاوه بر آن، یک شخصیت مخالف یا شخصیت فرعی نیز مشاهده می‌شود. شخصیت‌پردازی‌ها غیر مستقیم بوده که این شیوه، شخصیت را واقعی‌تر به تصویر می‌کشد که به‌طور قطع، دارای تأثیر بیشتری می‌باشد. از میان تکنیک‌های مختلف شخصیت‌پردازی غیر مستقیم، شیوه‌های گفت‌وگو، عمل، نامگذاری و توصیف عواطف، به ترتیب بیشترین بسامد را به خود اختصاص داده است.

با ظهور مکتب فرمالیسم توسط زبان‌شناسان روسی، مباحثی چون آشنایی‌زدایی، برجسته‌سازی و هنجارگریزی در نقد صورتگرا مطرح شد که طی آن، شکل و ساختار سخن ادبی از دیگر سخن، متمایز می‌شود؛ امری که سبب شده تکنیک‌های هنری قرآن کریم بیشتر مورد توجه قرار گیرد. از این نظرگاه، قرآن با پرهیز از سخنان تکراری، کلیشه‌ای و ملال‌آور، دست به ابتکار زده و با جابه‌جایی، حذف و جایگزینی کلماتی خاص، توانسته تا با رمزآلود ساختن کلام و درنتیجه طولانی‌شدن فرایند ادراک، حس کنجکاوی را در مخاطب برانگیخته و وی را به کشف مفاهیم نهفته‌اش سوق دهد. این پژوهش بر آن است تا با روش توصیفی-تحلیلی، به بررسی نقش الفاظ در ایجاد هنجارگریزی به‌منظور القای مفاهیم خاص بپردازد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که ترکیب‌ها و هم‌نشینی‌های غیر عادی (تشبیه، تجسید، حس‌آمیزی و تناقض‌نما) و جابه‌جایی و جانشینی صورت‌های زبان (مجاز، استعاره)، منجر به خروج از هنجارهای دلالت و معنا گردیده و در نتیجه، فرایند ادراک پیام را با تأخیر مواجه نموده و زمینه تدبر در آیات را فراهم ساخته است. همچنین در سوره‌های زخرف و دخان، هر دو نوع مبالغه، یعنی مبالغه وصفی و مبالغه در صیغه دیده می‌شود که در گسترش و سیلان معنای مورد نظر، مفید واقع شده است.

امروزه رقابت برای دستیابی به فناوری‌های جدید بالا گرفته ولی متاسفانه فراموش شده که برای رسیدن به کمال مطلوب، بشر نیازمند قطب نمایی به نام «اخلاق» است. دو دغدغه درباره کودکان مطرح است اول نبود اخلاقیات، و دوم گسترش فناوری‌های نوینی که با زندگی کودکان آمیخته شده است. بر‌ این اساس ضروری است با استفاده از همین ابزار نوین، زمینه افزایش رفتارهای اخلاقی فراهم گردد. خوشبختانه هوش اخلاقی وراثتی نبوده و امکان افزایش و ارتقاء آن وجود دارد و با توجه به اینکه زمان آموزش آن، دوران کودکی است؛ نباید در این امر مهم کوتاهی کرد. هدف این پژوهش تعیین اثربخشی آموزش هوش اخلاقی از طریق انیمیشن، قصه، تصاویر و بازی‌های رایانه‌ای بر کودکان بوده و برای اجرای این پژوهش از روش پژوهشی نیمه‌تجربی و بررسی طرح‌های عاملی استفاده شده است. بنابراین تعداد 100 نفر دانش آموز دختر مدارس اصفهان انتخاب و در 5 گروه تقسیم‌بندی و سپس سطح هوش اخلاقی آنان با استفاده از پرسشنامه «هوش اخلاقی بوربا» بررسی گردید. پس از ارائه آموزش از طریق انیمیشن، قصه و... دوباره سطح هوش اخلاقی بررسی و بعد از یکماه پایداری نتایج ارزیابی گردید. یافته‌ها نشان داد آموزش‌هایی که از طریق انیمیشن، قصه، تصاویر و بازی‌های رایانه‌ای ارائه گردید موجب افزایش هوش اخلاقی کودکان شده است؛ منتها با مقایسه تغییرات، معلوم شد قصه و انیمیشن بیشترین تاثیر را در افزایش هوش اخلاقی دارند و تصویر، تاثیر کمتری نسبت به آنها و در آخر بازی رایانه‌ای کمترین تأثیر را در افزایش هوش اخلاقی در مقایسه با سه گروه آزمایشی دیگر دارد.

هدف پژوهش حاضر، ساخت، اعتبار‌یابی و تعیین ویژگی‌های روان‌سنجی پرسشنامه حرص براساس منابع اسلامی با نگاه روان‌شناختی بود. روش پژوهش تحلیل محتوای کیفی سیه و شانون از نوع استقرائی به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها و روش پیمایشی برای ساخت پرسشنامه بود. جامعه آماری طلاب و دانشجویان بودند که تعداد 212 نفر به شیوه نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای انتخاب گردید. روایی محتوا برای یافته‌های بدست آمده و گویه‌های ساخته شده توسط متخصصین علوم انسانی و روان‌شناسی بدست آمد، هر آیتمی که حداقل CVR آن 99/0 و شاخص CVI آن 79/0، بود، انتخاب گردید. روایی سازه به دو شیوه تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی با دو ابزار spss26 و Amos24 مورد بررسی قرار گرفت و دو عامل حرص مذموم و ممدوح هرکدام با 16 گویه کشف و تأیید گردید. اعتبار پرسشنامه با نمره همبستگی هر گویه با مولفه و روش دو نیمه‌سازی گاتمن و ضریب اسپیرمن ـ براون و آلفای کرونباخ حرص مذموم برابر با (875/0) و حرص ممدوح برابر با (864/0) بدست آمد که حاکی از همسانی درونی بالای پرسشنامه حرص براساس منابع اسلامی است. با تأیید روایی و اعتبار پرسشنامه حرص براساس منابع اسلامی پژوهشگران می‌توانند در تحقیقات پژوهشی و روان‌شناختی برای سنجش و کمی سازی صفت حرص از پرسشنامه حرص براساس منابع اسلامی استفاده کنند.

کتاب ملکه‌های فلسفه یکی از این مطالعات اساسی است و به پرسشی عمیق پاسخ می‌دهد: پس زنان فیلسوف کجا هستند؟! این کتاب درواقع بخش جاافتاده‌ٔ همه‌ٔ کتاب‌های تاریخ فلسفه است! واقعیت این است که تاریخ فلسفه مثل بسیاری حوزه‌های دیگر، به هیچ وجه عادلانه نیست. همه‌ٔی ما احتمالاً نام‌هایی نظیر افلاطون، کانت، نیچه و لاک را شنیده‌ایم، اما هیپاتیا، هریت تیلور میل، اولوول و میدگلی را چطور؟ ملکه‌های فلسفه کتابی است که واقعاً مدت زیادی در انتظارش بودیم. کتابی درباره‌ٔ فیلسوفان زن که اتفاقاً فیلسوفان زن هم آن را نوشته‌اند. در این کتاب، در نوزده فصل، با نوزده فیلسوف زن که در تاریخ فلسفه حضور پررنگی داشته‌اند ـ از دوران باستان تا همین امروز ـ آشنا می‌شویم. هر یک از این نوزده فصل را نیز فیلسوف زن دیگری نوشته است که اکنون مشغول مطالعه و فعالیت در این حوزه است.

«معنای زندگی از دیدگاه فلاسفه‌ی بزرگ» درباره‌ی یکی از عمیق‌ترین پرسش‌هایی است که بشر تا کنون مطرح کرده است: معنای زندگی چیست؟ این مجموعه‌ی جمع‌آوری شده که توسط استفن لیچ و جیمز تارتالیا ویرایش شده است، تعدادی از مقالات را ارائه می‌کند که بیان‌کننده‌ی دیدگاه‌های سی‌وپنج تن از تأثیرگذارترین فیلسوفان تاریخ، از کنفوسیوس تا رورتی، درباره‌ی معنای زندگی می‌باشد. هر فصل از کتاب به فیلسوف متفاوتی اختصاص دارد و دیدگاهی منحصربه‌فرد در مورد معنای زندگی از دریچه‌ی نظریات و نوشته‌های آن فیلسوف ارائه شده است که در کل، بررسی این پرسش در طول قرن‌های متمادی از نظر فیلسوفان متعددی را نشان می‌دهد. کتاب با شخصیت‌های باستانی مانند کنفوسیوس و بودا آغاز می‌شود که آموزه‌هایشان اثری پاک‌نشدنی بر فلسفه‌ی شرق بر جای گذاشته است. سپس به سنت غربی منتقل می‌شود و دیدگاه‌های سقراط، افلاطون و ارسطو و دیگران را بررسی می‌کند. این سفر در قرون وسطی و رنسانس ادامه می‌یابد، و پس از لمس ایده‌های غنی ابن سینا، ابن‌میمون و آکویناس، به دوران مدرن و فیلسوفانی مانند کانت، نیچه و مارکس منتقل می‌شود. یکی از نقاط قوت کلیدی «معنای زندگی از دیدگاه فلاسفه‌ی بزرگ» توانایی آن در ساده کردن به مفاهیم پیچیده‌ی فلسفی برای مخاطبان معمولی است. ویراستاران این اطمینان را حاصل کرده‌اند که هر مقاله به روح فیلسوف موردبحث وفادار بماند و در عین حال توضیحات و زمینه‌ی روشن و قابل‌فهمی را برای خوانندگانی که ممکن است پیشینه‌ای در فلسفه نداشته باشند ارائه دهد. باید در نظر داشت که این مجموعه مقالات به دنبال ارائه‌ی پاسخ قطعی به پرسش معنای زندگی نیست. درعوض، خوانندگان را دعوت می‌کند تا طیف وسیعی از دیدگاه‌ها را در نظر بگیرند تا درنهایت به تامل و تفسیر شخصی عمیق‌تری بپردازند. این رویکرد بر این ایده تأکید می‌کند که معنای زندگی یک پاسخ ثابت و یکسان نیست، بلکه فراز و نشیبی است که از تجربیات فردی و روایت‌های فرهنگی سرچشمه می‌گیرد. به طور کلی، این کتاب یکی از بهترین مقدمه‌ها برای ورود به یکی از اساسی‌ترین پرسش‌های بشر محسوب می‌شود.

برای تأثیر گذاشتن بر دیگران (چه تر فاصله نزدیک و چه از دور) راهی مطمئن وجود دارد. راهی که آن قدر ظریف است که به راحتی نادیده گرفته می شود و در عین حال به حدی عمیق است که هیچ کس از تأثیرات نامرئی آن بر کنار نمی ماند. این راه، خاصیت ارتباطی، غالب و جذب افکاری است که با قدرت زیادی منتشر شوند. برخی افراد، بدون آنکه کوچکترین توجهی به این مطلب داشته - باشند که موفقیت هایشان کاملا مرهون فعالیت شدید تشعشعی یک ساختار روانی نیرومند است. و برخی دیگر مایلند یاد بگیرند چگونه به نحو احسن از این تأثیر بهره برند. من این کتاب را خصوصا برای گروه دوم نوشته ام و به همین دلیل روشن بودن، وضوح و سادگی ویژگی اصلی آن است. قسمت اول کتاب به بررسی تئوریها و روشهای علمی می پردازد که شناخت کامل آنها برای کسی که می خواهد تأثیر روانی از راه دور یا هرگونه تأثیر دیگر روانی را به کار گیرد، ضروری است. بنابراین به هر یک از این دو مبحث یک فصل کامل اختصاص داده شده است. مثل بسیاری از توانایی های دیگر، هر کس کمابیش دارای تواناییه ای عملکرد در فاصله دور می باشد، اما این کتاب دقیقا برای اشخاصی نوشته شده، که توانایی های لازم برای دستیابی به سطح مناسب امکاناتشان و حداکثر تأثیر را ندارند و باید آن را از طریق آموزش تقویت کنند.

کتاب «رساله‌ای درباب زیبایی‌شناسی ژاپنی» نوشته‌ی دانلد ریچی، کتابی درباب اصول منحصر‌به‌فردی است که زیبایی‌شناسی هنر و فرهنگ ژاپن را تعریف می‌کنند. کتاب ریچی که از سبک زوئیهیتسو، روش کلاسیک ژاپنی در مقاله‌نویسی با تأکید بر جریان آگاهی پیروی می‌کند، نوشته شده است، هم یک تأمل شخصی و هم یک رساله‌ی علمی در این زمینه به‌حساب می‌آید. وی کتابش را با فراهم کردن زمینه‌ای برای زیبایی‌شناسی ژاپنی آغاز می‌کند و توضیح می‌دهد که چگونه عناصر زیبایی‌شناسی ژاپنی عمیقا در محیط طبیعی این کشور ریشه دارند و براساس تحولات اجتماعی و تاریخی آن شکل گرفته و پیشرفت کرده‌اند. در همین راستا، او توضیح می‌دهد که زیبایی‌شناسی ژاپنی امری ثابت و بدون تغییر نیست، بلکه با همراه با زمان، تکامل می‌یابد و با تغییرات جامعه سازگار می‌شود و در‌عین‌حال اصول اصلی خود را حفظ می‌کند. او سپس به بررسی زیربنای زیبایی‌شناسی ژاپنی، یعنی ارزش‌های ادراکی، مانند درک سادگی، ظرافت و زیبایی موجود در نقص می‌پردزاد. ریچی مفاهیمی مانند وابی (زیبایی سخت)، سابی (زیبایی پیری)، آگا (عاطفه‌ی عمیق) و یوگن (لطف عمیق) را مورد بحث قرار می‌دهد که در درک روح و روان هنر ژاپنی نقشی مهم ایفا می‌کنند. ریچی همچنین بر اهمیت طبیعت در زیبایی‌شناسی ژاپنی تأکید می‌کند که جهان طبیعی نه‌تنها منبع الهام، بلکه معیار زیبایی نیز به‌حساب می‌آید. این نقش طبیعت در زیبایی‌شناسی، به‌خصوص در هنرهای سنتی مانند گل‌آرایی و طراحی باغ مشهود است، جایی که تقلید و انتزاع از طبیعت عنصر اصلی محسوب می‌گردد. او همچنین بر نقش طبقات مختلف جامعۀ ژاپن بر زیبایی‌شناسی ژاپنی تأکید می‌کند. وی خاطرنشان می‌کند که آنچه به‌عنوان شیوه‌های اشرافی آغاز شد، در‌نهایت به سایر طبقات اجتماعی نیز نفوذ کرد و منجر به دموکراتیزه شدن ارزش زیبایی‌شناختی شد. با‌این‌حال، تأثیر تفاوت طبقه‌ی اجتماعی هنوز در تمایز بین درک طبقۀ روستایی و اشرافی نسبت به زیبایی‌شناسی قابل مشاهده است. کتاب، هم به زیبایی‌شناسی کلاسیک و هم زیبایی‌شناسی مدرن ژاپن پرداخته است. ریچی که به‌عنوان یک منتقد سینما مشهور است، بخشی از کتاب را به ارتباط زیبایی‌شناسی و سینمای ژاپن اختصاص می‌دهد. او بحث می‌کند که چگونه فیلمسازانی مانند یاسوجیرو اوزو و آکیرا کوروساوا اصول زیبایی‌شناسی را در داستان‌سرایی خود گنجانده‌اند و فیلم‌هایی را خلق کرده‌اند که از نظر زیبایی‌شناختی به‌طور مشخص در‌بردارندۀ عناصر ژاپنی هستند. به‌طور کلی، این کتاب پیش از آنکه کتابی آکادمیک به‌حساب آید، یک سیر شاعرانه است که هنر و فرهنگ ژاپن را شکل داده است که می تواند مورد توجه علاقه‌مندان این حوزه قرار بگیرد.

از میان صحابۀ پیامبر (ص) ابوذَرِ غِفاری از آن‌ها ست که جریان‌های فکری مختلفِ جهانِ اسلام در سده‌های متمادی به روایات و گفتارهای اخلاقی او توجه نشان داده‌اند. می‌توان در آثار منسوب به وی احکامِ مختلفی دربارۀ سلوکِ اخلاقی فردی و اجتماعی بازدید. مطالعۀ کنونی با هدفِ بازشناسی آن بخش از اندیشه‌های اخلاقی بازتابیده در روایاتِ منسوب به او صورت می‌گیرد که به سلوکِ فردی و ذهنیِ او مربوط است؛ اَبعاد و جوانبی از سلوک اخلاقی که حتی اگر ارتباطاتِ اجتماعی فرد نیز منقطع شود استمرار می‌توانند یافت. می‌خواهیم دریابیم برپایۀ روایاتِ منسوب به ابوذر و با فرضِ اَصالتِ آن‌ها ابوذر چه سلوکِ فکری‌ای را ترویج می‌کند. به این منظور با استقصاء روایاتِ بازمانده از ابوذر و بازخوانی نگرش‌های هستی‌شناسانه و انسان‌شناسانۀ بازتابیده در آن‌ها به بازشناسی تصویری خواهیم پرداخت که این روایت‌ها از خیرِ اعلیٰ برای انسان و راه دست‌یابی به آن بازمی‌نُمایانند. آن‌گاه شیوه‌ای را که در این روایت‌ها برای سلوکِ فردی بر اساس مبانی یادشده تجویز می‌شود بازخواهیم شناخت. چنین مطالعه‌ای ما را می‌تواند با تصویری که از ابوذرِ نُمادین در حافظۀ تاریخی مسلمانان شکل گرفته است آشنا کند. نسبت شخصیت ابوذرِ تاریخی با این تصویر، خاستگاهِ اندیشه‌های ابوذر تاریخی و نسبت اندیشه‌های وی با دیگر صحابه را باید موضوع مطالعاتِ دیگر دانست. فرضیۀ مطالعۀ کنونی آن است که ابوذرِ نُمادین سلوکِ فکری زاهدانه‌ای برپایۀ مراقبه، ایمان، حزن و حکمت‌جویی را ترویج می‌کند.