جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

وحدت وجود که ریشه ای عرفانی دارد، در آراء عارفان و فیلسوفان زیادی مطرح شده است.ابن عربی و هگل نیز با رویکردهای متفاوتی،این موضوع را محور مباحث خود قرار داده اند. وحدت وجود ابن عربی، وحدت مفهومی وجود نیست، بلکه منظور وحدت وجود خارجی اشیا است که عرفا از طریق شهود به حقیقت آن دست یافته اند. ابن عربی با طرح عرفان نظری، سعی درعقلانی ساختن شهودات عارفان دارد. بنابر این نظریه، وجود حقیقی بیش از یکی نیست و آن وجود خداوند است و غیر خدا هرچه موجود به نظرمی آید، صرفا تعینات و اعتبارات و تجلیات همان وجود واحد است. هگل نیز با دغدغه ی ارتباط متناهی و نامتناهی ،سیستم فلسفی اش را طرح ریزی می کند. درنظام فلسفی اواز طریق همین امر متناهی است که می توان از تحقق وواقعیت یافتن مطلق و نامتناهی، به نحو انضمامی، سخن به میان آورد و در سیری دیالکتیکی، به وحدت امر واقع وامر معقول رسید. در این مقاله ابتدا نظرات هر یک ازاین دو اندیشمند درباره وحدت وجود، در دوبخش مجزا بررسی می شود و سپس در بخش سوم ، مقایسه تطبیقی میان آراء آنها صورت می گیرد.

کتابی که در دست دارید حاصل طرحی برای ترجمه و انشار گزیده ای از مدخل های این دانشنامه است با هدف گستردن دامنه تاثیر آن و فراهم کرد امکان دسترسی هر چه بیشتر خوانندگان فارسی زبان به مقالات راهگشایی در این مجموعه آمده است.با توجه به ویژگی های دانشنامه فلسفه استنفورد شاید بیراه نباشد که بگوییم برای کسی که میخواهد برای اولین بار با مسئله یا مبحثی ر فلسفه آشنا شود یا شناخت بهتری از آن حاصل کند.یکی از گزینه های مناسب این است که کار را با خواندن مدخل های مربوط به آن در این دانشنامه آغاز کند.

این کتاب حاصل این اعتقاد است که ارتباط میان عقلانیت و جنون یکی از مبهم ­ترین تقابل های فلسفی است، و همین تقابل مسئله­ آمیزترین پارادایم رابطۀ امر همان و دیگری ­اش را برمی­سازد. چه ­بسا تنها تقابل زندگی و مرگ به این اندازه سردرگم­ کننده و مبهم باشد. در حقیقت، جنون و مرگ با همدیگر مرتبطند، زیرا هر دو نمودهایی از منفیت در درون گفتمان فلسفی هستند. مفاهیم جنون و مرگ به شکلی که در این کتاب آمده، نشان خواهند داد که چگونه تفکر فلسفی محدودیت خود را از طریق شیوه­ای که در آن به منفیت می­اندیشد، پدیدار می­ سازد.

ذهن انسان چطور امیال و افکار ما را بازنمایی می‌کند؟ آیا ذهن نوعی ماشین یا مکانیسم طبیعی است؟ کتاب «ذهن مکانیکی» اثر تیم کرین، یکی از بهترین کتاب‌های عامه‌پسند و خوش‌خوان در باب مسئله‌ی بازنمایی در فلسفه است. در این کتاب، شما با اصلی‌ترین مسائل فلسفی درباره‌ی ماهیت ذهن، بازنمایی ذهن و نقش محاسبات ریاضی، علوم و فیزیک در آن آشنا می‌شوید. «ذهن مکانیکی» همچنین کتابی جامع برای افرادی است که به ذهن و جایگاه آن در طبیعت علاقه‌مند هستند. تیم کرین سازوکارها و حالت‌هایی را تعریف می‌کند که چگونه ذهن می‌تواند به خارج از خود دست بیابد و خود را به جهان معطوف کند، و آیا ذهن یک ماشین است؟ او مسائل طبیعی و مکانیکی ذهن را با تاریخ فلسفه و علم پیوند می‌زند و نتیجه، مجموعه‌ای از استدلال‌های ظریف و متقاعدکننده‌ایست که پایه‌های فلسفه‌ی ذهن معاصر را به چالش می‌کشد. کتاب سعی بر توضیح پرسش‌هایی دارد که ذهن چگونه بخشی از جهان علت‌ها و معلول‌هاست و چگونه در ساحت نظم علّی جهان جای می‌گیرد. نویسنده در این راه به روان‌شناسی نیز گریزی می‌زند و از طریق توصیف قوانین طبیعی آن، مسأله‌ی فکر (روی‌آورندگی) و بازنمایی ذهنی را مورد ملاحظه قرار می‌دهد. همچنین کتاب با پرسش‌هایی جالب مانند این که آیا ذهن انسان یک ماشین یا کامپیوتر است، ارتباط ذهن و هوش مصنوعی چیست و آیا محاسبات در بازنمایی ذهنی نقش دارند، همراه می‌شود. نویسنده در سبک نوشتاری واضح و سهل‌الوصول، رابطه‌ی بدن با ذهن را نیز تبیین می‌کند و جوهر مادی و جوهر ذهنی آن را در رابطه با افکار، تجارب، رویاها و احساسات انسان‌ها تفسیر می‌کند. اگر به مکانیسم‌های ذهنی و رابطه‌شان با جهان علاقه‌مند هستید، «ذهن مکانیکی» مقدمه‌ای عالی و روشن‌گرانه بر فلسفه‌ی ذهنی، هوش مصنوعی و مسائل مربوط به آن است. تیم کرین در این راه موفق می‌شود تا موضوعات پیچیده و دشوار را به زبانی ساده و آسان‌یاب در دسترس مخاطبان قرار دهد.

فلسفه علم رشته جوان و پر ماجرایی است که به رغم جوانی اش قهرمانان زیلدی را در دامن خود پرورانده و محصولات فکری بسیاری را به ما هدیه کرده است.فیلسوفان علم به راستی چابک سوران عرصه های نوین فکری هستند آن ها کاشفان زوایای پنهان دانش و دانشمندان اند که بی ادعا عرصه های فکری دشواری را سیر کرده اند. جوان بودن این رشته و تیز کمبود منابع سودمند به زبان فارسی ترجمه برخی از منابع مورد نیاز در این رشته به وبژه منابع آموزشی است که تقریبا برای کسانی نگاشته شده که گام های آغازین را در این رشته نو پا بر می دارند.با این حال برخی از مباحث آت برای اساتید این فن نیز سودمند است. گذشته از آموزشی بودن این کتاب یکی از ویژگی های آن که در کمتر کتابی به چشم می خورد پرداختن به مباحث فلسفه علمی مطرح در علوم اجتماعی است.از این رو ترجمه آن می تواند برای بسیاری از فراگیران و علا قه مندان به این رشته کمکی شایان باشد.

صدق یکی از بنیادی‌ترین مسائل فلسفه است که از دیرباز ذهن فیلسوفان را به خود مشغول کرده است. عده‌ای از فیلسوفان معتقدند که صدق ماهیت مشترک میان همۀ گزاره‌های صادق است و همین امر مشترک است که گزاره‌ها را صادق می‌کند، بنابراین باید به دنبال همین امر مشترک بود. بوده و هستند فیلسوفانی که از این منظر به صدق نگریسته‌اند؛ نظریه‌های معرفتی صدق چه از نوع مطابقت کلاسیک آن و چه از نوع ارجاع علّی آن، محصول چنین رویکردی است. ویتگنشتاین و پیروان مشی تارسکی در بحث ارجاع و دلالت، نظریه‌های خود را بر همین اساس سامان داده‌اند. اما عده‌ای دیگر از فیلسوفان اساسا به وجود ماهیت مشترک بین گزاره‌های صادق معتقد نیستند. به نظر اینان، صدق یک ابزار منطقی است که صرفا کارکرد زبانی دارد. نظریۀ زیادگی اظهار صدق که از سوی فرانک رمزی مطرح شده است و نظریۀ نقل‌قول‌زدایی که از آن ویلارد ون اورمان کواین و هارتری فیلد است و نظریه حداقلی صدق (کمینه‌گرایی) که متعلق به پال هارویچ است، همگی از نوع نظریه‌های تقلیلی هستند که محمول صدق را چیزی بیش از ادات منطقی نمی‌دانند. کتاب «صدق در فلسفۀ تحلیلی» یکی از بهترین کتاب‌هایی است که تاکنون در باب صدق نوشته شده است و تلاش دارد نظریه‌های سنتی و معاصر صدق را با بیان صریح و مستدل ضعف‌ها و قوت‌های هر نظریه مورد بررسی قرار دهد.

کارل تئودور یاسپرس (۱۹۶۹- ۱۸۸۳)، روان پزشک و فیلسوف اگزیستانسیالیست آلمانی است. به این پرسش که فلسفه چیست و چه ارزشی دارد، پاسخ های بسیار داده می شود. برخی کسان از آن انتظار دارند که الهام هایی فوق العاده را در اختیار نهد و برخی با بی تفاوتی، آن را تفکر در خلأ می دانند. برخی با ترس و هیبت، فلسفه را تهوّر پر معنای انسان هایی استثنایی می پندارند و برخی دیگر آن را همچون تخیّلات زاید مردمی خیال پرست، خوار می دارند. می توان گفت که فلسفه دشواری همه انسان هاست و بنابراین باید ساده و درک شدنی باشد و می توان گفت که فلسفه به گونه ای مأیوس کننده دشوار است. حقیقت این است که نام فلسفهْ چیزهایی را دربرمی گیرد که می تواند همه این حکم های متناقض را توجیه کند. در نظر علمْ اندیشان، بدترین ویژگی فلسفه این است که به هیچ نتیجه کـلی و معتبری دست نمی یابد؛ هیچ چیزی به ما نمی دهد که بتوانیم آن را بدانیم و در نتیجه مالک آن شویم. در حالی که علوم، در زمینه های ویژه خود به بصیرتی دست یافته اند که به گونه خیره کننده ای متیقّن و مورد پذیرش همه انسان هاست. فلسفه به رغم کوشش هزاران ساله خود هرگز به چنین نتایجی دست نیافته است. این نظر، انکارناپذیر است: در فلسفه، هیچ معرفتی وجود ندارد که قطعی و مورد پذیرش همه باشد.

عادت چیست؟ عادات ما را به ماشین بدل می کنند یا دستوبال مان را می گشایند تا کارهای خلاقانه تر بکنیم؟ چرا اسپینوزا، نیچه، کیرکگور، پروست و برگسون همگی عادت را به نقد می کشند؟ آیا عادت را نعمت بدانیم یا لعنت؟ می توان گفت عادت در آن واحد هم نعمت است هم لعنت. از این نظر، به مفهوم یونانی فارماکون تنه می زند که دارویی است هم زهر و هم تریاق. ژاک دریدا از ایده فارماکون برای توضیح دووجهی بودن نوشتار استفاده کرده، اما در مبحث عادت حتی از این هم بجا تر می نشیند؛ زیرا خصوصیات آرام بخش و مدهوش گر آن می تواند تنه به تنه وسواس و اعتیاد پیش برود. تعریف دریدا از نوشتار در مقاله اش با عنوان «دواخانه افلاطون» را می توان بی کم و کاست روی عادت نیز پیاده کرد: «تکرار بدون آگاهی».

کتاب دورنمای بهشت برین، اثری نوشته ی ایبن الکساندر است که اولین بار در سال 2014 به چاپ رسید. دکتر الکساندر با بهره گیری از دانش حکیمان دوران های کهن، دانشمندان مدرن و افرادی با تجربه های معنوی ژرف، واقعیت بهشت و هویت حقیقی ما به عنوان موجوداتی معنوی را به مخاطبین نشان می دهد. او در مورد این که مذاهب مختلف جهان و فیلسوفان این مذاهب چه بینش هایی درباره ی بقای روح پس از مرگ دارند، تحقیقات گسترده ای انجام داد و بسیار شگفت زده شد وقتی فهمید که این بینش ها با تجارب معنوی افراد در زمانه ی کنونی کاملاً همخوانی دارند. الکساندر در کتاب دورنمای بهشت برین، برخی از تکان دهنده ترین داستان هایی را روایت می کند که از افراد مختلف شنیده و آن ها را با بینش جذاب خود به سنت های معنوی کهن ارتباط می دهد.

اگر چیزی به نام دلیل وجود دارد، باید جهانی باشد. عقل باید منعکس کننده اصول عینی باشد که اعتبار آنها مستقل از دیدگاه ما است - اصولی که هر کسی با هوش کافی باید بتواند آنها را درست تشخیص دهد. اما این کلیت عقل همان چیزی است که نسبی گرایان و سوبژکتیویست ها به تعداد روزافزون آن را انکار می کنند. و چنین سوبژکتیویسمی فقط یک شکوفایی فکری بی نتیجه یا نشان شیک نظری نیست. برای انحراف استدلال و کوچک شمردن ادعاهای استدلال دیگران مورد سوء استفاده قرار می گیرد. گسترش مستمر این طرز تفکر نسبی‌گرایانه، گفتمان عمومی را به طور فزاینده‌ای دشوار می‌کند و شکاف عمیق جامعه ما را تشدید می‌کند. در حرف آخر، توماس ناگل، یکی از تأثیرگذارترین فیلسوفانی که به زبان انگلیسی می نویسد، دفاعی پایدار از عقل در برابر حملات سوبژکتیویسم ارائه می دهد و ردیه های سیستماتیک ادعاهای نسبیتی را با توجه به زبان، منطق، علم و اخلاق ارائه می دهد. او نشان می دهد که آخرین کلمه در مناقشات در مورد اعتبار عینی هر شکلی از تفکر باید در برخی از افکار غیرقابل صلاحیت در مورد چگونگی امور نهفته باشد - افکاری که ما نمی توانیم آنها را از بیرون صرفا تمایلات روانی بدانیم.