جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نظریه ی تشکیک در وجود از جمله راهکارهایی است که نزد فلاسفه‌ی‌‌ عارف مسلک به منظور حفظ وحدت در هستی وایجاد ارتباط میان واحد و کثیر از دیرباز طرح و مورد نظر قرار گرفته است. نوافلاطونیان به عنوان نماینده ی اصلی تفکر فلسفی – عرفانی غرب با طرح درجات و سلسله مراتب موجود، خود را از پیشگامان ورود این نوع نگرش در فلسفه مطرح کرده‌اند. نزد آنان احد بسیط، غیرقابل-شناخت و توصیف ناپذیربوده و هیچ محدودیتی را شامل نمی‌شود. بر این اساس، افلوطین و پروکلس به استعاره فیضان و صدور متوسل شده و تکثر موجودات را بر این‌مبنا توضیح می‌دهند وکثرات را فیضان احد و هستی را صادر از احد می‌دانند. از نگاه آنان هر موجودی به علت "واحد" موجود است وکثرات عالم طبیعت را تصویر احد نامیده و پایین‌تر از وجود می‌دانند. علامه طباطبایی به عنوان یکی از برجسته ترین نمایندگان حکمت متعالیه با تکیه بر اصالت وجود، همچون حکمای متعالیه مدعی است؛ واقعیت‌ یک‌ حقیقت‌ مشککه ذو‌ مراتب‌ می‌باشدکه‌ به‌‌واسطه قوّت‌ و ضعف‌، أوّلیت‌ و ثانویت‌، تقدّم‌ و تأخّر، اختلاف‌ دارند؛ اختلافی‌ که‌ به مابه الاشتراکشان بازگشت دارد؛ و چون غیر از این‌ حقیقت‌، حقیقتِ دیگری‌ نداریم‌؛ و هر چه‌ جز او فرض‌ شود، یا عین‌ اوست‌ یا غیر او؛ و غیرباطل‌ است‌ پس‌ عین‌ او خواهد بود. این‌رساله در پی آن است که در عین بررسی تشکیک در وجود با توجه به اوصاف و ویژگی‌های احد، در نهایت با بررسی و مقایسه ی دیدگاه افلوطین، پروکلس و علامه طباطبایی در مبحث ربط وحدت و کثرت قوت و ضعف نظریات ارائه شده را مورد ارزیابی قرار دهد.

قرآن کتاب انسان سازی و هادی بشر و تبیین کننده ی همه جوانب و نیازهای انسان است و در بر دارنده ی مسائل فردی و اجتماعی و تنظیم کننده ی امور دنیوی و اخروی است. و رسول خدا (ص) و ائمه ی اطهار (ع) بهترین و شایسته ترین شارحان و مفسران و آموزگاران تفسیر این کلام الهی می باشند. باتوجه به وسعت احاطه ی معصومین (ع) بر معارف قرآن و آثار به جای مانده از ایشان، باید پذیرفت که آموزه های اهل بیت (ع) در تفسیر قرآن، هنوز آنگونه که شایسته است شناخته نشده است و مورد بهره برداری قرار نگرفته است. همچنین معارف احادیث در ارتباط با آیه یا به درستی تبیین نشده و یا در هاله ای از ابهام می باشد. علاوه بر این امور باتوجه به موقعیت و فضای اجتماعی و با توجه به وظایف و اهداف جامعه اسلامی و مسئله ی تولید علم که بارها مقام معظم رهبری به آن اشاره فرموده اند، ضرورت تلاش برای گونه شناسی و دسته بندی روایات موجود و کشف روایات تفسیری جدید را اثبات می کند. به همین خاطر این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی و با ابزار کتابخانه ای و مراجعه به کتب تفسیری و روایی و با بهره گیری از نرم افزار جامع الاحادیث و جامع التفاسیر و درایه النور به گزینش روایات تفسیری مرتبط با آیات 1تا 15 سوره ی انفال پرداخته تا رابطه ی آیات و روایات را تبیین نماید و معارف قرآن را در قالب پیام یا شرح ارائه دهد. در این پژوهش روایات موجود در 95 تفسیر ذیل آیات 1تا 15 سوره ی انفال جمع آوری گردید. در مجموع برای این 15 آیه 367 روایت در تفاسیر آمده است که از این تعداد فقط 258 روایت، مشابه و تکرار روایت پیشین است و تنها 87 روایت جدید است و 22 روایت برآمده از منابع روایی، بیشترین روایات برآمده از اصول کافی است و30 درصد روایات بررسی شده و از این میزان، فراوانترین گونه ی روایات منتخب این پژوهش نیز گونه ی شرح می باشد.

نظریه فایده‌گرایی جان استوارت میل نقش محوری در سودگرایی به ویژه سودگرایی کلاسیک دارد و بیشترین خیر برای بیشترین افراد را اصل اساسی ارزش اخلاقی می‌داند. در سویی دیگر در سنت کلامی شیعی و مکتب عقل‌گرای بغداد، نظراتی که حول محور مصلحت مطرح و مصلحت را ملاک ارزش و حسن و قبح افعال معرفی ‌می‌کنند، این قابلیت این را دارا هستند که با سودگرایی مقایسه‌ شده و ما را به نظریات فلسفه اخلاق اسلامی نزدیک‌تر کنند. از این رو در این تحقیق با روشی توصیفی ـ تحلیلی، نظریه میل با نظریه‌ مصلحت که برامده از آراء متکلمین اصلی مکتب کلامی بغداد (شیخ مفید، سید مرتضی و شیخ طوسی) است، مقایسه‌شده است. حاصل آنکه هر دو نظریه در اصول وحدت‌گرا هستند. در نظریه میل اصل سود و در نظریه مصلحت، مصالح و مفاسد واقعی است که حسن و قبح افعال را تعیین می‌کنند. مصالح و مفاسدی که اگر ثابت و همیشگی باشند عقل مرجع تشخیصشان است و اگر متغیر باشند شرع به کمک عقل آمده و آنها را به نحو تفصیلی مشخص می‌کند. نظریه میل اگرچه به زعم وی قابلیت سازگاری با آموزه‌های مسیحی را دارد، نظریه‌ای سکولار و فارغ از پیش‌فرض‌های الهیاتی است اما نظریه مصلحت به شدت متأثر و مبتنی بر مبادی خداشناسانه است. در نهایت اینکه اگرچه خیر ذاتی در نظریه میل و مصلحت غایی در نظریه مصلحت به لذت و ألم منتهی می‌شود اما برخلاف میل، لذت و ألمی در نظریه مصلحت مبنای ارزش افعال و جعل احکام دانسته می‌شود که یا از احکام ضروری عقل صادر شده باشد یا از جانب خداوندی که کمال مطلق است تأیید شده باشد، از این رو لذات اخروی و پایدار بر لذات دنیوی تقدم دارند. ماهیت نظریه مصلحت سبب می‌شود بسیاری از اشکالاتی که به نظریه میل وارد می‌شوند، مانند دشواری محاسبه سود یا غفلت از سود فردی، وارد نباشد.

اهمیت انکارناپذیر مفهوم آزادی در زندگی بشر، هم‌چنین تأثیرگذاری آراء جان استوارت میل و شهید مرتضی مطهری در سیر تاریخیِ این مفهوم، نگارنده را بر آن داشت تا این موضوع را برگزیند و براساس عناصری چون مفهوم، دامنه، موانع، مبانی انسان‌شناختی و رابطه تعالی معنوی و آزادی به تبیین آن بپردازد. سوال اصلی این تحقیق، بررسی چگونگی و ماهیت ابعاد مختلف مفهوم آزادی در آراء جان استوارت میل و شهید مرتضی مطهری است. دستاوردهای تحقیق حاضر بدین شرح است: در زمینه مفهوم آزادی، جان استوارت میل آزادی را رهایی از موانع اجتماعی- سیاسی می‌داند در حالی که شهید مرتضی مطهری آزادی را رهایی از موانع معنوی، اجتماعی و سیاسی می‌داند. در باب‌ دامنه‌آزادی، جان میل قلمرو آزادی را اصل صیانت از ذات می‌داند و آن را برای مؤلفه‌هایی چون پرورش قدرت ابتکار، اجرای عدالت، شخصیت و استکمال نفس در دو بعد فردی و اجتماعی به‌کار می‌برد، در حالی که شهید مطهری بر اساس تعالیم مذهبی خویش قلمرو آزادی را مشخص می‌نماید و آن را برای رسیدن به رشدِ معنویتِ توحیدمحور در دو بعد معنوی و اجتماعی مطرح می‌نماید؛ وی چنین رشدی را شرط اساسی رشد و پرورش استعدادها می‌داند. در خصوص موانع آزادی، جان استوارت میل بیشتر به موانع سیاسی و اجتماعی توجه دارد در حالی که شهید مطهری علاوه بر دو مورد مذکور، به نقش خودِ فرد در ایجاد این موانع نیز توجه دارد. در باب مبانی انسان‌شناختی، جان میل محور مبانی را انسان می‌داند در حالی که شهید مطهری از طریق بینش توحیدی به تبیین مبانی آزادی می‌پردازد. در باب رابطه تعالی معنوی و آزادی جان میل غالباً معنویت را به معنای همان بعد اخلاقی بشر در نظر می‌گیرد و معتقد است برای تحقق آزادی در این بعد، باید بستر اجتماعی- سیاسی کافی فراهم گردد در حالی که شهید مطهری، بعد معنوی انسان و آزادی او را بر اساس روح الهی او معنا می‌کند. آراء این دو اندیشمند از آن جهت که هر دو خواهان عدالت اجتماعی، حمایت از اقشار ضعیف، تعهدمداری نسبت به قوانین، نقد آداب و رسوم- قدرت سیاسی- قوانین ناکارآمد و تلاش برای طرح ساختار سیاسی مناسب هستند نزدیک و شبیه به هم است.

ترجمه ماشینی : در مقابل حقیقت دین، فایده دین موضوعی است که از نظر تاریخی مورد توجه پژوهشگران فلسفی و گفتمان روزمره قرار نگرفته است و هدف این پایان نامه جلب توجه بیشتر به ثمرات دین در زندگی روزمره است. فایده دین مبحث گسترده ای است و به منظور ارائه یک برخورد معقول از آن، پایان نامه بر طرح کلی بینش های ارائه شده توسط سه فیلسوف قرن نوزدهمی متمرکز است، که فایده دین برای آنها موضوع مهمی بود: جان. استوارت میل (1806-1873)، فردریش نیچه (1844-1900)، و ویلیام جیمز (1842-1910)؛ این امر با اختصاص فصلی به متنی که توسط هر یک از این متفکران تألیف شده است، انجام می‌شود: 1) سودمندی دین (میل)، 2) ضد مسیح (نیچه)، و 3) انواع تجربیات دینی (جیمز). در این آثار، میل، نیچه و جیمز از مواضع مختلفی در مورد فایده دین دفاع می‌کنند و بررسی روشنگر بسیاری از موضوعات مرتبط (مانند رابطه بین دین و اخلاق و رابطه بین دین و شادی) ارائه می‌کنند. این پایان‌نامه با توجه به تحلیل‌های متنی ارائه‌شده، نتایجی را در مورد سودمندی دین به دست می‌آورد، و اهمیت -و چشم‌اندازی برای- پژوهشی که به موضوع در پرتو این نتیجه‌گیری‌ها اختصاص داده شده است را برجسته می‌کند. به طور خاص، پیشنهاد می‌کند که ما دلایل خوبی برای زیر سؤال بردن مزایای اخلاقی که اغلب به دین نسبت داده می‌شود، داریم، اما با این وجود، دین برای برخی - و شاید بسیاری - افرادی که در غیر این صورت هرگز نمی‌توانند خوشبختی پیدا کنند، بسیار مفید است. اگرچه ممکن است برخی بدون کمک دین شادی پایدار را تجربه کنند (برخلاف آنچه جیمز پیشنهاد می کند)، برخی دیگر برای یافتن آرامش خاطر به رستگاری مذهبی نیاز دارند (بر خلاف آنچه میل، تا حدی کمتر، و نیچه، تا حدی میزان بیشتر، پیشنهاد کنید).

ترجه ماشینی: هایدگر و خداشناسی فلسفی قرائت جدید مهمی از اندیشه میانی و متأخر هایدگر ارائه می دهد. پیتر اس.دیلارد با شروع تز اولیه هایدگر در مورد دکترین مقولات در دونس اسکاتوس، نشان می دهد که چگونه آثار میانی و بعدی هایدگر یک ضد الهیات یا «الحاد» فلسفی را توسعه می دهد که تهدیدی جدی برای متافیزیک سنتی، الهیات طبیعی و فلسفه دین است. این کتاب با تکیه بر بینش متفکران اسکولاستیک مانند سنت توماس آکویناس و دونس اسکاتوس، مفروضات مشکل‌ساز «الحاد» هایدگری را آشکار می‌کند و نشان می‌دهد که چرا باید آنها را رد کرد. نقد دیلارد راه را برای تجدید حیات متافیزیک اسکولاستیک هموار می کند و ارتباط آن را با برخی از مناقشات فلسفی معاصر آشکار می کند. دیلارد علاوه بر روشن ساختن مسئله هستی و تبیین نقش پدیدارشناسی در متافیزیک، ماهیت نیستی، ضرورت و امکان را روشن می کند. در نهایت این کتاب یک جهت گیری مجدد انقلابی از درک ما، هم از هایدگر بعدی و هم از میراث اسکولاستیک ارائه می دهد.

ترجمه ماشینی: این کتاب تفسیر جدیدی از اصل سودمندی در نظریه اخلاقی و سیاسی بر اساس نوشته‌های فایده‌گرایان کلاسیک ارائه می‌کند. نوشته های آدام اسمیت، ویلیام پیلی و جرمی بنتام نیز مورد توجه است.

در این جستار پارکینسون با اشاره به رابطه علیت و تبیین و طرح این پرسش که آیا از اصطلاح «علت» در کاربردهای مختلف آن معنای واحدی اراده می شود یا نه، به بافت و زمینه و شیوه طرح علل چهارگانه نزد ارسطو می پردازد و به تحولی که در فهم این بحث در اثر ترجمه های یونانی به لاتینی اتفاق افتاده است، اشاره می کند؛ سپس به منظور بررسی شیوه های کاربرد واژه «علت» به بیان هیوم از این مفهوم و سه ملاک وی برای تشخیص رابطه علّی و معلولی توجه می کند و دو تفاوت عمده بیان هیوم و جان استوارت میل را برمی شمارد. آن گاه دیدگاه کالینگوود در باب سه معنای مختلف علت به تفصیل بررسی می کند و با مقایسه علت تاریخی کالینگوود با علت غایی ارسطو، از تبیین غایت شناختی سخن به میان می آورد و دو نوع غایت شناسی درونی و بیرونی را از هم متمایز می سازد و آرای راسل، دیویدسن، تایلر، بنت و وودفیلد را بررسی می کند و به این نتیجه می رسد که به منظور ارایه تبیینهای غایت شناختی باید افزون بر شناسایی معلول یک علت، از دیدگاهی خاص حکم به خیر بودن آن معلول کرد؛ بنابراین، نوع تبیین مستلزم هم مؤلفه ای علّی است و هم مولفه ای ارزشی.

این مقاله ترجمه مدخل علیت از دائره المعارف پل ادواردز است  که در آن ابتدا به تعریف علیت و تفاوت تولید با حرکت کیفی از نظر ارسطو اشاره می شود و سپس علل چهارگانه ارسطو یعنی علل فاعلی، غایی، صوری و مادی بررسی می شود و تصریح می گردد که امروزه در علوم مختلف و حتی انسانی، فقط از علل فاعلی صحبتی به میان می آید.در ادامه، مقاله به دو بخش اصلی تقسیم می شود: مسایل قدیمی و مسایل جدید مربوط به علیت فاعلی.موضوعات مطرح شده به عنوان مسایل قدیمی مربوط به علیت فاعلی عبارت اند از: سودمندی مفهوم علت، علیت و تغییر، شمول، همسانی، تصور نیرو، تصور اتصال ضروری، تقدم علل بر معلول های خود، جهت و سمت ضرورت. موضوعات مطرح شده در مقاله به عنوان مسایل اصلی مربوط به علیت در دوران معاصر عبارت اند از: ضرورت در مقابل توالی تغییرناپذیر، مساله مشابهت، مشابهت های مربوط، قوانین طبیعت و مفهوم علیت، قوانین به منزله ضرورت ها، قوانین به منزله همسانی ها، بازنگری اتصال ضروری، علل به منزله شرایط لازم، علل به منزله شرایط کافی، تعدد علل، علیت و استقرا، تمایز میان علت و معلول، علل به منزله «اهرم ها»، علیت و زمان، علت ها و معلول های همزمان.نکته مهم در مقاله، روح تجربه گرایانه و پوزیتیویستی حاکم بر مباحث است که از جمله مصادیق آن اشاره و پرداخت تفصیلی به آرا و اندیشه های فیلسوفان تجربه گراست. تلاش این فیلسوفان انکار ابعاد متافیزیکی بحث علیت، مانند ضرورت و وجوب صدور معلول از علت است. مقاله علی رغم گزارش نظریات این فیلسوفان، و علی رغم اشاره به ناتوانی این نظریات در تحلیل پدیده علیت، از نقد صریح تجربه گرایی امتناع می ورزد. آخرین جمله مقاله این است: «در اینجا (بحث علیت) مانند بیشتر موضوعات فلسفه، پیشرفت ما نسبت به گذشتگانمان غیر واقعی تر از آنچه در واقعیت هست، به نظر می‎رسد».

در این مقاله، ابتدا خلاصه ای از نظریه های مربوط به دلالت نام های خاص در زبان را بررسی می کنیم و سپس نظریه علی نام های خاص اونز را مطرح خواهیم کرد. از آنجا که نظریه اونز، از نظریه های علی و نظریه های وصفی نام های خاص، به یکسان نسب برده است، آشنایی اجمالی با این نظریه ها برای فهم نظریه اونز سودمند خواهد بود. در بخش مربوط به نظریه های وصفی، نظریه های فرگه و راسل؛ و در بخش مربوط به نظریه های علی، نظریه های میل و کریپکی، به طور مختصر بحث خواهند شد. پس از شرح نظریه علی اونز و بیان امتیاز آن بر نظریه کریپکی، انتقادات وارد بر نظر اونز را بررسی خواهیم کرد.