جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قرآن کریم، یگانه معجزه جاوید اسلام و چراغ پرفروغ هدایت مسلمانان است. زبان قرآن، عربی است و برای فارسی زبانان، ترجمه آن به زبان مادری، ضروری به نظر می‌آید. زیرا گسترش مفاهیم قرآنی در جامعه، وابسته به ارائه ترجمه‌های سلیس و روان از قرآن است، لذا نقد و آسیب شناسی این ترجمه‌ها امری ضروری به نظر می‌رسد. از آنجایی که هر مترجم براساس برداشت و فهم خود از آیات قرآن کریم ، ترجمه‌ای ارائه می‌دهد که با دیگری در اختلاف است؛ بنابراین وجود برخی اشکالات و معایب در این ترجمه‌ها امری پذیرفتنی است. اشتباهات صرفی و نحوی، عدم یکسان‌سازی در ترجمه آیات، عبارات و ترکیبات مشابه قرآنی، حذف و اضافه‌های فراوان، عدم رعایت دستور زبان فارسی و معادل‌یابی ‌اشتباه از جمله اشکالات این ترجمه‌هاست .پژوهش حاضر به بررسی و مقایسه تطبیقی ترجمه سه تن از مترجمان مشهور قرآن (ترجمه تفسیر طبری، الهی قمشه‌ای و ابوالقاسم امامی) پرداخته که در سه فصل مورد بررسی قرار گرفته است. فصل اول به کلیاتی پیرامون ترجمه می‌پردازد، درفصل دوم، شرایط، شیوه‌ها و پیش‌نیازهای ترجمه قرآن کریم بیان می‌شود و فصل سوم به بررسی تطبیقی ترجمه‌های مورد نظر می‌پردازد.

قرآن کریم کتاب آسمانی مسلمانان، معجزه‌ی جاوید پیامبر گرامی اسلام (ص) است. قرآن از جهات مختلف معجزه است. یکی از جنبه‌های اعجاز آن که کمتر مورد توجه قرار گرفته، اعجاز رسم الخط و اعجاز تلاوت آن می‌باشد. در این پایان نامه که ترجمه‌ی کتاب «اعجاز رسم القرآن و اعجاز التلاوه» محمد شملول است، مولف در پی آن است تا اثبات کند که خداوند خود شیوه‌ی نوشتن کلمات و نیز نوع حروف و ترتیب و قرارگرفتن حروف و کلمات قرآنی را مشخص فرموده تا معانی جدید و دقیقی را به مخاطبین القا نماید به گونه‌ای که اگر غیر از این بود، این معانی و ظرافت‌های آن فهمیده نمی‌شد و بدین وسیله می‌خواهد اثبات کند که قرآن کریم از لحاظ رسم الخط و تلاوت هم دارای اعجاز می‌باشد و ضمن اشاره به نوشتار غیر عادی کلمات و قرائت غیر عادی آن، معنا و مفهوم مطلوب و اعجاز آن را تبیین نماید.

قرآن کریم به‌عنوان کتاب آسمانی، همواره مورد توجه اندیشمندان مسلمان بوده و هر یک از آنان، تلاش کرده‌اند تا برداشت و تفسیر خود را به سبک خاصی به جامعه علمی خودشان ارائه دهند. در این میان ابوالفتوح رازی، رشیدالدین میبدی و علامه طباطبایی ازجمله کسانی هستند که در عرصه تفسیر قرآن، گام‌های بزرگی برداشته‌اند. ابوالفتوح رازی یکی از برجسته‌ترین واعظان منطقه ری در قرن ششم هجری است. این سمت موجب گردیده است تفسیر او سبک واعظانه داشته باشد. از اقتضائات چنین سبکی توجه ویژه به روایات تفسیری است. ابوالفتوح از تفاسیر پیش از خود چون جامع‌البیان و تبیان تأثیر پذیرفته و بر تفاسیر پس از خود به‌ویژه تفاسیر فارسی چون جلاءالاذهان و منهج‌الصادقین تأثیر داشته است. سبک زبانی آن درنهایت سادگی و روانی همراه با فصاحت و بلاغت مختص قرن چهارم و پنجم به‌دوراز تکلفات ظاهری و صنایع لفظی است. رشیدالدین میبدی، در کشف‌الاسرار، آیات قرآن را در سه نوبت تفسیر می‌کند و در ضمن آن از قرائت، شأن نزول، اخبار و احادیث و... به‌تفصیل سخن می‌گوید و در النوبه‌الثالثه آیات را به مذاق صوفیان و عارفان توجیه و تأویل می‌کند. تفسیر کشف‌الاسرار از عناصر و سازوکارهای القای معانی ازجمله صور خیال، مجاز، سجع، تشبیه، استعاره بهره زیادی برده است. علامه طباطبایی در تفسیر آیات به استشهادات قرآنی تمسک زیاد جسته و روش تفسیری ایشان، تفسیر قرآن به قرآن بوده و در بخش تفسیر، سه عنصر: نقل نظریات، نقد نظریات و نوآوری در برداشت به‌طور برجسته مشهود است. هدف از این تحقیق شناساندن سبک‌ها و جلوه‌های ادبی کهن که در تفاسیر ابوالفتوح رازی، کشف‌الاسرار و عدهالابرار به‌کاررفته است و همچنین آشنا کردن علاقه‌مندان علوم تفسیری با اشتراکات و افتراقات این تفاسیر و تأکید بر این نکته که علامه طباطبایی با تفسیر المیزان، کار مفسرین قبل از خود را تکمیل کرده است. در این تحقیق به این نکته رسیده‌ایم که بین تفسیر روح‌الجنان و مجمع‌البیان اشتراکات فراوانی وجود دارد و در تفسیر بعضی آیات به نظر می‌رسد که از یکدیگر برداشت کرده‌اند و کشف‌الاسرار میبدی هم از تفسیر مجمع‌البیان استفاده کرده است و علامه طباطبایی نیز آن تفاسیر را در تفسیر خود در نظر داشته است.

در میان کتاب های تفسیری که به منظور شفاف سازی معنا و تبیین و توضیح مفاهیم بلند قرآن کریم، نگاشته شدند و مفسران در آنها با بهره بردن از روش های گونه گون از جمله روایی یا اثری، علمی و ... به تفسیر آیات الهی پرداخته اند؛ تفسیر نور الثقلین حویزی به سبب این که از احادیث پیامبر اکرم (ص) و ائمه (علیهم السلام) بهره برده و با توجه به این که آن بزرگواران به سبب پیوندشان با قرآن کریم معتبرترین تفسیر را از این کتاب الهی ارائه دادند، شایسته و در خور توجه و عنایت می باشد.رساله پیش رو با در نظر داشتن نکات مذکور، به بررسی این تفسیر پرداخته است. در این بررسی کوشش نمودیم در چندین بخش زوایای این تفسیر گرانقدر را برای قرآن پژوهان پدیدار نماییم. در بخش متن تفسیر، با یافتن آیات و مشخص ساختن سوره و شماره آیه شان به ترجمه متن پرداختیم و در خلال آن، چنانچه واژه ای دشوار می نمود؛ آن را از بین کتب لغت و دیگر کتب مربوط بدان بیرون آورده و تبیین نمودیم. بخش دیگر رساله به بررسی روایات می پردازد و هدف این قسمت آن است که هر حدیثی به لحاظ سند و متنش مورد مداقه قرار گیرد و تفاوت هایی که در سند و متن سایر کتب حدیثی بویژه منبعی که حویزی از آن حدیث را بر گرفته است، آشکار سازد. این بخش بسیار حائز اهمیت است؛ چراکه تفاوت های مذکور –همانطور که در متن رساله به آن ها اشاره شده و گاهی اوقات بسیار فاحش می باشد- در به اشتباه افکندن مطالعه کنندگان این تفسیر و دور ساختنشان از مراد و مقصود؛ بی تاثیر نمی باشد. بخش نهایی؛ رجال هر حدیث را از میان کتب رجالی معرفی نموده و این نتیجه را به خواننده منتقل می سازد که بی شک، احادیثی که در آنها از شخصیت های رجالی مذموم و یا مبهم یاد شده؛ جای تأمل دارند و گاه سبب طرد آنها می گردد. از سویی دیگر، آن دسته از احادیث که رجالشان ثقه و به عبارتی معلوم الحال است از درجه اعتبار بالا برخوردار می باشد.

رساله حاضر در دو بخش ترجمه و تحقيق ارائه مي‌گردد. در بخش ترجمه، قسمت دوم كتاب «الانسان الكامل »‌عبدالكريم جیلی به فارسي برگردانده شده و سعي ما بر ارائه ترجمه‌اي دقيق و روان با رعايت امانت و انتقال مفاهيم به زبان فارسي بوده است. در بخش تحقيق به بررسي ديدگاه‌هاي امام خميني (س) و جیلی درباره انسان كامل و مقايسه نظريات ايشان پيرامون مباحثي چون ولايت و خلافت انسان كامل، مظهريت او نسبت به اسم اعظم، حقيقت محمديه (ص) و غيره پرداخته شده است. جايگاه انسان كامل با توجه به مسئله ولايت كه ناظر به رابطه انسان كامل با وجود مطلق است، جايگاه رفيعي است و تنها انسان كامل است كه به دليل جامعيتش شايسته خلافت حق در جهان است و مي‌تواند به مقام ولايت دست يابد؛ لذا پيوند نظريه انسان كامل با بحث ولايت در انديشه اسلامی- شيعي امام خميني (س) بارز است. در عين اينكه دیدگاه خاص عرفاني جیلی نيز در اين باره درخور توجه است كه اشاره به ختم نبوت و ولايت دارد و از آن تحت عنوان مقام «ختام» ياد كرده و معناي آنرا جامعيت نبوت در وجود پيامبر (ص) مي‌داند. او اين مقام را كه عبارت از ختم همه مقامات و تحقق به حقيقت ذات ذي‌الجلال و الاكرم است، منحصراً از آن پيامبر (ص) مي‌داند.

ادبیات مذهبی یکی از گونه‌های پرکاربرد در ادب عربی است. یکی از زیرمجموعه‌های مهم این گون? ادبی، مدایح نبوی است که از نظر کمیت و کیفیت در ادب عربی در خور توجه است. اشعاری که در مدح و منقبت، نعت و ستایش و وصف و ثنای حضرت ختمی مرتبت محمد مصطفی9، مهتر آدمیان و سرور جهانیان سروده شده باشد مدایح نبوی خوانده می‌شود. که مقارن با ظهور اسلام و بعثت حضرت رسول در شبه جزیره عربستان آغاز می‌شود.پژوهش حاضر ترجمه و شرح پنج قصیده از شاعرانی به نام عبدالرحیم برعی، ابن نباته مصری، شهاب محمود حلبی و ابواسحاق ابراهیم قیراطی در باب مدایح نبوی است. این پژوهش در واقع ترجمه و شرح جزئی کوچک از کتاب «المجموع? النبهانی? فی المدایح النبوی?» می‌باشد. این کتاب را یکی از عالمان و ادیبان فاضل عرب، شیخ یوسف نبهانی بیروتی، گردآوری کرده است و بخشی از مدایح نبوی در زبان عربی را در آن گنجانده است، این بخش چهار مجلد بزرگ شده و در بیروت به چاپ رسیده است.مهم‌ترین مفاهیم، درون‌مایه‌ها و مضامین این اشعار وصف ویژگی‌های ظاهری حضرت رسول9، استناد به آیات قرآنی و احادیث نبوی، اشاره به وقایع صدر اسلام، جنگ‌ها، وصف کعبه و توصیف عظمت و شکوه بارگاه نبوی، اشاره به معجزات پیامبر و کرامات ایشان و وصف خصوصیات اخلاقی چون، جود وکرم و بزرگواری های حضرت می‌باشند. این قصاید چون برای تکسب نبوده وجنبه کسب ثواب و اجر اخروی دارد و شاعران از پیامبر طلب شفاعت دارند، از خلوص، ذوق و عاطفه‌ای صادق برخوردارند. شایان ذکر است که شاعران خواستار این امر هستند که مورد توجه معنوی و روحانی حضرت رسول قرار گیرند و به لقب شاعرالنبی مفتخر گردند. لذا سعی کرده‌اند که واژگان و ترکیب‌هایی والا را به کار گیرند و صور بلاغی را در ابیات بگنجانند و در واقع هنر شعری خود را در قالب مدح حضرت رسول به کار برند از این جهت واژگان و ترکیب‌هایی که مورد استفاده قرار گرفته است در بعضی جاها ساده و روان می‌باشد و در بعضی ابیات پیچیده و دشوار می‌گردد.پژوهش حاضر مبتنی بر طرحی بوده، این طرح بر این اساس بنا نهاده شده است که در سه جهت به ترجمه و شرح ابیات هر قصیده می‌پردازیم، این سه جهت عبارتند از: 1. ترجمه قصاید 2. شرح‌نویسی 2. توضیحات جانبی، این کار و پژوهش مقدمه‌ای است برای کارهای دیگر پژوهشگران آینده تا فارسی‌زبانان را با مدایح نبوی به زبان عربی آشنا کنند.

نویسنده در این اثر تاریخ صدر را در پنج بخش اصلی و شانزده فصل بیان نموده است. بخش اول: مباحث مقدماتی درباره موقعیت جغرافیایی، اجتماعی و تمدنی جزیرهالعرب است و در بیان وضع جزیرهالعرب است قبل از ظهور اسلام. بخش دوم: درباره پیغمبر گرامی اسلام است از تولد تا بعثت بخش سوم: بررسی قضایایی است از بعثت تا هجرت بخش چهارم: در بیان وقایع و حوادث زمانی است که از هجرت تا دعوت جهانی اتفاق افتاده. بخش پنجم: بیان تاریخ پیغمبر اسلام است از دعوت جهانی تا رحلت آن حضرت.

در تدوین این رساله سعی بر این شده است که شخصیت حضرت مهدی عجل الله فرجه الشریف در ابعاد مختلف از قبیل اختلاف نظر در تاریخ ولادت و القاب و فلسفه غیبت و ایمان و اعتقاد بر ظهور آن حضرت، علت تأخیر در ظهور وی رابطه عقیده رجعت با عقیده مهدویت و.... مورد بحث و بررسی قرار گیرد.صاحب کتاب "کفتمان مهدویت" آیه ا...صافی گلپایگانی مدظله العالی برای اثبات مدعای خودش مراحل ذیل را با ارائه سی سوال با پاسخ آن بدین ترتیب طی نموده است؛الف: حقیقت تشیعنویسنده کتاب درباره این عنوان، تاریخچه تشیع از نظر بکارگیری این واژه از عصر رسالت زمان و پیدایش مذهب اهل سنت، امام صادق و مذهب تشیع، افکار و عقائد تشیع، روند علمی و عملی تشیع در برابر حکام جابر و غاصب، ارتباط تشیع با معتزله، در یک نقطه خاص و .... را به صورت علمی و برهانی مورد بحث و بررسی قرار داده است.ب: امامتگرچه نویسنده محترم عنوانی به نام "خلافت" در مرحله اولی، ضمن پاسخ به سوال اول، به مناسبتی اشاره نموده است،اما پس از اتمام جواب هشتم عنوان امامت را بصورت جامع علمی و برهانی بدین قرار طرح نموده است.سر انتخاب ائمه تفاوت علم غیب خدا با ائمه معصومین، اخلاق و صفات ائمه، حدود رهبری، تعداد ائمه، حق دلائل عقلی و نقلی شناخت امامج: عقیده مهدویتدر خصوص این مرحله، مباحث جالب وارزنده در آغاز بدان اشاره شده با طرح اشکالات همراه با پاسخ آن، مدعای خویش را رهانی و به اثبات رسانده است.لازم به ذکر است که نویسنده محترم و روایات استفاده شده در این بحث را هم از نظر سند مورد بررسی قرار داده است و هم از نظر دلالت، و همین تلاش علمی باعث شده که عقیده مهدویت را بطور احسن ترسیم نماید، و به تمام اشکالات و اعتراض مربوط به آن را با دلیل عقلی و نقلی پاسخ دهد.

این کتاب برای رفع شبهات مهمی پیرامون تحریف قرآن (که با کمال تأسف اخیرا از طرف برخی از مزدوران، نوشتجاتی منتشر و در بهم زدن وحدت صفوف مسلمانان به کار گرفته می شود و تهمتهای ناروایی را متوجه مهمترین طایفه مسلمانان یعنی شیعیان می سازند. در این کتاب دانشمند محترم حضرت آیهالله معرفت با دقت فراوان و قلم سحرآمیز و بیان شیوا و روان و بدور از هر گونه اطاله گوشه ای از مهمترین اتهامات دشمنان اسلام و بدخواهان به اسلام و مسلمانان درباره قرآن کریم پرداخته است. در فصل اول واژه تحریف در لغت و اصطلاح مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل دوم دلائل بطلان تحریف که در این زمینه روایات بسیار فراوان ذکر نموده است که همگی بر عدم تحریف قرآن دلالت دارند. در فصل سوم تصریحات برخی از تابناک ترین چهره های درخشان شیعه را نقل نموده است. در فصل چهارم گواهی های بزرگان اهل سنت را ذکر نموده است. در فصل پنجم یاوه گویی های مستشرقان بیگانه را ذکر نموده است. در فصل ششم موضع دانشمندان بزرگ شیعه را در برابر اخباریهای متأخر (که نظریه تحریف مطرح نموده اند) که همه دانشمندان شیعه احتمال تحریف در کتاب خدا را به کلی مردود می دانند. در فصل هفتم تحریف در عهدین و منظور از تحریف در کتابهای عهدین چیست؟ مورد بررسی قرار گرفته و پاسخهای قاطع داده شده است. در فصل هشتم نگاهی گذرا به تاریخ عهدین بیان شده و در فصل نهم مصنف پوره ای از روایات شاذ را منشأ شبهه تحریف می داند. در فصل دهم تحریف نزد اخباریهای متأخر که گروهی از افراطی (که خود را جزء شیعیان می دانند) نیز مانند همکیشان حشویه خود، کرامت و تقدس قرآن را مورد تعرض قرار داده اند و در همین فصل روایات فصل الخطاب را نقل کرده سپس آنها را نقد نموده است. در فصل یازدهم مهمترین دستاویز معتقدان تحریف که نویسنده کتاب فصل الخطاب آنها را به عنوان ذلیل یازدهم و دوازدهم قرار داده ذکر نموده. در فصل دوازدهم مصنف در این فصل فضیلتهای جانشینان پیغمبر اکرم (ص) که در قرآن بیان شده است آنها را ذکر نمود در فصل سیزدهم مهمترین کتابهایی که در زبان عربی و فارسی نوشته شده اند آنها را معرفی نموده و در پایان هم منابع را ذکر نموده است.

کتابی که ترجمه شده مقایسه ای است بین جمهوریت شوری و ولایت فقیه. محور اصلی کتاب این است که غیر از نظام ولایت فقیه هیچ نظام دیگری نمی تواند بنیان و اساس حکومت قرار گیرد. کتاب مشتمل است بر سه فصل اول نظریه دیموکراسی و جمهوریت مورد بحث قرار گرفته است و در ضمن آن از نظام استبدادی نیز بحث شده است و در فصل دوم از شوری بحث شده است و در آخرین فصل در رابطه با ولایت فقیه بحث و تحقیق شده است. فصل اول در ابتا به اثبات رسیده که هر اجتماعی برائی اداره کارها و پیش برد برنامه هائی همگانی نیاز به حکومت دارد 2- محور اساسی که در فصل اول مورد بحث قرار گرفته این است که حکومت باید حق حاکمیت و ولایت را از مبدا و مصدر مشروح اخذ نماید و آن منبع و مصدری که حکومت را مشروعیت می بخشد دو تا است 1-خود مردم 2 -خداوند متعال. فصل دوم: در این فصل نظریه شوری مورد بحث قرار گرفته است1- برخی علماء اهل سنت دولت اسلامی را براساس شوری طرح ریزی نموده اند و آن را بعنوان روح حکومت اسلامی معرفی کرده اند نویسنده کتاب در ابتدا بحث یک پرسش شگفت آور را مطرح نموده اند اگر اسلام حکومت را بر محور شوری استوار کرده و آن را سنگ اصلی بنای این ساختمان قرار داده است طبیعتا باید پیامبر بزرگ اسلام ص امت اسلامی را از اصول و قوائد و جزئیات این آگاه سازد امامی بینیم که در قران سنت چنین چیزی بچشم نمی خورد بعد به بررسی جوابات این پرسش پرداختند و به نتیجه رسیدند که این سوال بی پاسخ است و هیچ جواب قانع کننده ندارد.