جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مجموعه ۹ جلدی «تاریخ فلسفه» در جلد هشتم با «جرمی بنتام» آغاز می‌شود و پس از بررسی تاریخ چند فیلسوف دیگر با «برتراند راسل» به پایان می‌رسد. «جرمی بنتام» فیلسوف انگلیسی بود که به عنوان بنیان‌گذار «سودمندگرایی مدرن» شهرت دارد. بسیاری از پیشنهادهای او که حقوقدان هم بود، در لایحه اصلاحات ۱۸۳۲ به قانون تبدیل شد. «برتراند راسل» نیز، فیلسوف و برنده جایزه ادبی نوبل و فعال صلح طلب انگلیسی بود. او یکی از برجسته‌ترین فیلسوفان سده بیستم محسوب می‌شود که جنبش مخالفت با آرمان‌گرایی را در اوایل قرن رهبری ‌کرده است. اثر به بررسی و بسط تاریخ فلسفی این اندیشمندان و فیلسوفان می‌پردازد. برخی از فصل‌های کتاب عبارتند از: نهضت اصالت فایده (۱ و ۲)، فلسفه هربرت اسپنسر(زندگی و آثار، ماهیت فلسفه و مفاهیم و مبانی اساسی آن، قانون کلی تکامل: تبدیل تکامل و انحلال به یکدیگر و...)، فلسفه رویس،(اشاراتی به آثار رویس پیش از سخنرانی‌های طرح گیفورد، معنای هستی و معنای تصورات و...) «بهاءالدین خرمشاهی» کتاب «تاریخ فلسفه ۸: از بنتام تا راسل» را برای علاقه‌مندان به فارسی برگردانده است.

بی‌تردید با توجه به ضرورت زیست اجتماعی انسان و بقا و تولید و تکثیر نسل، ازدواج و نکاح امری ضروری است؛ بنابراین، از آغاز خلقت در ملل و نحل مختلف، رفتارها و عرفها و قوانین خاص وضع شده و جریان داشته است. ازجمله مسائل موردبحث و نقد علمی مسئله نکاح دختر بالغ و وابستگی آن به اذن ولی زوجه است. این نوشتار نخست به بررسی مفاهیم تحقیق چون ولایت و ولی و انواع آن و مراتب آن از نظر شیعه و اهل سنت پرداخته و ضمن بیان آرای فقهای شیعه و سنی درباره اجرای نکاح بدون اذن ولی، به این سؤالات پاسخ داده است: «1. آیا در نکاح بالغه اذن ولی شرط صحت عقد است یا خیر؟ 2. دیدگاه و آرای موافقان و مخالفان با اذن ولی و ادله آنها کدام است؟ 3. دیدگاه قائلان به تشریک اذن ولی و اراده بالغه رشیده در نکاح چگونه است؟ 4. دیدگاه قائلان به‌تفصیل اذن ولی در عقد دائم و موقت چگونه است؟» در این پژوهش بیان‌ شده که برخی از فقها در مسئله نکاح بالغه، قائل به استقلال نظر پدر و جد پدری و برخی قائل به استقلال نظر بالغه رشیده و برخی نیز قائل به اشتراک نظر ولی و بالغه رشیده هستند که هرکدام دلایل خود را دارند که به‌تفصیل بیان گردیده و همچنین نظر فقها در عقد موقت و دائم هم با ادله آن ذکرشده است. در پایان، تحقیق به این دستاورد رسیده است که قید رشیده بیشترین نقش را در حل این مسئله دارد؛ زیرا با ابزار تنقیح مناط و تصریح برخی روایتها مشخص می‌شود، مقصود از ضرورت اذن ولی در بالغه حکم ارشادی است و در صورت اجرای عقد بالغه بدون اذن ولی با احراز رشد دختر و وجود مصلحت و غبطه دختر، این عقد صحیح است.

فلسفه، از افلاطون تا شوپنهاور، نیچه و هایدگر، محصول تلاش برای فکر کردن به مرگ است. پرسش «مرگ» با همه‌ی پرسش‌ها فرق دارد. ولی به همه‌ی پرسش‌ها، عشق، نفرت، جنگ، جامعه، سیاست، گره خورده است. چرا باید کتابی درباره‌ی مرگ بخوانیم؟ اصلا چرا باید به مرگ فکر کنیم؟ شاید بگوییم فکر کردن به مرگ، فکری «سالم» نیست. ناخوش است. شاید بهتر باشد به روی خودمان نیاوریم. ولی تا کجا؟ اگر عاشق شدیم چه؟ وقتی عاشق می‌شویم دیواری که دور زندگی تک‌وتنهای خودمان کشیده‌ایم فرو می‌ریزد و ناگهان زندگی شخصی دیگر برایمان مهم می‌شود. مدام دلواپس‌ایم که آن مخلوق اعجاب‌آور در معرض آسیب است. ما باز می‌مانیم و مرگ و یا دست‌کم تهدید مرگ. در این کتاب میخوانیم: چگونه باید با مرگ مواجه شد؟ پرسشی که گویی در برخی مواقع حساس، مثال در هنگام خطر، با سماجت بیشتری خود را به رخ می‌کشد. ولی در واقع همواره به قوت خود باقیست و در آشکار و نهان، همراه ما. انسان حیوان عجیبی است که می‌داند روزی باید بمیرد. بی‌تردید، احساس بنیادین آسیب‌پذیری در همۀ موجودات زنده مشترک است. ولی فقط انسان از خصلت ناپایدار وجود خود آ گاه است. می‌داند که وجود او تا ابد بر دوام نیست و درست همانگونه که آغازی داشته، روزی نیز به پایان می‌رسد. زایش و مرگ، این دو سرحد وجود، فقط برای دیگران روی می‌دهد، نه برای کسی که آن را از سر میگذران و هم از این رو، هیچ تسلط و اختیاری در آن ندارد. میتوان مرگ را تسریع کرد یا به تأخیر انداخت، میتوان با خودکشی باعث آن شد یا با مراقبت درست، آن را به تعویق انداخت؛ ولی نمیتوان میان مردن و نمردن یکی را برگزید، خودم زادن همانگونه که میان زادن و نزادن. و درست همانگونه که در زمان زادن خودم نبودم عنی خواهان آن نبودم و متعلق به گذشتهای است که هرگز برای من حکم زمان حال را نداشته، و به همین دلیل آن را به یاد ندارم – بنابراین، مرگ نیز رویداد آینده‌ای است که هرگز بر سر من نخواهد آمد، چرا که دیگر نیستم تا شاهد آن باشم، اگرچه می‌دانم که از آن گریزی ندارم. در زادن، چیزی هست که همواره برای هر یک از ما درک‌ناپذیر می‌مانَد (مثلاً هیچ تصوری از به دنیا نیامدن نداریم)، ولی معمای مرگ، معمای نابودی کامل وجود ما، بیش از زادن، عقل ما را نکار می‌کند. بنابراین، زایش و مرگ رویداد‌هایی نیست که مرزهای نهایی وجود ما را از بیرون تعیین کند، بلکه وجوه بنیادین وجود ماست. و همچنان که هر فرد به صِرف زاده‌شدن باید عهده‌دار مسئولیت‌هایی شود، باید با چشم‌انداز مرگ آینده‌ی (a venir) خود نیز رودرو شود.

دوروبرتان پر است از چیزهایی که به شما گفته می‌شود زیبایند. بسیاری از اینها را اثر هنری می‌نامند. ولی، تقریباً هر چیزی را می‌توان اثر هنری نامید. چه چیزی سبب می‌شود برخی چیزها زیبا یا اثر هنری باشند و چه کسی این را تعیین می‌کند؟ آیا زیبایی تنها در چشم ناظر است یا چیزی از قبیل زیبایی آفاقی در میان است؟ زیبایی و هنر، یعنی سرشت و غایتشان، از دوران باستان و شاید هم پیش از تاریخ کنجکاوی فیلسوفان را برانگیخته‌اند. چرا زیبایی و هنر این‌قدر ویژه و مسئله‌انگیزند؟ این کتاب روش‌هایی برای پاسخ گفتن به این پرسش‌ها پیش می‌نهد و کمکتان می‌کند نظریه‌های معنادار خود را در باب زیبایی و هنر بسازید.

نویسنده در این کتاب به این موضوع پرداخته که چرا آدم‌های منطقی باورهای غیرمنطقی دارند. دن آریلی در کتاب کج باوری با تکیه بر علم روان‌شناسی و اقتصاد رفتاری نشان داده است که چطور همه‌ٔ ما می‌توانیم به دام اخبار نادرست بیفتیم و راهکارهایی برای جلوگیری از این اتفاق را شرح داده است. دن آریلی به‌دنبال تجربه‌ٔ یک ماجرای شخصی، دست به نگارش کتاب «کج‌باوری» زده است. او در تلاش بود تا بفهمد چرا آدم‌ها این‌قدر تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند و چرا اطلاعات غلط را باور، دنبال و پخش می‌کنند. چه عواملی باعث می‌شود یک انسان به‌ظاهر منطقی به باورهای غیرمنطقی برسد و از آن‌ها دفاع کند؟ بررسی این سؤال‌ها با همدلی، به‌جای قضاوت یا تمسخر سبب شد تا آریلی از ترومایی که دچارش شده بود گذر کند و به‌جای بروز واکنشی خشمگینانه یا قهرآمیز، این موضوع را به‌صورت علمی مورد بررسی قرار دهد. این اثر در شش بخش نگاشته شده و عنوان آن‌ها عبارت است از «سیاه‌چالهٔ کج‌باوری»، «مؤلفه‌های عاطفی و داستان استرس»، «مؤلفه‌های شناختی و ماشین خراب پردازش اطلاعات»، «مؤلفه‌های شخصیتی و داستان تفاوت‌های فردی‌مان»، «مؤلفه‌های اجتماعی و داستان قبیله‌گرایی» و «کج‌باوری، اعتماد و داستان آینده‌مان».

مجموعه‌ی حاضر، دربرگیرنده‌ی دیدگاه‌های فلسفی موریس مترلینگ فیلسوف معاصر بلژیکی است درباره‌ی خدا، انسان و جهان و موضوعات متفرقه‌ی دیگر. در بخشی از گفته‌های او با عنوان "هیچ" آمده است: "وجود نیستی (هیچ) فقط در یک صورت ممکن است و آن هم در صورتی است که وجود داشته یعنی هستی و همه چیز باشد". در پایان نیز موضوع مکالمه‌ی نویسنده با ارواح، آمده است.