جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ازجمله شبهات مطرحِ ناظر به روح کلی حاکم بر آیات قرآن کریم، سیطره تفکر پدرسالاری در آیات اجتماعی است. یکی از مدخل های دایرهالمعارف لیدن که به این موضوع پرداخته، مدخل «پدرسالاری» اثر محمد بامیه، نویسنده و پژوهشگر در حوزه اسلام است. وی با هدف کشف دیدگاه قرآن مجید درباره پدرسالاری، اشارات قرآن به پدرسالاری را به سه موضوعِ نقش های اقتدار پدرسالارانه در مناسبات عادی اجتماعی، پدر به منزله شخصیت دینی آرمانی و صفات پدرسالارانه و الوهیت تقسیم می کند و با استناد به آیات قرآن و برخی منابع، نظراتی را در این سه بخش مطرح می نماید. پژوهش حاضر با هدف نقد چنین باورداشتی، به تبیین دیدگاه حقیقی قرآن نسبت به پدرسالاری، می پردازد. یافته ها حاکی است برتری و تبعیت محض که دو مؤلفه اصلی پدرسالاری در نگاه غربی است، در قرآن و اسلام جایگاهی ندارد و اسلام نسبت به مدیریت پدر در خانواده، دیدگاه مستقلی دارد که با توجه به دو مفهوم قوامیت و ولایت شکل می گیرد؛ در نتیجه مشخص می شود در مدخل مذکور علی رغم وجود برخی گزارش های صحیح، ادعاهای نادرستی، مانند مطلوب بودن پدرسالاری در قرآن کریم مطرح شده است که با استناد به آموزه های وحیانی رد می شود و مدخل مذکور به دلیل وجود اشکال هایی مانند برداشت های سطحی و نادرست از آیات، خلط مبحث و عدم استفاده مکفی از منابع معتبر اسلامی، دچار ضعف علمی است.

فلسفه در سرآغازهایش، در سرزمین یونان، کوششی تدریجی است برای نشاندن عقل بر اریکۀ قدرتی که خیال بر آن نشسته بود و برای ارائۀ تبیینی منطقی و عقلانی از عالم و آدم به جای تبیین اساطیری سنّتی که زادۀ تخیّل شاعران بود. اخراج شاعران از شهر آرمانی از سوی افلاطون در واقع از آرمان حکومت مطلقۀ عقل و حکمت حکایت میکند. ترنس اروین با اشرافی که بر نحوۀ پیدایش و رشد و کمال فلسفه از اندرون اساطیر دارد، گزارش خویش از تفکر در عهد باستان (یعنی یونان) را با معرفی آموزه‌های اساطیری هومر آغاز می‌کند و، به نحوی عالمانه و نوآورانه، خواننده را در هزار سال فلسفۀ یونان به گونه‌ای همراهی و رهبری می‌کند که با کسب تصوری روشن از این دوره، طلیعه‌های گذر از اندیشۀ یونانی به اندیشۀ مسیحی را نیز شاهد باشد.

جلد ششم از مجموعۀ تاریخ فلسفۀ غرب دوره ای حدوداً دویست ساله از میانۀ قرن هجدهم تا میانۀ قرن بیستم در بر می گیرد. ابتدا آراء دو نماینده از «روشنگری اسکاتلندی» یعنی تامس رید و دیوید هیوم را بررسی می کنیم. سپس، به دیدگاه های جرمی بنتام و نیز ساموئل کالریج که از نقادی های کانت متأثر است، می پردازیم. اندیشۀ علم گراء و لیبرال در دوره نیم قرن نوزدهم با آراء جان استوارت میل اوج می گیرد. پس از بررسی دیدگاه های میل و مساهمت های برخی فلاسفۀ امریکایی، به تحولات بنیادین در کمبریج در آغاز قرن بیستم می پردازیم که می توان آن را سرآغاز فلسفۀ تحلیلی دانست. آراء مور، راسل و ویتگنشتاین و همچنین، تأثیرات ماخ و فرگه را در این خصوص بررسی می کنیم. در نهایت، آراء فلاسفه ای چون شلیک و کارناب را از نظر می گذرانیم که اگر چه انگلیسی زبان نیستند اما بر فلسفه ای تحلیلی تأثیر گذار بوده اند.

کتاب «رویای عصر روشنگری»، با زیر عنوان «ظهور فلسفه نوین»، اثر آنتونی گوتلیب است که روایتی گسترده از تکامل تفکر فلسفی از قرن هفدهم تا انقلاب کبیر فرانسه را در دسترس مخاطبان قرار می‌دهد. کتاب گوتلیب با توضیح و شرح تحولات فکری شکل‌گرفته توسط رنه دکارت آغاز می‌شود. گوتلیب توضیح می‌دهد جمله معروف دکارت، «من فکر می‌کنم، پس هستم» زمینه و مبنایی را برای دوره‌ی جدیدی از تفکر فلسفی فراهم کرد. این کتاب سپس به بررسی آثار و افکار شخصیت‌های مهم دیگر مانند توماس هابز، باروخ اسپینوزا، جان لاک، گوتفرید لایب‌نیتس، دیوید هیوم، ولتر، ژان ژاک روسو و دیگر متفکران می‌پردازد. به عقیدۀ گوتلیب این متفکران مجموعا راهی به‌سوی مدرنیته ایجاد کردند و در عین‌حال آموزه‌های سنتی را به چالش کشیدند و پیامدهای علم جدید و تحولات مذهبی زمان خود را پذیرفتند. در سرتاسر کتاب، گوتلیب فراز‌و‌نشیب زندگی‌نامۀ فیلسوفان را با تحلیل‌های مهم‌ترین آثارشان در هم می‌آمیزد و زمینه را برای بیان ایده‌های جدید آن‌ها فراهم می‌کند. او همچنین به باورهای غلط رایج دربارۀ این شخصیت‌ها می‌پردازد و پیچیدگی‌های فلسفه‌های آن‌ها و دورانی را که در آن زندگی می‌کردند روشن می‌کند. همچنین نویسنده بیان می‌کند که مشخصۀ عصر روشنگری روحیۀ بدبینی، شکاکیت و جستجوی دانش مبتنی بر شواهد تجربی و تفکر عقلانی بود. فیلسوفان این عصر به‌دنبال درک جهان طبیعی و ماهیت انسانی بودند و برای به‌کارگیری عقل در همه زمینه‌های زندگی تلاش می‌کردند. گوتلیب به‌طرز ماهرانه‌ای نشان می‌دهد که چگونه این فیلسوفان با مسائل اساسی هستی، دانش و اخلاق دست‌و‌پنجه نرم کردند و چگونه ایده‌های آن‌ها همچنان بر تفکر معاصر تأثیر‌گذار است. به‌طور کلی، «رویای عصر روشنگری» برای تازه‌واردین به فلسفه، کتابی ایده‌آل است که یک درک غنی و ظریف از میراث عصر روشنگری و تأثیر پایدار آن بر طرز فکر ما در مورد دانش، جامعه و انسان ارائه داده است. چه دانشجوی فلسفه باشید و چه صرفا علاقه‌مند به مبانی فکری، دنیای مدرنی که امروز شکل‌گرفته است، این کتاب می‌تواند منبعی مفید برای شما باشد.

«بدبینی» اثر آنسگار آلن کاوشی فریبنده در مورد یک پدیده فرهنگی فراگیر است که بر ادراک ما از جامعه، روابط و خود تأثیر می گذارد. آلن از طریق بررسی دقیق بدبینی، به ریشه‌ها، مظاهر و پیامدهای آن می‌پردازد و به خوانندگان سفری تامل‌برانگیز به پیچیدگی‌های بدبینی و سرخوردگی انسان ارائه می‌دهد. این کتاب، درک متعارف بدبینی را به عنوان بدبینی یا بی‌اعتمادی صرف به چالش می‌کشد. آلن استدلال می‌کند که بدبینی پدیده‌ای چندوجهی است که ریشه در مسائل عمیق‌تر فلسفی، روان‌شناختی و اجتماعی دارد. او با تشریح مکانیسم‌های زیربنایی بدبینی، نشان می‌دهد که چگونه بدبینی جهان‌بینی ما را شکل می‌دهد و بر تعاملات ما با دنیای اطرافمان تأثیر می‌گذارد. از دیگر موضوعات محوری کتاب، رابطه بدبینی و قدرت است. آلن بررسی می‌کند که چگونه بدبینی می‌تواند هم مکانیزم مقابله‌ای برای هدایت سیستم‌های ظالم و هم ابزاری برای به چالش‌کشیدن ساختارهای قدرت ریشه‌دار باشد. او با بررسی نمونه‌های تاریخی و معاصر، راه‌هایی را روشن می‌کند که بدبینی می‌تواند هم پویایی‌های قدرت موجود را تقویت کرده و هم زیر و رو کند و درک دقیقی از نقش آن در تغییرات اجتماعی ارائه دهد. علاوه بر این، آلن در ابعاد روان‌شناختی بدبینی می‌کاود و ریشه‌های آن را در تروما، سرخوردگی و اضطراب وجودی بررسی می‌کند. نویسنده بررسی می‌کند که چگونه تجارب فردی از بیگانگی و سرخوردگی می‌تواند منجر به بدبینی شود و درک ما از واقعیت و روابط ما با دیگران را شکل‌دهد. او از طریق مطالعات موردی قانع‌کننده و حکایات شخصی، خوانندگان را دعوت می‌کند تا درباره تجربیات بدبینی خود تأمل کنند و علل زیربنایی آن را در نظر بگیرند. آنچه کتاب «بدبینی» را متمایز می‌کند، رویکرد میان‌رشته‌ای آن به این موضوع است. آلن موضوع را بر اساس بینش‌های فلسفه، روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و مطالعات فرهنگی مورد بررسی قرار‌داده و دیدگاه‌ها و روش‌شناسی‌های متنوعی را برای ارائه تحلیلی جامع از بدبینی به هم پیوند می‌زند و رابطه پیچیده آن را با هویت، ایدئولوژی و تغییرات اجتماعی روشن‌ می‌کند. در نهایت، «بدبینی» یک کاوش تحریک‌آمیز از پدیده‌ای است که در عصر مدرن ما به طور فزاینده‌ای رواج یافته است. تجزیه و تحلیل روشنگر آلن و نثر جذاب آلن، این کتاب را برای کسانی که به دنبال درک پیچیدگی‌های بدبینی و تأثیر آن بر جامعه و فرد هستند، خواندنی و جذاب کرده است. چه شما مجذوب مفاهیم فلسفی بدبینی باشید و چه در مورد ابعاد اجتماعی و روانشناختی آن کنجکاو باشید، کتاب فوق سفری جذاب به قلب بدبینی و سرخوردگی انسان ارائه می‌دهد.

«بدبینی» اثر آنسگار آلن کاوشی فریبنده در مورد یک پدیده فرهنگی فراگیر است که بر ادراک ما از جامعه، روابط و خود تأثیر می گذارد. آلن از طریق بررسی دقیق بدبینی، به ریشه‌ها، مظاهر و پیامدهای آن می‌پردازد و به خوانندگان سفری تامل‌برانگیز به پیچیدگی‌های بدبینی و سرخوردگی انسان ارائه می‌دهد. این کتاب، درک متعارف بدبینی را به عنوان بدبینی یا بی‌اعتمادی صرف به چالش می‌کشد. آلن استدلال می‌کند که بدبینی پدیده‌ای چندوجهی است که ریشه در مسائل عمیق‌تر فلسفی، روان‌شناختی و اجتماعی دارد. او با تشریح مکانیسم‌های زیربنایی بدبینی، نشان می‌دهد که چگونه بدبینی جهان‌بینی ما را شکل می‌دهد و بر تعاملات ما با دنیای اطرافمان تأثیر می‌گذارد. از دیگر موضوعات محوری کتاب، رابطه بدبینی و قدرت است. آلن بررسی می‌کند که چگونه بدبینی می‌تواند هم مکانیزم مقابله‌ای برای هدایت سیستم‌های ظالم و هم ابزاری برای به چالش‌کشیدن ساختارهای قدرت ریشه‌دار باشد. او با بررسی نمونه‌های تاریخی و معاصر، راه‌هایی را روشن می‌کند که بدبینی می‌تواند هم پویایی‌های قدرت موجود را تقویت کرده و هم زیر و رو کند و درک دقیقی از نقش آن در تغییرات اجتماعی ارائه دهد. علاوه بر این، آلن در ابعاد روان‌شناختی بدبینی می‌کاود و ریشه‌های آن را در تروما، سرخوردگی و اضطراب وجودی بررسی می‌کند. نویسنده بررسی می‌کند که چگونه تجارب فردی از بیگانگی و سرخوردگی می‌تواند منجر به بدبینی شود و درک ما از واقعیت و روابط ما با دیگران را شکل‌دهد. او از طریق مطالعات موردی قانع‌کننده و حکایات شخصی، خوانندگان را دعوت می‌کند تا درباره تجربیات بدبینی خود تأمل کنند و علل زیربنایی آن را در نظر بگیرند. آنچه کتاب «بدبینی» را متمایز می‌کند، رویکرد میان‌رشته‌ای آن به این موضوع است. آلن موضوع را بر اساس بینش‌های فلسفه، روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و مطالعات فرهنگی مورد بررسی قرار‌داده و دیدگاه‌ها و روش‌شناسی‌های متنوعی را برای ارائه تحلیلی جامع از بدبینی به هم پیوند می‌زند و رابطه پیچیده آن را با هویت، ایدئولوژی و تغییرات اجتماعی روشن‌ می‌کند. در نهایت، «بدبینی» یک کاوش تحریک‌آمیز از پدیده‌ای است که در عصر مدرن ما به طور فزاینده‌ای رواج یافته است. تجزیه و تحلیل روشنگر آلن و نثر جذاب آلن، این کتاب را برای کسانی که به دنبال درک پیچیدگی‌های بدبینی و تأثیر آن بر جامعه و فرد هستند، خواندنی و جذاب کرده است. چه شما مجذوب مفاهیم فلسفی بدبینی باشید و چه در مورد ابعاد اجتماعی و روانشناختی آن کنجکاو باشید، کتاب فوق سفری جذاب به قلب بدبینی و سرخوردگی انسان ارائه می‌دهد.

در سال 1600، تفتیش عقاید کاتولیک فیلسوف و کیهان شناس جووردانو برونو را به بدعت محکوم کرد و سپس او را در کامپو د فیوری در رم زنده زنده سوزاندند. مورخان و دانشمندان فلسفی به طور سنتی معتقدند که عقاید الهیاتی برونو منجر به اعدام او شد، و هر گونه ارتباط بین مطالعه او در مورد ماهیت جهان و محاکمه او را انکار کردند. اما در کتاب «زنده در آتش» ، آلبرتو آ. مارتینز از شواهد جدیدی استفاده می‌کند تا ادعا کند که باورهای کیهانی برونو در واقع عامل اصلی در محکومیت او بوده است. مارتینز با پیوند دادن محاکمه برونو به رویارویی‌های بعدی بین تفتیش عقاید و گالیله در سال‌های 1616 و 1633، نشان می‌دهد که چگونه برخی از همان تفتیش‌گرانی که برونو را قضاوت کردند، گالیله را به چالش کشیدند. به طور خاص، یکی از روحانیون که انتقادی ترین گزارش های مورد استفاده توسط تفتیش عقاید برای محکوم کردن گالیله را در سال 1633 نوشت بلافاصله پس از آن، دست نوشته ای منتشر نشده نوشت که در آن گالیله و سایر پیروان کوپرنیک را به دلیل اعتقاداتشان در مورد جهان محکوم کرد: اینکه جهان های بسیاری وجود دارند و اینکه زمین حرکت می کند زیرا روح دارد. این کتاب با به چالش کشیدن تاریخ پذیرفته شده نجوم برای نشان دادن برونو به عنوان یک مبتکر واقعی که مشارکت هایش در علم پیش از گالیله است، نشان می دهد که کیهان شناسی بود، نه الهیات، که برونو را به مرگ او رساند.

مشخصه آثار میشل ولبک یکی از پرخواننده‌ترین و بحث‌انگیزترین نویسندگان معاصر فرانسه تفکر شوپنهاور است. وقتی ولبک در میانه دهه دوم زندگی خود در کتابخانه‌ای به حکمت‌هایی در باب زندگی شـوپنهاور برخورد، مبهوت آن شـد و به دنبال نسخه‌ای از مهم‌ترین اثر فلسفی او، «جهان همچون اراده و تصور»، گشت و آن را به دست آورد. او در شوپنهاور این بدبین رادیکال، رویدادنگار رنج انسانی و مردم‌گریز گوشـه‌گیر برداشتی نیرومند در باب موقعیت آدمی و آینده محتوم او یافت. در محضر شوپنهاور، داستان مواجهه‌ای نظرگیر است میان یک رمان‌نویس و یک فیلسوف، و نیز گواهی بر تأثیـر ژرف و ماندگار فلسفۀ شوپنهاور بر یکی از بزرگترین نویسندگان زنده فرانسه.

در «زندگی و تفکر هایدگر»، آلن بدیو و باربارا کاسین خود را در مکاتبات فیلسوف با همسرش الفرید غرق می‌کنند تا به این پرسش‌ها پاسخ دهند، زیرا با هایدگر و همه متفکرانی که در برابر سیاست‌های زمانه‌شان آسیب‌پذیر هستند، ارتباط دارند. آنها بر رابطه عذاب‌آور هایدگر با همسرش، با هانا آرنت، و زنان متعدد دیگر تمرکز می‌کنند و سطحی غیرعادی از صمیمیت را به دنیای شخصی و فکری او می‌آورند.