جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده معرفت‏شناسی دو گونه است: عام و خاص. معرفت شناسی عام، نظریه‏پردازی درباره معرفت را وجهه همت ‏خود قرار داده است و اصل معرفت را می‏کاود. اگر معرفت‏شناسی، از معرفت در حوزه‏ای خاص سخن به میان آورد، معرفت ‏شناسی خاص بوده که طبعا از نوع معرفت‏شناسی پسینی است. «معرفت‏شناسی تجربه دینی‏» از شاخه¬های معرفت شناسی خاص است. مهم ترین پرسشی که در ارتباط با ویژگی معرفت¬بخشی تجربه¬های دینی وجود دارد این است که آیا تجربه¬های دینی می توانند توجیه¬گر باورهای دینی باشد؟ به منظور پاسخ به این پرسش، در این رساله به بررسی آرای ویلیام آلستون و ملاصدرا می پردازیم. در این راستا، نخست مفاهیم بنیادین موجود در این پرسش، در دو فصل چیستی معرفت و چیستی تجربه دینی با تأکید بر آرای آلستون و ملاصدرا مورد تحلیل قرار می گیرند. سپس با به دست دادن مدل ادراکی آلستون و ملاصدرا، دلایل این دو اندیشمند در اثبات اعتبار معرفت شناختی تجربه دینی به منظور توجیه باورهای دینی مبتنی بر آنها بررسی می¬شوند. در پایان نیز نویسنده، با برشمردن وجوه تشابه و تفاوت آرای این دو اندیشمند در حیطه معرفت¬شناسی تجربه دینی و نقد آنها، دلایل آن دو را در حجیت معرفت شناختی تجربه دینی وافی به مقصود نمی داند. واژگان کلیدی: ملاصدرا، ویلیام آلستون، تجربه دینی، تجربه عرفانی، معرفت شناسی تجربه دینی، توجیه باورهای دینی.

جایگاه دین و الاهیات بار دیگر در جهان امروز، ارتقا یافته است؛ این اهمیت مرهون تغییرات معرفتی است که در نیم‌قرن اخیر با طرح اندیشه‌های پست مدرن و زیر سؤال رفتن ایده‌های علم‌گرایان? روشنگری محقق شده است. با تأثیر از این تحولات، زمینه‌های توجهی جدّی و مجدّد به مدعیات دینی، دوباره فراهم گردیده و پژوهش در حوز? دین در پرتو روش‌ها و رهیافت‌های نوین به طور مضاعفی مورد اقبال پژوهشگران قرار گرفته است. با نظر به اهمیت شناخت ادیان، «پدیدارشناسی» به عنوان یک «روش» در دین‌پژوهی، با تأثیر از ایده‌های فلسفی «ادموند هوسرل» رهیافت‌های متنوعی را در پیشِ روی دین‌پژوهان، جامعه‌شناسان دین، روان‌شناسان دین و مورخان ادیان قرار داده است. افزون بر این، در مطالع? پدیدارشناختی دین، پدیدارها، یا به عنوان مفاد آگاهی مورد بررسی قرار می‌گیرند و یا حاکی از تجرب? دینی مؤمنان تلقی می‌شوند. با نظر به دغدغه فوق، سعی شده است در این رساله، به «پدیدارشناسی تجرب? دینی از نظر ردولف اتو» با تکیه بر کتاب «مفهوم امر قدسی» پرداخته شود تا روش پدیدارشناسان? او در مواجه? با تجرب? دینی استخراج گردد. به این منظور، اولین قدم، تعیین جایگاه او در میان دیدگاه‌های متنوع پدیدارشناسان دین خواهد بود. در وهل? دوم، با بیان تفاوت‌های پدیدارشناسی هوسرل با روش پدیدارشناسی دین‌پژوهان، ملاک و معیاری برای روش اتو بدست آمده است. تأثیر اتو از شلایرماخر در مقول? تجربه دینی و نقد او، مسئله سومی است که این رساله به آن توجه نشان داده است. مجموعه این مسائل، نشان می‌دهد که روش پدیدارشناسی تجربه دینی اتو، با تمایز میان عقلانی و غیرعقلانی و تعلیق رویکرد مفهومی و عقلانی به دین آغاز شده و به تشریح احساس مینوی حاصل از نومینوس می‌پردازد. این احساس مینوی که همان دین غیرعقلانی است، حاصل بسط عناصر نومینوس در سوژ? فردی است. اتو با اشاره به چهار رویکرد توصیفی، فلسفی، الاهیاتی و تاریخی، می‌کوشد تا با نوعی شهود ماهوی به ذات پدیدارهای دینی که همان امر قدسی است دست یابد. در نهایت، حقیقت دین که همان مفهوم تکامل یافته امر قدسی و حقیقتی غیرنفس‌الامری است، ملاک سنجش ادیان معرفی شده است. با این حال، نقد‌هایی که می‌توان به مساعی نظری اتو معطوف داشت، در دو محور نقد غیرروشی و نقد روش‌شناختی مورد توجه قرار گرفته‌اند. مسئله‌ای که این رساله پیش‌روی تحقیقات بعدی قر.

این کتاب در باب یکی از مهم ترین حوزه‌های دین پژوهی در عصر دجدید یعنی مسأله «تجربه دینی» نگاشته شده است. نویسنده تا پس از شرح آرای دو تن از بزرگان شرق و غرب یعنی محی‌الدین عربی و رودلف اتو، این مسأله را مورد بررسی قرار می‌دهد. این نوشته شامل سه بخش می‌باشد که در بخش اول مشتمل بر هشت فصل مبانی نظری تجربة دینی از دیدگاه اتو مطرح می‌شود و در بخش دوم طی شش فصل مبانی نظری تجربه دینی از دیدگاه اتو مطرح می‌شود و در بخش دوم طی شش فصل مبانی نظری تجربه دینی از دیدگاه ابن عربی توصیف می‌شود و در بخش سوم نیز طی شش فصل به تطبیق آرای این دو اندیشمند می‌پردازد.