جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این رویداد، امیر مازیار ذیل پرسش ابن‌سینا: فیلسوف یا متکلم به موارد ذیل اشاره کرد. 1.حوزه و قلمرو موضوعی آثار ابن‌سینا 2.روش او 3.منش فکری و تعقلی او 4.نسبت دین و فلسفه به طور کلی (و بحث معاد در مقام موضوعی اختلافی) در این رویداد دکتر مازیار از این ادعا دفاع کرد که ابن‌سینا فیلسوف است و به برخی نقدها در این باره از جمله نظرات استاد ملکیان پاسخ گفت.

مسئله لذت و رنج در طول تاریخ از مهم‌ترین مسائل زندگی بشر بوده و همواره حیات آنها با این دو پدیده دستخوش تحولاتی فراوان شده است. اساسا با نظر به همین اهمیت است که فلاسفه و دانشمندان زیادی در تاریخ علم به بررسی آن پرداخته‌اند. در این پژوهش به تحلیل و مقایسه دیدگاه دو فیلسوف بزرگ شیخ الرئیس بوعلی‌سینا و علامه ‌محمدحسین طباطبایی پرداخته ‌شده ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌است. لذا افزون بر توصیف دیدگاه این دو فیلسوف پیرامون لذت و رنج و بیان اقسام و ویژگی‌های آن ها؛ به تفاوت‌ها و شباهت‌های میان این دو دیدگاه نیز اشاره شده است. پرسش اصلی نوشتار حاضر آن است که تفاوت ها و شباهت های دیدگاه بوعلی‌سینا و علامه‌طباطبائی در رابطه با لذت و رنج کدامند؟ در روشی تحلیلی تطبیقی نتایج حاصل از پژوهش را چنین می توان دانست که: از اشتراکات دیدگاه این دو متفکر چنان است که هر دو لذت و رنج را از سنخ ادراک دانسته و مهمترین تقسیم‌بندی خود را بر همین اساس بنا می نهند. آنان لذت و رنج را به چهار بخش لذت و رنج حسی، لذت و رنج خیالی، لذت و رنج وهمی، لذت و رنج عقلی تقسیم می‌کنند. در نگاه این دو فیلسوف، لذت عقلی از مصادیق لذت‌حقیقی بوده و تنها جایی که انسان به لذت عقلی دست پیدا می‌کند، جهان پس از مرگ است. به عقیده آن‌ها لذت‌حقیقی در جهان مادی به دست نمی‌آید. برخی تفاوت های این دو دیدگاه آن است که از دیدگاه ابوعلی‌سینا لذت و رنج کیفیاتی نفسانی و عارض بر نفس اند. اما از نظر علامه‌طباطبایی لذت و رنج امری وجودی و عین نفس انسان می‌باشد. شیخ‌الرئیس از مجموع لذت و رنج خیالی و وهمی باعنوان لذت باطنی یاد می‌کند و علامه ‌طباطبایی لذت و رنج وهمی را بر لذت و رنج عقلی منطبق می‌داند. بالاترین لذت از نظر ابن‌سینا لذت شهودی است و علامه‌طباطبایی بالاترین لذت را لذت عقلی می‌داند.

صفات اخلاقی تحت تأثیر عوامل مختلف شکل می‌ گیرند. با جستجو در آثار ابن‌ سینا مجموع این عوامل را می‌توان در دو گروه مادی و معنوی قرارداد. عوامل مادی شامل عوامل بدنی و غیر بدنی است که این پژوهش با هدف بررسی آنها تنظیم شده است. در میان این عوامل بدن محوریت دارد چرا که مطابق رأی ابن‌ سینا: 1.صفات اخلاقی اگر چه کیفیات نفسانیند اما منشاء آنها بدن است 2. افعال با اعضاء و قوای بدنی انجام می‌ شود 3. مزاج بدن، شکل دهنده بسیار مهم اخلاق است 4. عوامل غیر بدنی تأثیر خود را از طریق منفعل کردن بدن ظاهر می‌ کنند. مبانی انسان شناسانه سینوی از جمله تأثیرپذیری نفس ‌مجرد از بدن مادی، تربیت پذیری انسان، امکان تغییر اخلاق و... زیربنای مباحث مقاله است. توجه به مبادی ایجاد خلق، نحوه شکل گیری، تغییر و تثبیت اخلاق بواسطه هر مبدأ، اهمیت ویژه دارد و در مقام عمل پرکار برد است. باید توجه داشت که از نگاه ابن سینا مسأله اوصاف اخلاقی از جمله مسایل مشترک میان فلسفه و طب است و او دانش طبی خود را نیز در این جهت به کار می گیرد. به همین سبب، از خلال مباحث مطرح شده از سوی او، میتوان علاوه بر معرفت نظری، راهکارهای عملی اصلاح اخلاق را به دست آورد و از آنها در جهت اتصاف به فضایل استفاده کرد.

شیخ الرئیس ابوعلی سینا، «صادر اوّل» در فلسفۀ خود را «عقل اوّل» می‌نامد و برای آن اوصاف خاصّی قائل است. از سوی دیگر در دین تعابیر مختلفی دربارۀ «نخستین مخلوق» آمده است، که از آن جمله، «عقل» و «روح رسول اکرم؟ص؟» است. ابن سینا، برای نشان دادنِ سازگاری نظریۀ خود با آموزه‌های دینی، روایات مربوط به «اوّلیّتِ عقل» را شاهد صحّتِ نظریۀ «اوّلیّتِ عقل اوّل» می‌آورد. نگارنده در این مقاله به موضوع ادعای مطابقتِ «عقل اوّل» با دو تعبیر دینیِ مذکور پرداخته و کوشیده‌ ثابت کند که: اوّلاً معنای اصطلاح «عقل» در نظامِ آفرینش فلسفۀ ابن سینا، با معنای آن در آیات و روایات، و نیز معنای «اوّلیّتِ عقل» در این دو نظام، کاملاً با هم متفاوت‌اند و از این‌رو این دو غیر قابل تطبیق با یکدیگرند. ثانیاً ابن سینا هیچ ذکری از احادیث نخستین مخلوق بودنِ «روح پیامبر اکرم؟ص؟» نمی‌کند و نمی‌کوشد روح آن حضرت را با «عقل اوّل» تطبیق دهد، زیرا چنین تطبیقی مستلزم اشکالات متعددی است، و چه بسا وی به برخی از آنها آگاه بوده که ادعای آن را نکرده است. عمده‌ترین این اشکالات، مسألۀ «تقدم نفس بر بدن» است که شیخ الرئیس آن را قبول ندارد، در حالی که روایاتِ متواتر، به صراحت بر آن دلالت دارند. از این‌رو نمی‌توان ادعا کرد که «عقل اوّل» _ که در فلسفۀ بوعلی بر همۀ مخلوقات تقدم دارد _ همان «روح حضرت رسول؟ص؟ » است، که شیخ آن را حادث به حدوثِ بدن، و نه مقدم بر آن می‌داند. در متن مقاله، بعضی دیگر از اشکالات مطابقتِ «عقل اوّل» با «روح» آن حضرت و ناسازگاری این ادعا با آموزه‌های وحیانی نشان داده‌ شده است.

ترجمه ماشینی: این مقاله چاپ انتقادی سه متن از متکلمان زیدیه قرن ششم/ دوازدهم یمن در رد مفاهیم فلسفی را ارائه می دهد. این سه متن قاضی جعفر بن احمد بن کتاب عبدالسلام البوهلی (متوفی 573/1177-78) کتاب الرساله المنصیفه لی المتکلمین و الفلاسیفه (مسأله النفس) و دو رساله الرصه الرأس د 584/1188)، المسائله الکاشیفه عن بوطلان شبهات الفلاسفه، ردی بر آموزه فیلسوفان در مورد ابدیت جهان، و مصائل فی ابطال القل بی الطالعظوم. -ṣūra wa-anna l-jism murakkab minhumā، رد هیلومورفیسم. رساله قاضی جعفر که تنها بخشی از آن به دست ما رسیده است، شامل چهار نقل گسترده از یک اثر فلسفی ناشناس است. اینها به طرز شگفت انگیزی شبیه به مواردی است که رکن الدین بن ملاحمی (متوفی 536/1141) در «تحفة المتکلمین فی الرد علی الفلاسفة» آورده است. به همین ترتیب، پاسخ‌های قاضی جعفر به استدلال‌های فیلسوفان، شباهت زیادی به پاسخ‌های ابن‌ملاحمی دارد. با این حال، مقایسه آیات مربوطه نشان می‌دهد که این احتمال که قاضی جعفر از «تحفة» ابن‌ملاحمی به‌عنوان منبع خود رجوع کرده باشد، به‌راحتی منتفی است. به نظر می‌رسد که هر دو بر منبعی مشترک و تاکنون ناشناس تکیه کرده‌اند که احتمالاً توسط نویسنده‌ای معتزلی نوشته شده است. بنابراین رساله قاضی جعفر یکی دیگر از نقدهای اولیه معتزلی بر فلسفه ابن سینا است که ممکن است تا حدودی روشنگر پذیرش فلسفه ابن سینا (متوفی 428/1037) در میان متکلمان قبل از ابن الملاحمی باشد.

ترجمه ماشینی : این پایان نامه به بررسی سه جنبه بنیادین جهان بینی متافیزیکی ابن سینا با هدف نمایش وحدت آنها می پردازد که به عنوان یک راه میانی بین شئون وجودی ضرورت و امکان درک می شود. فصل اول بررسی می کند که چگونه ابن سینا دو دیدگاه سنتی متضاد در مورد رابطه بین خدا و جهان - نشأت و خلقت ضروری از هیچ (ex nihilo) - را از طریق تصور او از وجود خداوند از همه چیز به عنوان یک عمل منحصر به فرد از سخاوت خالص و خالی از هم آشتی می دهد. نیت فراتر از خود عمل فصل دوم، مفهوم مشیت الهی ابن سینا را به عنوان پیوندی از توجه کامل خداوند به همه مخلوقات که به اراده او برای وجود ضروری است، با انفصال کامل او از همه مخلوقات به عنوان یک امر احتمالی، بررسی می کند. فصل سوم سپس به برداشت ابن سینا از کمال روح انسان می پردازد، به عنوان وسیله ای بین درگیری معتدل با بدن و تفکر عقلانی - شرط جدا شدن از همه چیزها به عنوان ممکن در خود، با نیت اولیه فقط خدا، و همه چیز. غیر از خدا فقط از جهت ارتباط ضروری آنها با او، یعنی به اراده او وجود دارند.

ترجمه ماشینی : هدف این تحقیق شامل ترجمه و تفسیر سه فصل اول از اولین معاهده Liber de Philosophia Prima sive Scientia Divina درباره فلسفه اول یا علم الهی - اثر ابن سینه است که در مورد استقرار علم متافیزیک به عنوان علم فلسفی از تحدید حدود آن است.