جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

علایق نظری بوردیو در جامعه شناسی معاصر که دامنة وسیعی از موضوعات در حوزه های مختلف علوم انسانی را پوشش می دهد، نشان از تلفیق و ترکیب رهیافت های نظری متنوع در آثار این جامعه شناس فرانسوی و همچنین اثرپذیری فکری وی از آرای دیگر اندیشمندان پیش از خود دارد. موضوع عقل و تاریخ و ارتباط بین این دو مفهوم، یکی از چالش برانگیزترین مباحثی است که پی یر بوردیو در بطن نظریات و مباحث خویش بدان پرداخته؛ لیکن کمتر مورد توجه و بررسی قرار گرفته است. براین اساس، این مقاله در نظر دارد تا با بررسی آرا و اندیشه های نظری بوردیو دربارة ارتباط میان عقل و تاریخ، با اتخاذ روش پژوهش هرمنوتیک متن محور، ضمن دستیابی به تقریری نو از اندیشة بوردیو، به واکاوی خصیصه های فکری وی در این زمینه بپردازد. در این راستا متناسب با سؤالات پژوهش، ضمن مرور منابع متعدد از بوردیو و شارحان او و بازاندیشی مفاهیم متعلق به وی، ابتدا به بیان برخی از اصلی ترین ریشه های فکری بوردیو که در قرابت با چشم انداز او به موضوع تحقیق قرار دارند، پرداخته شد؛ سپس وجوه بارز اندیشة بوردیو دربارة موضوع تحقیق واکاوی شد و چهار وجه اساسی در نظریات وی دربارة رابطة میان عقل و تاریخ به دست آمد که عبارت اند از: رد انگاره های ذات باورانه دربارة تاریخ و عقل؛ رد انگاره های عام و جهان شمول؛ رد نظریه های تکامل تاریخی؛ و مرکزیت زدایی از سوژة شناسا در بستر تاریخ.

پیش‌بینی پدیده‌های اجتماعی موجب افزایش قدرت پایش محیط اجتماعی می‌شود. اما پیش از آن، ضروری است امکان پیش‌بینی بررسی شود. مسئله این پژوهش بررسی امکان پیش‌بینی در علوم اجتماعی از منظر حکمت صدرایی است، اما با توجه به اختلاف نظر در برخی از دیدگاه‌های ملاصدرا، در این موارد، از دیدگاه علامه مصباح یزدی به‌مثابه یکی از شارحان حکمت صدرایی استفاده می‌شود. این تحقیق با روش «تحلیل منطقی» در گام اول، مفاهیم اصلی را به بحث گذارده و در گام دوم، با استخراج گزاره‌های مربوط به مفاهیم درباره آنها بحث کرده و در گام سوم، لوازم منطقی این گزاره‌ها را به صورت نظامی منسجم بیان داشته است. مبتنی بر یافته‌های این تحقیق، تکثر پدیده‌های اجتماعی بر مبنای تشکیک وجود توضیح داده ‌شده است و بر مبنای قاعده «سنخیت علت و معلول»، با شناخت هر مرتبه از وجود، می‌توان آثار آن مرتبه را پیش‌بینی کرد. البته آنچه پیش‌بینی می‌شود، سنخ وجودی معلول است، نه فرد یا ماهیت آن و پیش‌بینی فرد یا ماهیت به علت اختصاص آن فرد یا ماهیت به وجود معلول است.

کتاب «ماهیت بشر از دیدگاه ویتگنشتاین» اثر پیتر هکر1، یکی از بهترین پژوهش‌هایی است که می‌تواند تفاوت رویکرد فلسفی ویتگنشتاین با سایر فلاسفه به نمایش بگذارد. این کتاب پس از پیشگفتار مترجم و درآمد مؤلف، شامل هشت عنوان است و در پایان نیز فهرست کوته نوشت‌ها، فهرست راهنما، و واژه‌نامه آمده است. عناوین کتاب عبارتند از: مفهوم فلسفه از دیدگاه ویتگنشتاین، قدرت یک توهم فلسفی، مالکیت خصوصی تجربه، خلوتگاه شناخت، توصیف و اظهار، احوال درونی و معیار بیرونی، ذهن جسم و رفتار، و آیا ماشین هم می‌تواند فکر کند؟

كتاب حاضر اثري متفاوت از ويل دورانت، فيسلوف، تاريخ‌نگار و نويسنده آمريكايي است. اثر گمشده دورانت كه به گفته خودش شخصي‌ترين نظرات و ديدگاه‌هاي او درباره موضوعات مختلف اجتماعي، مذهبي و سياسي است. كتابي كه نگاشتن آن بيش از يك دهه به طول انجاميد و سي سال بعد از مرگش كشف شد. احتمالا دورانت تا زمان مرگش به نوشتن برگ‌ريزان ادامه داده تا بتواند به‌دور از مبهم‌نويسي، تفكرات و توصيه‌هايش را در قالبي كه قابل فهم براي افراد عادي باشد، بيان كند.

در این کتاب چگونگی پیدایش تراژدی از روح موسیقی براساس اعتقاد فلسفی نیچه بررسی شده است .او در این اثر ((تمایل)) و ((بدبینی سازش ناپذیر)) یونانی‌های کهن را نسبت به اسطوره تراژیک به تصویر کشیده است .نیچه در این مجموعه مقایسه‌ای از ((آپولون)) و ((دیونیسوس)) دوخدای اسطوره‌ای یونان به دست می‌دهد ;همچنین اهمیت و معنای جنونی را که سرچشمه رشد و تکامل هنر تراژیک و کمیک است، بیان می‌کند .مباحث کتاب عبارت است از :((اهمیت و معنای اخلاق از چشم‌انداز زندگی))، ((نظریه‌های شوپنها و روکانت درباره تراژدی))، ((سرچشمه موسیقی))، ((علم زیباشناسی و سیر تاریخی تراژدی)) و دیگر موضوعات فلسفی.

کتاب حاضر به پرسش مهمی می پردازد که به قدمت خود فلسفه است و از همان سرآغازهای تفکر فلسفی محل اعتنا بوده است: فلسفه چگونه و به چه معنایی می تواند ماهیت واقعیت را تبیین کند؟ به باور راش رییز، فیلسوف آمریکایی و و از نزدیکان ویتگنستاین، نسبت منطق و زبان با واقعیت موضوع محوری فلسفه به شمار می آید و بدون توجه به این نسبت، فهم دلالت های پژوهش فلسفی در باب واقعیت ناممکن خواهد بود. بدین قرار، متن رییز تلاشی است برای ایجاد گفتگویی با یونانیان درباره ی ارتباط میان این دو مقوله و واقعیت جهان خارجی.

کتاب «مکتب فارابی» به بررسی یکی از جذاب ترین و پویاترین ادوار تاریخ اندیشه در اسلام سده های میانه می پردازد. این دوره اواخر قرن نهم تا اوایل قرن یازدهم را دربر می گیرد. نویسنده در این کتاب اندیشه های پنج متفکر برجسته این دوره، یعنی خود فارابی، یحیی بن عدی، ابوسلیمان سجستانی، ابن یوسف عامری و ابوحیان توحیدی را بررسی می کند. این کتاب می خواهد نشان دهد که فارابی فیلسوف بزرگ اسلامی، مکتب فکری متمایزی را ارائه کرده که فیلسوفان دیگر در بسط و دنبال کردن بعضی از خطوط فکری آن کوشیده اند. این مکتب فکری که ریچارد ایان تتون آن را مکتب فارابی نامیده برخلاف تاثیرش از اندیشه افلاطون و ارسطو و فلوطین و عقلانیت یونانی از آن فراتر است. نویسنده در این کتاب افکار حواریون این مکتب را با ارجاع به بنیادی ترین پرسش های مطرح شده درباره نظریه شناخت یا اپیستمولوژی بررسی کرده است. این کتاب قصد دارد تداوم یک اندیشه را با توجه ویژه به ابعاد اخلاقی معرفت در عصری بی ثبات برجسته کند و خلائی که در ادبیات این موضوع وجود دارد را پر کند.