جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

معناشناسی که به عنوان یکی از زیر مجموعه‌های علم زبان‌شناسی مطرح است، امروزه از آن به عنوان یک دانش مستقل در حوزه فهم متن یاد می‌شود. یکی از مباحثی که در این علم مورد بحث قرار می‌گیرد، روابط معنایی یا همان روابط بینامتنی است که خود به سه نوع رابطه همنشینی، رابطه جانشینی و بافت (سیاق) تقسیم می‌شود. امروزه قرآن‌پژوهان از این روابط در حوزه فهم و تبیین واژگان، جملات و آیات قرآن بهره می‌برند. آنچه در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته، اسامی قیامت هستند. بر پایه‌ی روابط معنایی می‌توان به دو نتیجه در این زمینه دست یافت: یکی اینکه توجه به سیاق اسامی وصفی قیامت، تناسب معنایی آن‌ها را با کلمات و عبارات قبل و بعد خود آشکار می‌کند، و دیگر اینکه توجه به مفاهیم همنشین اسامی مضاف و اسامی خاص قیامت به تحلیل معنایی صحیحی از آنها می‌انجامد که بعضاً با نظرات برخی مفسران، متفاوت است. ترتیب زمانی اسامی قیامت از دیگر مواردی است که در این پژوهش به آن پرداخته شده است. بررسی‌های صورت گرفته به این نکته ختم می‌شود که امکان ساماندهی زمانی اسامی قیامت (اسامی مضاف) به دلیل ابهام در مفهوم زمان در سرای آخرت، وجود ندارد؛ به همین دلیل هم تنظیم‌ این اسامی از نظر زمانی به طور دقیق ممکن نیست. ولی با این حال با دید جمعی به آیات قرآن می‌توان به طور نسبی و انتزاعی به یک ساماندهی زمانی از این اسامی دست پیدا کرد.

ادبیات تطبیقی، گونه‌ای از ادبیات است که بازگوکننده رابطه تأثیر و تأثر و تطبیق شباهت‌ها و تفاوت‌های آثار ادبی ملت‌های مختلف است. شیخ بهایی و فیض کاشانی اشعار برجسته‌ای از خود بر جای گذاشته‌اند که در این پژوهش، قصیده «وسیله الفوز والأمان فی مدح صاحب الزّمان» از شیخ بهایی و قصیده «بشارت به ظهور مهدی موعود» از فیض کاشانی به عنوان دو اثر ادبی مورد بررسی و تحلیل قرار می‌گیرد. این دو قصیده مهدوی دارای مضامین گوناگونی هستند که قابلیت تطبیق با یکدیگر را دارند. هدف از پژوهش حاضر، این است که مضامین این دو قصیده با روش توصیفی - تحلیلی و بر اساس مکتب ادبیات تطبیقی آمریکایی مورد تحلیل قرار گیرد. مهم ترین نتایج بدست آمده از این پژوهش، بیانگر این است که دو شاعر در مضامین متعددی از جمله اقتدار، دانش و حکمت، صبر و انتظار، مقام و منزلت، خلیفه اللهی دارای اشتراک نظر هستند. علاوه بر این، در شعر دو شاعر، مضامین متفاوتی نیز وجود دارد. بدین گونه که شیخ بهایی به مضامینی همچون اوصاف یاران امام مهدی(ع)، هدایتگری، منجی بودن، تعجیل در فرج و رفتار با مردم و....در شعر خویش پرداخته است ولی فیض کاشانی به مضامینی چون معجزه، سلسله نسب امام زمان (ع)، بشارت به ظهور مهدی (ع)، عدالت ، غیبت و....توجه کرده است. هر دو شاعر به خلیفه الهی و نقش امام زمان (ع) در هدایت و حمایت مردم پرداخته‌اند، با این تفاوت که شیخ بیشتر بر جنبه حمایتی و نجات‌بخشی امام زمان (ع) تمرکز دارد، اما فیض بیشتر بر حکومت جهانی و جایگاه حکومت حضرت تأکید می‌کند. هر دو شاعر امام مهدی (ع) را منبع دانش و حکمت الهی دانسته و دانش بشری را در برابر آن حضرت ناچیز می‌شمارند.

این تحقیق آیات قاطع نازل شده در بیت نبوت اطهار علیهم السلام را در یک بررسی تحلیلی و انتقادی در دو تفسیر که از مهمترین تفاسیر مفسران در قرن اخیر می باشد مورد بررسی قرار داده است. منظور از تفسیر بهینه کتاب خدا نازل شده توسط شیخ ناصر مکارم الشیرازی و تفسیر الشعراوی توسط شیخ محمد الشعراوی است. طبیعی است که نگاه تحلیلی در پژوهش ما را به سمت فراتر از چارچوب های صوری در این دو تفسیر سوق می دهد و به عمق رویکردی که این دو شیخ در تفسیر آیات نشان دهنده جایگاه خانواده بر آن تکیه می کردند، فرو می رویم. بیت (علیهم السلام) در قرآن کریم، و برای روشن شدن این امر، لازم بود با رویکردهای مقدماتی که بر تلقی کلی ما از موضوع تحقیق نظارت می کند شروع کنیم: رویکردی که دنبال می شود چیست؟ دو شیخ در تفسیر خود، چون آیات مبارکه را بر اساس دو نظام حفظ می کنند، اول: نظام باطنی که سیاق باطنی است و سیاق زبانی محض بوده و دوم: منظومه بیرونی که خارج است. زمینه، و منظور من از آن دلایل وحی است؟ و چگونه آن دو شیخ، فضائل اهل بیت علیهم السلام را در آیه تطهیر و مباهله و نوع دوستی و ارتباط در رمز قرآنی که یکدیگر را تبیین می کند، مطرح کرده اند؟ و چه دلایلی باعث شده مفسران - گاه - از ذکر فضایل اهل بیت علیهم السلام در آیات تطهیر و مباهله و نوع دوستی و اندرز در حالی که تفسیر خود را از آیات حکیم آغاز می کنند، باز داشته است. خاطره؟ ماهیت شواهدی که در بیان آن وضعیت به آنها استناد کرده اند چیست؟ آیا آنها شواهد ذهنی هستند یا متنی؟ یا ذهنی و حرکتی همزمان؟ بخش اول این پژوهش پاسخگویی و تبیین این سوالات را بر عهده داشت. به همین ترتیب، پژوهش در پی آن بود که با همان میزان تداوم آیات قرآن، ویژگی انسجام و جدایی ناپذیری قرآن کریم از عترت مبارک را نشان دهد که به اندیشیدن به نیاز می انجامد. تا از طریق نقل مورد نظر از احادیث اهل بیت علیهم السلام، مسیر تفسیری نظام مند مبتنی بر فهم آیات و سپس سخنان پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم) ایجاد شود. درود): من دو چیز گرانبها را در میان شما می‌گذارم، کتاب خدا، و عترت من اهل بیتم، از هم جدا نمی‌شوند تا در حوض به سوی من بازگردند، مرتبه‌ی طبیعی آن زمانی که مفسر به دفع گیجی در مورد آن متوسل شود. آیه و رفع ابهام در مورد سوره. این پژوهش نتوانست از آشکار ساختن حرکت تاریخ و عناصر آن در قرآن مجید فراتر رود، لذا در حفظ و رهایی آن، انسان و زمین و رابطه بین آنها و سپس رابطه این عناصر، خروجی گرفت. و خداوند متعال، زمین حاصلخیزی بودند که از طریق آن تحقیق، اهمیت جانشینی را به عنوان یک اصطلاح خاص قرآنی آشکار ساخت. در بررسی این موضوع رویکرد توصیفی تحلیلی را در پیش گرفته ایم. و به مجموعه ای از نتایج رسیدیم که مهمترین آنها دو رویکرد به دنبال تفسیر الشعراوی و تفسیر الامثال در تفسیر خود از قرآن کریم است و روشی وجود دارد که شیخ محمد از طریق آن شعروی و تفسیر افضل به فضایل اهل بیت علیهم السلام در آیات تطهیر و مباهله و نوع دوستی و گزارش پرداخته است و دلایلی وجود دارد که موجب انکار تفسیر الشعراوی شده است. و بهترین ها برای فضایل اهل بیت علیهم السلام

واژه اعجاز از ماده " عجز " در لغت به معنی ناتوان کردن است و معجزه در اصطلاح، عبارت است از کار شگفت و امرخارق العاده و معارض ناپذیری که پیامبران الهی به منظور اثبات ادعای رسالت خویش انجام می دادند و غیرپیامبران از انجام دادن آن، ناتوان بودند. ازطرفی، تنها راه شناخت انبیاء، معجزه می باشد. یک نبوت و شریعت جاودانی باید دارای معجزه ای جاویدان باشد که همیشه برصدق چنین نبوتی دلالت کند. خداوند، قرآن مجید را به همین منظور نازل نموده است که معجزه ای جاوید برای نبوت جاودانه خاتم پیامبران باشد. برخی از جنبه های اعجاز قرآن عبارت اند از ؛ اعجازعلمی، اعجاز ادبی، اعجاز واژگانی و معنایی، اعجاز عددی، خبر دادن از غیب، خبر دادن از باطن و... . یوسف الحاج احمد، مؤلف « موسوعه الاعجاز العلمی فی القرآن الکریم و السنه المطهره»، بیشتر محتوای این موسوعه را در قالب کتابی در زمینه اعجاز قرآن، به نام ((معجزات ایراد ناپذیر قرآن: حقایقی که نمی توانند توسط دانش، انکار شوند)) به زبان عربی نوشته است که توسط نصیرالدین خطاب به زبان انگلیسی ترجمه شده و در سال 2003 در انتشارات دارالسلام منتشر شده است. این کتاب به بررسی اعجاز قرآن کریم و سنت پیامبر در زمینه‌های گوناگون می‌پردازد. اعجاز غیبی، اعجاز تشریعی و اعجاز تصویری از جمله موضوعاتی است که در این کتاب بدانها پرداخته شده است. نویسنده در ابتدا به طور مختصر به جایگاه علم و دانش در دین اسلام و نیز دانشمندان مسلمانی که در رشته‌های مختلف سرآمد دیگران بودند، اشاره می‌کند. سپس به بیان مفهوم اعجاز و شرایط معجزه پرداخته و پس از آن برتری اعجاز قرآن بر معجزات سایر انبیاء، که معجزاتی حسی بودند، را یادآور می‌شود. مهم ترین مطالبی که نویسنده در این کتاب بیان کرده است عبارتند از: جنگ بدر، مرگ ابو لهب و ولید در حالت کفر، فتح مکه و.... همچنین در سنت نبوی اخباری غیبی دال بر اعجاز فراوان وجود دارد نظیر اخبار پیامبر از فتح قسطنطنیه، به هلاکت رسیدن قیصر و کسری و انفاق ثروتهای ایشان در راه خدا و پیشگویی پیامبر از مشروع تلقی کردن الکل و آلات موسیقی توسط مسلمانان و رقابت بر تزیین مساجد و شیوع زنای محصنه و فحشاء و بیشتر بودن زنان نسبت به مردان در آخرالزمان و ... . آشنایی با این کتاب در حوزه اعجاز قرآن به ویژه اعجاز تاریخی، غیبی و تشریعی و بررسی مطالب آن، از جهت پاسخ گویی به شبهات یا تکمیل نظرات نویسنده اثر با هدف گسترش مرزهای دانش، ضرورت و کاربرد دارد. بنابراین در این پژوهش برآنم که پس از ترجمه 3 فصل نخست این کتاب شامل صفحه 9 تا صفحه 87 از زبان انگلیسی به زبان فارسی، با روش توصیفی ـ تحلیلی، به نقد اصول و مبانی نویسنده و مباحث مطرح شده در این کتاب بپردازم.

این رساله به یکی از مسائل بنیادی در اندیشه اسلامی پرداخته است؛ یعنی فریضه امر به معروف و نهی از منکر که به عنوان یک اصل کلیدی برای تضمین سلامت جامعه و پایداری ارزش‌های ایمانی و اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است. مسئله اصلی تحقیق این است که چگونه می‌توان ارزش اجتماعی این فریضه را از طریق تحلیل روایات اسلامی استخراج کرد؟ و میزان حضور و تأثیر آن در شکل‌دهی به آگاهی جمعی از نگاه روایی به چه صورت است؟هدف این پژوهش بررسی ابعاد اخلاقی و اجتماعی فریضه امر به معروف و نهی از منکر و تحلیل آن بر اساس روایات اهل بیت (علیهم السلام) است تا این روایات به‌عنوان منبعی غنی برای کشف ارزش‌های تربیتی و سازنده در جامعه اسلامی مورد استفاده قرار گیرند. اهمیت این تحقیق در نیاز به بازنگری در فهم این فریضه با توجه به چالش‌های اجتماعی عصر حاضر و تأکید بر نقش آن به‌عنوان ابزار اصلاح و مقابله با انحراف نمایان می‌شود.نوآوری این پژوهش در ایجاد پیوندی نظام‌مند میان آیات و روایات با محوریت مسائل اجتماعی و همچنین توجه به جنبه‌های کاربردی این فریضه نهفته است. این امر تصویری یکپارچه از نقش عملی آن در ساختار جامعه اسلامی ارائه می‌دهد و دلالت‌هایی آشکار می‌کند که در پژوهش‌های پیشین کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند.نتایج تحقیق نشان داد که این فریضه، یعنی امر به معروف و نهی از منکر، در تقویت عدالت اجتماعی و ایجاد همبستگی در جامعه نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. شواهد و دلایل ارائه‌شده از آیات قرآن کریم و روایات تفسیری گویای این امر است. در این آیات و روایات، ارزش‌های اخلاقی مستقیم و غیرمستقیم به وضوح ذکر شده‌اند. ارزش‌های مستقیم شامل صبر و استقامت در ایمان، ایثار و ضرورت تربیت اخلاقی، مواسات و مشارکت اجتماعی در امور خیر، دعوت به آموزش این فریضه، بزرگداشت شعائر الهی، و الزام به آشکار کردن حقیقت‌ها و اجتناب از پنهان کردن آنهاست.از سوی دیگر، ارزش‌های غیرمستقیم این فریضه نیز بسیار قابل توجه است؛ از جمله آن‌ها می‌توان به نشانه‌های منافقین که امر به معروف و نهی از منکر انجام نمی‌دهند اشاره کرد. همچنین، تشویق مؤمنان به عمل به این فریضه، همکاری در تقویت ارزش‌های اسلامی و ترویج نیکی‌ها، آموزش جامعه برای تغییر عادات ناپسند، احترام گذاشتن و تکریم بزرگان در جمع‌ها، و اهمیت شناخت و بررسی ارزش‌های اخلاقی استخراج‌شده از این فریضه در آیات قرآنی مطرح شده و تأثیرات سازنده این ارزش‌ها بر فرد و جامعه نیز کاملاً محسوس است.حفظ اخلاق و پیشگیری از فساد و انحراف به‌عنوان پیام‌های آشکار این فریضه مطرح شده‌اند که از آیات و روایات استخراج شده‌اند. همچنین، گسترش آگاهی عمومی، اعتماد متقابل، مسئولیت‌پذیری، و پرورش روحیه ابتکار عمل از دیگر نتایج ارزشمند امر به معروف و نهی از منکر محسوب می‌شود، که بازتاب آن در زندگی فردی و اجتماعی بر اساس آموزه‌های قرآنی و احادیث تفسیری کاملاً مشهود است. انبیاء علیهم السلام نقش بسیار مهمی در تقویت باورهای اساسی و بنیادین در میان مردم ایفا کرده‌اند. این باورها شامل اعتقاد به عدالت، ایمان به نبوت و امامت، و یقین به جهان آخرت و معاد است. افزون بر آن، پیامبران مأموریت داشتند تا عبادات را حفظ کنند، خودسازی و تهذیب نفس را در میان افراد گسترش دهند، و در برابر ظلم و ستمگران ایستادگی کنند. در واقع، چنین فرایضی به‌عنوان ستون‌های اصلی برای تضمین تعادل اجتماعی شناخته می‌شوند که در روایت‌های دینی نیز توجه ویژه‌ای به آن‌ها شده است. این روایت‌ها با تبیین آثار مثبت این فرایض در ارتقای کیفیت زندگی فردی و اجتماعی و همچنین هشدار نسبت به خطرات ناشی از غفلت از آن‌ها، اهمیت این موضوعات را برجسته کرده‌اند این رساله با روش توصیفی تحلیلی استفاده و کار شده.