جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در تاریخ فلسفه چنان‌که سقراط را منشأ نهضت فکری مخصوصی که به فلسفه مفاهیم کلی موسوم است می‌دانند، تعدادی از حوزه‌های دیگر فلسفی همان عصر را که به حوزه‌های سقراطی معروف است نیز به همین حکیم منسوب می‌دارند. اصحاب این حوزه‌ها اگرچه مجادلاتی با یکدیگر داشتند، همگی در مخالفت با پیروان فلسفه مفاهیم کلی جازم بودند. در این کتاب در هشت فصل درباره تاریخ فلسفه در دوره انتشار فرهنگ یونانی و دوره رومی سخن گفته است؛ عناوین فصول بدین ترتیب است: سقراطیان، حوزه رواقی قدیم، حوزه اپیکوری در قرن سوم قبل از میلاد، وعظ اخلاقی و مذهب شک و آکادمیای جدید در سده‌های دوم و سوم ق.م، جریان افکار در قرن اول قبل از میلاد، جریان افکار در دو قرن اول میلادی، گسترش حوزه نوافلاطونی، فرهنگ یونانی و دین مسیح در قرون اولیه میلادی.

دوره نه جلدی تاریخ فلسفه، به قلم چارلز کاپلستون، که به همت عده ای از مترجمان زبده به فارسی ترجمه شده است. مجموعه ای در دسترس خوانندگان فارسی زبان قرار می دهد که تا حد زیادی می توانند آنان را از متن های دیگر بی نیاز سازد، زیرا هدف نگارنده این بوده است که سیر تحول فلسفه را از آغاز تا اواخر قرن بیستم با زبانی ساده و روان برای خواننده تحصیل کرده معمولی بیان کند.

«دیوید کوزنز هوی» در کتاب ارزشمند «حلقه انتقادی» "ادبیات،تاریخ و هرمنوتیک فلسفی" نشان می‌دهد که می‌توان سنت‌های انتقادی فرانسوی، آلمانی و انگلیسی-آمریکایی را به یک رابطه معنادار تبدیل کرد، بدون اینکه تمایزاتی را که آنها را از هم جدا می‌کند محو کرد. مضمون اصلی این کتاب انتقادی ماهیت و وضعیت بحث و جدل‌های معاصر در باب فلسفه هرمنوتیکی است... دیوید کوزنز هوی در این کتاب نشان می‌دهد که می‌تواند میان تفکر انتقادی فرانسوی، آلمانی و انگلو امریکایی، بدون محو تمایزات ذاتی آن‌ها، رابطه‌ای با معنا برقرار کرد. محور اصلی کار او شرح مواضع هانس گئورگ گادامر فیلسوف معاصر آلمانی و دفاع انتقادی از آن‌ها در برابر مخالفان و منتقدان گادامر است...

فلسفه یکی از شاخه‌های خاص معارف بشری است؛ همین طور رشتة علمی و مطالعاتی بسیار فراگیری است که هر چه دنیای واقعیت، جامعه و سیاست تغییر می‌کند، سخن فلسفی هم همراه با آن تغییر می‌کند. برای مثال فیلسوفان اوایل دوارن مدرن چون هانرودکارت تلاش می‌کردند کشفیات علمی گالیه و گپرنیک را بفهمند و آن را در آرای خود بگنجانند، در حالی که فیلسلوفان معاصر می‌کوشند مفاهیم فلسفی همة مطالعات علمی مطرح مانند کلون سازی یا سفر به فضا را درک کنند. افزون بر آن فیلسوف بیش از آنکه صرفاً به دنبال گنجاندن مستندات علمی در فلسفة خویش باشد، ناگزیر خود را درگیر مسائل و موضوعات زمان خود می‌کند. در کتاب حاضر، زندگی، اندیشه‌ها و آرای فلسفی تعدادی از بزرگ‌ترین فیلسوفان جهان از دوران یونان باستان تا عصر حاضر به زبانی ساده و خودمانی بیان شده است. سقراط، افلاطون، آگوستین قدیس،‌رنه دکارت، جان لاک، کانت،‌هگل، شوپنهاور، جان دیویی، نیچه، سارتر و ویلیام وان ارمن کواین از جملة این فیلسوفان هستند در خلال این کندوکاو پی خواهیم برد که گروه هایی از فیلسوفان بر جنبه های متفاوتی از عمل فلسفی انگشت می گذارند. برخی از آنان عمدتا نظریه پردازانی اخلاقی یا سیاسی اند. در حالی که دیگران قریحه ی خود را در مطالعه معرفت شناسی و متافیزیک به کار می گیرند. این نکته هم روشن خواهد شد که فلسفه رشته ی علمی و مطالعاتی بسیار فراگیری است و هرچه دنیای واقعیت، جامعه و سیاست تغییر می کند، سخن فلسفی هم همراه با آن تغییر می کند. مثلا فیلسوفان اوایل دوران مدرن (مثل هابز و دکارت) تلاش می کردند کشفیات علمی گالیله و کپرنیک را بفهمند و آن را در آرای خود بگنجانند، در حالی که فیلسوفان معاصر می کوشند مفاهیم فلسفی همه مطالعات علمی مطرح (مثل کلون سازی یا سفر به فضا) را بفهمند و آنها را در نظریات خود بگنجانند. اما فیلسوف بیش از آن که صرفا به دنبال گنجاندن مستندات علمی در فلسفه خویش باشد، ناگزیر خود را درگیر مسائل و موضوعات زمان خود می کند. به این ترتیب، مطالعه تاریخ فلسفه جالب است چرا که وقتی فیلسوف به دنیای معاصر خود پاسخ می دهد، باید هم به استدلال ها و داعیه های فلسفی پیشینیان، و هم به مسائل بنیادی فلسفه، مسائلی که از زمان یونان باستان همه فیلسوفان همه اعصار را به چالش طلبیده و الهام بخش آنها بوده است، پاسخ دهد.

این کتاب حاوی مدارک تاریخی مستند دربارۀ وجود یک سنت باطنی و نخستین مبتنی بر مجموعه‌ای از اصول اولیۀ از پیش موجود و ثابت است، که هم امروز و هم همیشه بر حق بوده و در همه‌جا و در تمام ادوار تاریخی شارحان خود را داشته است. این کتاب در ضمن حاوی مضامین متعدد یا نظریه‌های فرعی‌ای است که از شرح «سنت» در آثار آناندا کوماراسوامی و رنه گنون، دو تن از بزرگ‌ترین شارحان غربی این سنت در نیمۀ اول سده بیستم، تفکیک‌ناپذیر است. این مضامین به‌طور خلاصه از این قرارند: اصول اولیۀ سنت یا حکمت جاویدان اصولی اساسی‌اند؛ جوهر از اصل زاده می‌شود؛ جوامع سنت‌باور کاملا متأثر از این اصول اولیه و بدین‌سان یکدل و یکپارچه بازتابندۀ آنها بودند؛ یک ویژگی اصلی و بارز فرهنگ «سنتی» فقدان انشقاق یا، به بیان دیگر، فقدان تجمیع امور قدسی و غیرقدسی است؛ صفت «سنتی» دربرگیرندۀ جوامع پیش از تجدد فاقد سواد یا قبیله‌ای و تمدن‌های بافرهنگ است؛ و سرانجام اینکه جهان متجدد، به سبب چرخه‌های محتوم با ادوار زمانی متفاوت، در حال حاضر عملا به‌تمامی سکولار و بنابراین نقطۀ مقابل جهان «سنتی» است.

ژان پل گوستاو ریکور فیلسوف فرانسوی بود که بیشتر به دلیل ترکیب توصیف پدیدارشناختی با هرمنوتیک شناخته شده است. به این ترتیب، اندیشه او در سنت مشابه سایر پدیدارشناسان اصلی هرمنوتیک، مارتین هایدگر، هانس گئورگ گادامر و گابریل مارسل قرار دارد. در سال 2000، او جایزه کیوتو را در هنر و فلسفه به خاطر «انقلابی کردن روش‌های پدیدارشناسی هرمنوتیک، گسترش مطالعه تفسیر متنی به حوزه‌های گسترده اما عینی اسطوره‌شناسی، تفسیر کتاب مقدس، روانکاوی، نظریه استعاره و روایت دریافت کرد. یکی از کمک‌های عمده ریکور به حوزه هرمنوتیک، درهم تنیدگی فرآیندهای هرمنوتیکی با پدیدارشناسی بود. در این اتحاد، ریکور وظیفه هرمنوتیکی را در مورد چیزی بیش از تحلیل متنی به کار می‌گیرد، بلکه در مورد چگونگی ارتباط هر خود با هر چیزی که خارج از خود است نیز اعمال می‌کند. از نظر ریکور، هرمنوتیک درک پیوند بین خود و نماد است – نه چیزها به خودی خود، بلکه درگیری دیالکتیکی بین این دو. علاوه بر این، ریکور، در مورد هدف هرمنوتیک، بر درک خود به عنوان نتیجه فرآیند هرمنوتیکی تأکید می کند.

در زیبایی­ شناسی فهم انسان؛ معنای بدن، مارک جانسون کار پیش­گام خود در مورد ارتباط میان علوم شناختی، زبان و معنا را که نخستین بار در اثر کلاسیک استعاره­هایی که با آن­ها زندگی می­کنیم مطرح شد ادامه می­دهد. جانسون از پژوهش­های اخیر در مورد رشته­ی جوان روان­شناسی استفاده می­کند تا نشان بدهد که چه­گونه بدن، حتی پیش از تکوین خودآگاهی، معنا تولید می­کند. از این­جا، او برای کاوش بیش­تر خاستگاه­های بدنی معنا، اندیشه، و زبان به علم عصب پایه­ی شناختی روی می­آورد و ابعاد فراوان معنا - از جمله تصویرها، کیفیت­ها، عواطف، و استعاره­ها - را که همه در برهم کنش­های فیزیکی بدن با جهان ریشه دارند به بررسی می­گیرد. جانسون، با برداشت از روان­شناسی هنر و فلسفه­ی عمل­گرا، استدلال می­کند که همه­ی این جنبه­های معنا سازی اساسا زیبایی شناسانه هستند. او نتیجه می­گیرد که هنرها اوج تلاش­های انسان برای یافتن معنا هستند و مطالعه­ی ابعاد زیبایی شناسانه­ی تجربه­ی ما برای کشف مبنای بدنی معنا حیاتی است.

کتاب حاضر یکی از ساده ترین منابع موجود برای درک یکی از پیچیده ترین مسائل فلسفی روزگار ماست. مخاطب چنین نوشته ای به خوبی می داند که اصطلاح دانش بر پایه چه تعاریفی مورد استفاده قرار می گیرد و همین اصطلاح ما را با چه سوءتعبیرهایی مواجه می سازد. نویسنده این نوشته یکی از فیلسوفان برجسته عصر حاضر است که خود با همین سوءتعبیرها درگیر بوده است. به همین دلیل، او سعی بر آن داشته تا در کتاب حاضر به معرفی اصولی بپردازد که به کمک آن ما قرار است به تعبیر درستی از اصطلاح دانش برسیم.

این کتاب یکی از مهم ترین منابع کلاسیک در حوزه مطالعه ی معنی و نشانه شناسی است. از زمان انتشار نخستین چاپ این نوشته نزدیک به یک قرن می گذرد و با وجود این، مطلبی که نویسندگان کتاب در اختیار خواننده قرار می دهند، حاوی نکاتی است که هنوز قابل تامل می نمایند. کانون توجه مولفان کتاب، نشانه در زبان است. اینان نشانه های زبان را به دلیل ماهیت قراردادی بودن شان، نماد می نامند و در قالب نظریه ای ارجاعی و مبتنی بر بافت، دانش تازه ای را معرفی میکنند که نمادگرایی می نامند.

پدیده همزمانی را کارل گوستاو یونگ وارد ادبیات روان شناسی کرد. او در یکی از جلسات مشاوره اش در حال شنیدن خواب یکی از مراجعانش بود که وی اشاره به نوعی سوسک طلایی رنگی می کند که در خوابش آن را دیده است و سعی دارد شکل و شمایل آن را برای یونگ توضیح دهد و در همین حین یونگ صدای ظریفی را در کنار پنجره اش می شنود و نگاه خود را به آن سمت بر می گرداند و سوسکی را می بیند که تقلا می کند به داخل بیاید. به مراجع اشاره می کند و می گوید: «این شکلی بود؟» و مراجع با بهت جواب می دهد: «دقیقآ همین سوسک بود!» این تجربه یونگ برای شروع درک همزمانی مفید است ولی برای شرح آن نیاز به تجارب و تبین بیشتری است که این کتاب به یقین اثری فاخر در این حوزه است؛ چون شما را به درک جالبی از اثر همزمانی در انتخاب شغل، ازدواج و سایر موضوعات بنیادی زندگی رهنمون می سازد، و پرده ای را ازمقابل دیدگان ما کنار می زند که حداقل سود آن بیداری است که در طول زندگی روزمره سخت می توانیم آن را پیدا کنیم، و نیازمند آن هستیم که بادقت و هشیاری بیشتر به رخدادهای زندگی مان نظر بیاندازیم. همه اتفاقات چه خوب ، چه بد بنا به دلیلی رخ می دهند که ما باید با درک پدیده همزمانی که در این کتاب مطرح می شود با دلایل رخدادها آشنا شویم و خود را وارد بازی بزرگتری از آن چه اکنون رخ می دهد کنیم .کسانی که معنی این مفهوم را در نمی یابند همچون افرادی می مانند که بی هدف زندگی را دنبال می کنند. اگر دوست دارید حکمت آن چه که در روابط عاشقانه ،محیط کار و زندگی شخصی تان رخ می دهد را بهتر درک کنید این کتاب نقطه شروع خوبی است.