جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: غنای فکری استثنایی ایران قرن هفدهم صفویه مظهر مکتب فلسفی اصفهان و به ویژه مؤسس ظاهری آن، میرداماد (متوفی 1631) و شاگرد بزرگ او ملاصدرا (ملقب به صدرالدین شیرازی، د. 1636). به همان اندازه برای مکتب، حکمت آپوفاتیک رجب علی تبریزی که بعدها (متوفی 1669/70) دنبال شد، اهمیت دارد. با این حال، علیرغم شهرت این فیلسوفان، شناسایی «مکتب فلسفی اصفهان» تنها در سال 1956 توسط هانری کوربین، ایران شناس مشهور فرانسوی، که به شخصیت متحد کننده نوافلاطونی اسلامی حدود 20 متفکر و شخصیت معنوی اشاره کرد، پیشنهاد شد. این گروه بندی متعاقباً برای حدود پنجاه سال بدون چالش باقی مانده است. در این اثر بسیار بدیع، جنیس اسوتس، مشروعیت اصطلاح «مدرسه» را بررسی می‌کند و در فلسفه‌های پیچیده این سه شخصیت اصلی شیعی می‌کاود و بین آنها مقایسه می‌کند. مؤلف این موضوع را بیان می کند که اندیشه ملاصدرا مستقل و در واقع با اندیشه های میرداماد و رجبعلی تبریزی ناسازگار است. این نه تنها طرز تفکر جدیدی را در مورد چگونگی درک ما از «مکتب اصفهان» ارائه می‌کند، بلکه میرداماد و رجبعلی تبریزی را به‌عنوان پیشگامان خود معرفی می‌کند.

کتاب حاضر، شرحی معتبر از سیر تحول شیعه را به قلم یکی از ممتازترین مورخان اسلامی معاصر فراهم آورده و همزمان از بسیاری سوءتعبیرات و تصورات غلط رایج که بر بسیاری از برداشت‌ها سایه افکنده، ابهام‌زدایی کرده است. نویسنده ابتدا با ارجاع به یافته‌های گوناگون پراکنده در پژوهش‌های اخیر به توصیف مقطع شکل‌گیری شیعه پرداخته است که طی آن جمعیت‌ها و مکاتب فکری کثیری از مسلمین، به شرح و بسط تعالیم و معتقدات خود روی آورده بودند. فصول بعدی کتاب به تاریخ فرقه‌های مختلف شیعه، ازجمله شیعه اثنی عشری یا دوازده‌امامی، اسماعیلی، زیدی و نزاری اختصاص دارد که تقریباً کل جمعیت دویست‌میلیونی شیعیان جهان را تشکیل می‌دهند.

ترجمه ماشینی: این کتاب با ارائه دیدگاه‌های جدیدی در رابطه بین شیعه و صوفیه در دوران مدرن و پیش از مدرن، تقابل فرضی این دو سنت باطنی در اسلام را با بررسی آنچه می‌توان «تصوف شیعی» و «صوفی‌محور» نامید، به چالش می‌کشد. تشیع» در مقاطع مختلف تاریخ. این فصول بر اساس تحقیقات جدید در مطالعات متنی و همچنین کار میدانی از مناطق جغرافیایی وسیعی از جمله شبه قاره هند، آناتولی و ایران است. دربرگیرنده یک دوره طولانی از قرون اولیه پس از مغول، در سراسر دوران صفویه (906-1134/1501-1722) و پس از آن، نه تنها به حوزه علمای دین، بلکه به اقشار مختلف جامعه نیز توجه دارد. بخش اول این جلد به تنوع گفتمان درباره تصوف در میان «علمای» شیعه در دوره صفویه و در طول آن می‌پردازد. بخش دوم به تاریخ اجتماعی و فکری محبوب ترین فرقه صوفی شیعی در ایران، نعمت اللهیه می پردازد. بخش سوم به بررسی رابطه تشیع و تصوف در سنت‌های ادبی علوی بکتاشی و صوفی خاکساریه می‌پردازد. این کتاب با مشارکت دانشمندان برجسته در مطالعات تشیع و تصوف، اولین کتابی است که تأثیرات و ارتباطات متقابل بین تشیع و تصوف را آشکار می کند، که تاکنون کمی مورد بررسی قرار گرفته است.

غزالی یکی از بزرگ‌ترین متکلمانی است که برای منطق منشأ وحیانی قائل است. او خدا را معلم اول، جبرئیل را معلم ثانی و پیامبر اکرم6 را معلم ثالث می‌شمرد. مهم‌ترین ابتکار غزالی در علم منطق، استخراج قیاس‌های منطقی از قرآن کریم است که با مثال‌های اصولی و اسلامی آمیخته و آنها را در کتاب «القسطاس المستقیم» آورده است. از دیدگاه غزالی، قرآن کریم نور است و از آن جهت نور خوانده می‌شود که مشتمل بر موازین منطقی است. قرآن کریم تمامی حقایق عالم را به‌صورت مجمل و مضمر داراست. او بین منطق و آموزه‌های قرآنی از طریق ارجاع قیاس‌های منطقی به پنج میزان قرآن کریم، رابطه عمیق برقرار کرده است. او برای جایگزینی اصطلاحات یونانی، از مثال‌های شرعی فقهی و کلامی استفاده نموده است. این رابطه بدین گونه است: میزان تعادل بر «قیاس اقتران حملی»، میزان تلازم بر «قیاس استثنایی متصل» و میزان تعاند بر «قیاس استثنایی منفصل» منطبق است. میزان تعادل خود بر سه گونه است: میزان اکبر (شکل اول)، میزان اوسط (شکل دوم) و میزان اصغر (شکل سوم) که در مجموع به پنج مورد خلاصه می‌شود. پیامد نظریه غزالی این است که منطق را به‌جای امامت گذاشته و روی این مسأله تأکید کرده است که با وجود منطق، به امام معصوم نیازمند نخواهیم بود.

شیعیگری چگونه پیدا شده ؟‪...‬‬ ‫‫شیعیگری تاریخچه بسیار درازی میدارد‪ ،‬بلکه خود تاریخی می باشد‪ .‬ولی ما در اینجا آنرا به کوتاهی یاد‬ ‫خواهیم کرد‪.‬‬ ‫شیعیگری به این معنی که خواست ماست از زمان بنی امیه آغاز یافته‪ .‬چون معاویه به دستاویز کشته شدن عثمان‬ ‫با امام علی بن ابیطالب به جنگ برخاست و پس از مرگ او خلافت را با زور و نیرنگ بدست آورده در خاندان‬ ‫خود ارثی گردانید‪ ،‬این رفتار او به بسیاری از مسلمانان گران افتاد و کسان بسیاری آرزوی خلافت کرده چنین‬ ‫خواستند که آنرا از دست بنی امیه بیرون آورند‪.‬‬ ‫لیکن تا معاویه زنده میبود کسی نیارست‪ ‬بجنبد‪ .‬پس از مرگ او حسین بن علی به کوشش برخاست ولی از‬ ‫ناپایداری پیروانش کاری از پیش نبرد و بدانسان که همگی میدانند کشته گردید‪.‬‬ ‫سپس چون یزید پسر معاویه مُرد و پسر او معاویه نام پس از چهل روز خلافت کناره از آن جست و برخی‌‬ ‫آشفتگیها به میان افتاد‪ .‬عبد اﷲ بن زبیر در مکه و محمد بن حنفیه در مدینه به دعوی خلافت پرداختند و مختار در‬ ‫کوفه برخاست که او نیز در نهان به خلافت میکوشید‪ .‬ولی اینها نیز کاری نتوانستند و یکایک از میان رفتند‪.‬‬ ‫سپس دو خاندان بزرگی با بنی امیه به نبرد برخاستند‪ :‬یکی عباسیان (پسران عباس عموی بنیادگزار اسلام)‪،‬‬ ‫دیگری علویان (پسران علی)‪ .‬عباسیان بنیاد کار خود را به زمینه چینی نهاده چون ناخرسندی ایرانیان را از بنی امیه‬ ‫میدانستند و از آمادگی آنان به شورش آگاه میبودند‪ ،‬نمایندگانی به ایران فرستادند که در اینجا نهانی به کوششهایی ‫پردازند و دسته هایی از پیروان پدید آورند‪ .‬لیکن علویان به سادگی برمیخاستند و جنگ میکردند و کشته میشدند‪.‬‬ ‫(چنانکه زید بن علی‌‪ ،‬یحیی پسر او‪ ،‬محمد نفس زکیه‪ ،‬برادرش ابراهیم‪ ،‬حسین صاحب فَخ‪ ‬و دیگران کشته شدند)‪.‬‬ ‫از اینرو بنی عباس کار را پیش بردند و با دست ابومسلم بنیاد بنی امیه را برانداخته خود به جای ایشان خلیفه‬ ‫گردیدند‪.‬‬.. ‫کوتاه سخن آنکه از نیمه دوم صده نخست تاریخ هجری کشاکشهای بسیار سختی بسر خلافت پیدا شده نبرد و‬ ‫جنگ بسیار میرفت‪ .‬آرزومندان خلافت از هیچگونه کوشش در راه آرزو باز نمی ایستادند‪.‬‬ ‫خونها از هم می ریختند‪ .‬خاندانها بر می انداختند‪ .‬دروغ و نیرنگ بکار می بردند‪ .‬در این کشاکشها پیروان‬ ‫علویان «شیعه» نامیده میشدند که به همان معنی «پیروان» میباشد. «‬شیعیگری» از همانجا آغاز گردیده‪.‬‬ ‫این شیعیگری نخست یک کوشش سیاسی بی آلایشی‌‪ ،‬و شیعیان بیشترشان مردان ستوده نیکی میبودند و‬ ‫پاکدلانه و غیرتمندانه در آنراه میکوشیدند‪ .‬چه بیگفتگوست که علویان به خلافت بهتر و سزنده تر میبودند‪ .‬در میان‬ ‫اینان مردان پاک و پارسا بیشتر یافته میشدی‪ .‬بویژه در برابر بنی امیه که بیشترشان مردان ناپاک میبودند‪.‬‬

آیین گرامیداشت و رونمایی مجموعه آثار نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی، در تاریخ ۲۹ مهر ۱۴۰۰، در سالن همایش های رسول اعظم (ص) واقع در مدرسه علمیه امام کاظم (ع) قم برگزار شد.‌ در این آیین از ۱۷ اثر علمی تولید شده در موضوع نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی رونمایی شد.‌